- Katılım
- 26 Şub 2012
- Mesajlar
- 802
- Tepki puanı
- 5,498
- Meslek
- Uzman (B)
PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI
1. AMAÇ ………………………………….. adresinde faaliyet gösteren ………………………………………….ünvanlı işyerimizde; 4857 sayılı İş Kanunu'nun 78.maddesine istinaden çıkarılan Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmeliğin 10. maddesi gereğince patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerin risklerinin değerlendirilmesi, kontrol önlemlerinin tanımlanması, planlanması ve gerçekleştirilmesidir.
2. TANIMLAR
a) Patlayıcı ortam : Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımı, Not : Parlayıcı ve/veya yanıcı maddelerin hava ile yaptıkları karışımların, bağımsız olarak bir patlama meydana getirmeyecekleri yapılacak araştırmalarla kanıtlanmadıkça, bu maddeler patlayıcı ortam oluşturabilecek maddeler olarak kabul edilecektir.
b) Normal çalışma şartları : Bir tesisin tasarımlanan amaç doğrultusunda, ölçü ve değerlerde çalıştırılmasını,
c) Tehlikeli : Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını gerektirecek miktarda patlayıcı karışım oluşabilecek yerler,
d) Tehlikesiz : Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını gerektirecek miktarda patlayıcı karışım oluşması ihtimali bulunmayan yerler,
3. REVİZYON Hazırlanmış olan "Patlamadan Korunma Dokümanı" tesiste meydana gelebilecek her türlü değişiklikte, kapsam genişletilmesinde, mevzuat değişikliklerinde ve hiçbir değişiklik olmaksızın düzenli olarak en az yılda bir defa yeniden gözden geçirilecek ve güncellenecektir.
4. SORUMLULUKLAR İşyerimizde, Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek, İşçilerin sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemleri almak Yönetimin, alınan önlemlere uymak ve uyulmasını sağlamak Yönetim ve Tüm Çalışanların sorumluluğundadır.
5. İLGİLİ MEVZUAT VE STANDARDLAR § 4857 Sayılı İş Kanunu § Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli Ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde Ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük § Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik§ Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik§ Karayolları Kenarında Yapılacak Ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik§ Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat Ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelik§ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği§ Çalışanların İş Sağlığı Ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik§ Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik§ Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik§ Güvenlik Ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği§ Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği§ TS 12820 : Akaryakıt İstasyonları-Emniyet Kuralları§ TS 11939: Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) – İkmal İstasyonu Karayolu Taşıtları İçin – Emniyet Kuralları Vb.
6. PATLAMA RİSKİNİN BELİRLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
a) İşyeri ortamındaki riskler; § Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,§ Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri,§ İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri,§ Olabilecek patlamanın etkisinin büyüklüğü, dikkate alınarak asgari olarak 5. maddede belirtilen mevzuat ve standardlara uygun olarak inşa edilmiş ve faaliyetlerini bu kapsamda sürdürmektedir.
b) İşyerinde kullanılan tüm kimyasallara ilişkin Güvenlik Bilgi Formları temin edilmiştir.
c) Yapılan risk analizlerinde kimyasalların özellikleri dikkate alınmıştır.
d)
Sağlık
Yanıcılık
Tepkimeye Giren
ÖzelBilgi
Patlama riskini belirlemek ve değerlendirmek maksadıyla NFPA (National Fire Protection Assosiation) 704 nolu kodlama sistemine göre işyerimizde kullanılan tüm kimyasalların Yanıcılık (Nf), Reaktiflik (Nr) ve Sağlık (Nh) değerleri bulunmuştur.
e) İşyerimizdeki bulunan kimyasalların depolanma alanlarına NFPA 704 kodları işaretlenmiş, böylece kimyasalın tehlikesi hakkında hızla bilgi edinilmesi sağlanmıştır.
f) Bu bilgiler ışığında işyerimizde risk değerlendirmesi yapılmış ve çalışanlara bu konularda işe girişlerde ve işin yürütümünde verilen eğitimler ile birlikte işyeri ortamında bulunan tehlike ve riskler ile bunlara karşın alınacak önlemler konusunda sürekli olarak bilgilendirilmektedir.
g) İşyerimizde çalışan tüm personelin işe girişlerde ve işin yürütümünde periyodik olarak sağlık muayene ve tetkikleri gerçekleştirilmektedir.
7. PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLERİN SINIFLANDIRILMASIİşyerimiz, “Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik” EK-1’e göre patlayıcı ortam oluşma sıklığı ve bu ortamın devam etme süresi esas alınarak sınıflandırılmış ve EK 2 de belirtilen hususlar yerine getirilmiştir.
Birimler
Sınıflandırma
Açıklama
Dolum, boşaltma, depolama ve bakım-onarım alanları
Bölge 0
Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süre ya da sık sık oluştuğu yerler
Bakım – Onarım Yerleri
Bölge 1
Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler.
İdari bina, Sosyal Tesisler, Yıkama, Tuvalet, vb
Tehlikesiz
8. ÇALIŞANLARIN SAĞLIK VE GÜVENLİKLERİNİN PATLAYICI ORTAM RİSKLERİNDEN KORUNMASI İÇİN ASGARİ GEREKLER
8.1.Organizasyon Önlemleri8.1.1. Çalışanların Eğitimiİşyerimizde, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, “Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” gereğince gerekli eğitimler işe girişte ve periyodik olarak verilmektedir. Çalışanlara verilecek olan eğitim konuları aşağıda belirtilmiştir.
1. Genel iş sağlığı ve güvenliği kuralları,
2. İş kazaları ve meslek hastalıkların sebepleri ve işyerindeki riskler,
3. Kaza, yaralanma ve hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması,
4. İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
5. Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,
6. Yasal mevzuat ile ilgili bilgiler,
7. İşyerinde güvenli ortam ve sistemleri kurma,
8. Kişisel koruyucu alet kullanımı,
9. Ekranlı ekipmanlarla çalışma,
10. Uyarı işaretleri,
11. Kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddelerle ortaya çıkan riskler,
12. Temizlik ve düzen,
13. Yangın olayı ve yangından korunma,
14. Termal konfor şartları,
15. Ergonomi,
16. Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,
17. İlk yardım, kurtarma.
8.1.2. Yazılı Talimatlar ve Çalışma İzni İşyerimizde, tehlikeli yerlerdeki çalışma, hazırlanmış olan talimatlara uygun olarak yürütülmektedir. Ayrıca, depo temizleme, tank dolum, boşaltım işleri, elektrik ile ilgili çalışmalar, yüksekte çalışma, vb. işler Yönetim tarafından verilen “Çalışma İzni” ile gerçekleştirilecektir.
8.2.Patlamadan Korunma Önlemleri
8.2.1. Patlamadan Korunma Önlemleri, “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli Ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde Ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük, Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik, Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelik, TS 12820 : Akaryakıt istasyonları-Emniyet kuralları, TS 11939: Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) – İkmal İstasyonu Karayolu Taşıtları İçin – Emniyet Kuralları” mevzuat ve standardları doğrultusunda alınmıştır.
8.2.2. Statik elektrik tehlikesine karşın riskli bölgelerde çalışanlarımıza antistatik kişisel koruyucu malzeme, iş elbisesi ve ESD Bileklikler zimmet ile verilmektedir.
8.2.3. Akaryakıt istasyonu bayilik sözleşmesi
Bir dağıtım şirketi ile bayilik sözleşmesi yapılmadan akaryakıt istasyonu kurulamaz ve işletilemez. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.12.5)
8.2.4. LPG istasyonu bayilik sözleşmesi
Bir LPG dağıtım şirketi ile bayilik sözleşmesi yapılmadan LPG ikmal istasyonu kurulamaz ve işletilemez. (iş kanunu madde:77, LPG ile çalışan motorlu taşıtlar için ikmal istasyonları yönetmeliği madde:7, TS 11939 madde:1.21)
8.2.5. Sorumlu MüdürLPG ikmal istasyonlarında işlerin yetkili bir uzmanın gözetiminde yürütülmesi için, sorumlu müdür bulundurması zorunludur. Sorumlu müdür; kimya, makine, petrol veya çevre mühendisliği dallarından herhangi birinin eğitimini almış bir mühendis olmalıdır. Bir mühendis aynı il sınırları içerisinde faaliyet gösteren ve en fazla beş LPG ikmal istasyonundan sorumlu olabilir. (iş kanunu madde:77, LPG ile çalışan motorlu taşıtlar için ikmal istasyonları yönetmeliği madde:19
)8.2.6. TSE hizmet yeterlilik belgesiBu standarda göre kurulmuş olan LPG ikmal istasyonları TSe hizmet yeterlilik belgesi almış olmalı, kurulacak olan LPG ikmal istasyonları ise bu belgeyi açılma ruhsatı alma safhasında almalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:1.23)
8.2.7. Elektrik tesisatının kontrolüİşyerindeki aydınlatma devresi de dahil olmak üzere bütün elektrik tesisatı yılda bir defa muntazaman ehliyetli teknik elemanlar (elektrik mühendisi) tarafından kontrol ve bakıma tabi tutulacak, topraklama dirençleri ölçülecek ve bir belge düzenlenerek işyerinde saklı tutulacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:40)
8.2.8. Topraklama tesisatının periyodik kontrolüBir topraklama sisteminin saha uygulama ve denetleme planı bulunmalıdır. Bu plan üzerinde; topraklayıcıların yerleri, çeşitleri, boyutları, topraklama için kullanılan malzemeler, gömülme derinlikleri, topraklayıcıların düzenlenme biçimleri, topraklama iletkenlerinin cinsi, topraklama iletkenlerinin bağlantılarına ilişkin detaylar, ölçmelerin yapılabileceği ayırma noktaları, başka topraklayıcılar ile bağlantı yerleri, topraklamalara ilişkin direnç değerleri, dokunma gerilimleri, topraklamanın yapıldığı tarih, ölçmeyi yapan elektrik mühendisi (adı soyadı, ünvanı, oda kayıt no vb) gösterilmelidir.Topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetleme periyotları; sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için bir yılı, sabit olmayan ve yer değiştirebilen işletme elemanları için 6 ayı aşamaz. (iş kanunu madde:77, elektrik tesislerinde topraklamalar yönetmeliği madde:10, ek-p)
8.2.9. Paratoner ve KontrolüParatonerin koruma alanını gösterir kroki ve kontrol belgesi olmalıdır. Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği işlendiği ve depolandığı binalar, yıldırıma karşı yürürlükteki mevzuatın öngördüğü sistemlerle donatılacaktır. Paratonerler ve yıldırıma karşı alınan diğer koruyucu tertibat yılda en az bir defa, ehliyetli bir elemana kontrol ettirilecektir. Düzenlenen belge ilgililerin her isteminde gösterilmek üzere işyerinde saklanacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:57)
8.2.10. Kompresörün periyodik kontrolüKompresörlerin güvenlikle çalışmalarını sağlamak üzere; periyodik olarak yılda bir kez kontrol ve deneyleri, ehliyeti hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar (makine mühendisi) tarafından yapılacak ve sonuçları, sicil kartına veya defterine işlenecektir. Kompresörlerin her kademesinde basınç deneyi, o kademede izin verilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:244)
8.2.11. Periyodik sağlık kontrolüAğır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın sosyal sigortalar kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimleri tarafından verilmiş muayene raporları olmadıkça, bu gibilerin işe alınmaları veya işte çalıştırılmaları yasaktır. Sosyal sigortalar kurumu işe ilk giriş muayenesini yapmaktan kaçınamaz. İşyeri hekimi tarafından verilen rapora itiraz halinde, işçi en yakın sosyal sigortalar kurumu hastanesi sağlık kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Yetkili memurlar isteyince, bu raporları işveren kendilerine göstermek zorundadır. Bu raporlar damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır. (iş kanunu madde:86)
8.2.12. Akaryakıtta çalışanlara eğitim sertifikası
Akaryakıt istasyonlarında çalışanlar ana dağıtım firması tarafından, işleri ile ilgili sağlık, emniyet ve yangına müdahale eğitimine tabi tutulmuş olmalıdır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:73, TS 12820 madde:1.10.4)
8.2.13. LPG’ de çalışanlara eğitim sertifikası
LPG ikmal istasyonlarında, LPG'nin özellikleri ve meydana getirebileceği tehlikeler konusunda, eğitim sertifikasına sahip olmayan personel çalıştırılmamalıdır. Bu sertifika, ana dağıtım firması tarafından, ya da ana dağıtım firmasının yetkili kılacağı kişi veya kuruluşlar tarafından verilmelidir. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:73, TS 11939 madde:1.8)
8.2.14. Saha AydınlatmasıLPG İkmal istasyonlarında, araç giriş çıkış yerleri, tank sahası, tüm tesis ve çevrede yeterli aydınlatma sağlanacaktır. (Par. Pat. Mad. Tüzüğü Madde:53) 8.2.15. Tank yerleşimini gösterir vaziyet planıAkaryakıt ve LPG ikmal istasyonları projesine uygun olarak tesis edilmeli, tesisat projesi ve vaziyet planı gibi projelerin birer örneği de tesiste bulundurulmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.12.2, TS 11939 madde:1.10) 8.2.16. Akaryakıt tankının .... Uzaklığı
İdari bina
Komşu arsa
ŞehriçiKarayolu
Şehirlerarası karayolu
Hastane okul arsa sınırı
Otel, diğer umuma açık yerler
Yer altı akaryakıt tankı
4m
10m
6m
25m
50m
6m
Akaryakıt pompası
6m
10m
6m
6m
50m
10m
Havalandırma ağzı
6m
10m
6m
6m
50m
20m
Dolum ağzı
10m
10m
10m
10m
50m
30m
(iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.1.1.1-çizelge-1) 8.2.17. LPG tankının .... Uzaklığı Asgari tank emniyet mesafeleri
Tank anma su kapasitesi (m3)
Yer altı tankları(1) (m)
Yer üstü tankları(2) (m)
Tanklar arası mesafe (m)
0,5'den küçük
3
3
0
0,5 - 3,0
3
3
1
3,1 - 10,0
5
7.5
1
10,1 - 40,0
10
15
1.5
(1) yer altı tankları ile ilgili emniyet mesafeleri, emniyet valfinden itibaren ölçülür.
(2) yer üstü tankları ile ilgili emniyet mesafeleri, tankın ilgili konuma en yakın uç yüzeyinden itibaren ölçülür. (par. Pat. Teh. Ve zararlı mad. Çal. İşy. Ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüz. Madde:130–çizelge-v, TS 11939 madde:1.1-çizelge-1)
LPG ikmal istasyonlarında uyulması gereken asgari emniyet mesafeleri
Dispenser (m)
Akaryakıt tankı (m)
Hastane okul cami park (m)
Yeraltı LPG tankı
5
5
40
Yerüstü LPG tankı
7.5
7.5
50
LPG dispenseri
6 (akaryakıta)
5
50
(iş kanunu madde:77, LPG ile çalışan motorlu taşıtlar için ikmal istasyonları yönetmeliği madde:6, TS 11939 madde:1.2-çizelge-2) 8.2.18. Elektrik hattı uzaklığıLPG tanklarının her bir parçasının elektrik hatlarından düşey uzaklığı en az 9 metre olacaktır. (iş kanunu madde:77, elektrik kuvvetli akım tesisleri yönetmeliği madde:44/h, çizelge:8)LPG dolum tesislerinde, tehlikeli bölge sınırları içerisinden, çıplak enerji nakil hattı geçmeyecektir. Yer üstü LPG tanklarının hiç bir parçası anma gerilimi 0,6-10,5 KV arasında olan enerjiden (elektrikten) hatların dikey doğrultusunda, her yönde 2 metre, 10,5 KV'dan sonra 7,5 metre uzak olacaktır. (İş Kanunu Madde:73, TSE 11939 2.2.11) 8.2.19. Gaz birikebilecek tehlikeli çukurlar
Tank sahasında ve dispenserin 5 metreden daha yakınında herhangi bir kanal ve/veya kanalizasyon girişi ve bodrum kat benzeri çukurlukları bulunmamalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.2.1.)
8.2.20. Kapalı boş hacimler:Yeraltı akaryakıt tanklarının üzerinde, akaryakıt pompası altında ve emniyet mesafeleri dahilinde çukur ya da boşluk bulunmamalıdır. Menhol ve dalgıç pompa çukurlarında tehlikeli durum oluşmadan alarm verecek gaz detektörleri olmalı, aksi takdirde bu çukurlar da kum vb. Uygun malzeme ile doldurulmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.4) 8.2.21. Havalandırma borusuYeraltı depolarının alev geçirmez tertibatlı ve havaya daima açık tutulacak bir havalandırma borusu bulunacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:77/c, TS 12820 madde:1.1.1.6.1)8.2.22. Havalandırma borusunda önlemİçerisinde sınıf ı yakıtların (benzin) bulunduğu yeraltı depolarının havalandırma boruları; bacalardan, binaların açık kısımlarından ve buharların birikebileceği yerlerden uzakta bulunacak ve ağızları yerden en az 3.5 metre yükseklikte olacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:77/d, TS 12820 madde:1.1.1.6.1)8.2.23. LPG dispenserinde korugan
Dispenser en az 20 cm yüksekliğinde olan beton kaide üzerine monte edilmeli ve dispenserlerin etrafına yerden en az 50 cm yüksekliğinde dispenseri dışarıdan gelecek darbelerden korumak için, yeterli mukavemette ve hava akımına engel olmayacak sabit korugan yapılmalıdır. LPG ikmali için gelen taşıtların ikmal istasyonunda dolum yaparken duracağı alanlar 15 cm genişliğinde sarı renkli bir çizgi ile belirlenmeli ve diğer taşıtların bu bölgeler dışında durmaları sağlanmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde: 2.1.10)
8.2.24. Dispenser ile trafik yolu arasına korugan
Dispenser ile trafik yolu arasına, taşıt giriş-çıkış kısmı hariç, en az 50 cm yüksekliğinde sabit korugan yapılmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde: 2.1.11)
8.2.25. LPG tanklarında güvenlik
Yer üstü LPG tankları üzerinde otomatik veya elle çalıştırılan sprinkler (duş) sistemi olmalıdır.
Yerüstü LPG tankları sağlam tabanlara oturtulmuş, kap teferruatı ile donatılmış, uygun özellikte, gerekli deneylere tabi tutulmuş olacak ve ışığı yansıtacak bir renge boyanacaktır. (par. Pat. Teh. Ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüz. Madde:127, TS 11939 madde:2.5.2)
8.2.26. Tank sahası çevresine tel örgü8.2.27. Tank sahası kapısı
Tankın ve aksamının (pompa dahil) çevresi, dış cidarların en az 1 metre uzağından itibaren en az 180 cm yüksekliğinde tel örgü veya çit ile çevrilmiş olmalıdır. Bu alanın dışa açılan zıt yönlerinde en az iki kapısı bulunmalıdır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:52, TS 11939 madde:2.2.3)
8.2.28. Gaz alarm sistemiDispenser ve tank sahasına, yerden 20 cm yüksekte, ark sızdırmaz (ex-proof) en az birer LPG dedektörü olan gaz alarm sistemi konulmalıdır. Gaz kaçağı olması durumunda, alarm sistemi tesisin yangın söndürme ve aydınlatma sistemi haricinde bütün elektriğini kesebilmelidir. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.1.12) 8.2.29. Yangın alarm cihazıİşyerinde, işin ve işyerinin özelliklerine göre, yeterli ve uygun tipte alarm cihazları bulundurulacaktır.(par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:62 TS 11939 madde:2.5.3)8.2.30. LPG dispenseri hortumuDispenser hortumu en az 3 metre ve en fazla 5 metre uzunluğunda olmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde: 2.1.3)8.2.31. Akaryakıt hortumuAkaryakıt pompalarındaki hortum 5.5 metreyi aşmamalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde: 1.3.2.5)8.2.32. LPG dispenser hortumuna kaplin
Dispenser hortumunun içinde veya üzerinde, hortumun çekmeye karşı zorlanması durumunda, belirli bir değerden sonra ayrılarak gaz akışını durduran ayrılabilir (kırılabilir) kaplin bulunmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.1.4)
8.2.33. Akaryakıt hortumuna kaplin
Sınıf ı yakıtlar için kullanılan dispenserler üzerindeki her doldurma hortumu üzerinde, hortumun çekmeye karşı zorlanması durumunda, koparak, kopma noktasının her iki tarafında da sıvı akışını kesen tescilli bir acil durum akış kesme cihazı (kırılabilir kaplin) bulunmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.3.2.6)
8.2.34. LPG yazısı
2.1.8- LPG ikmal istasyonuna girişte ve dispenser üzerinde en az 15 cm x 30 cm ebadında "LPG" yazılmış olmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.1.8)
8.2.35. Tank Ve Boru Hattına Fiziki KorumaDepolama tankı ve boru tesisatı dışarıdan gelecek fiziki darbe ve etkilere karşı uygun şekilde korunmuş olacaktır. (İş Kanunu Madde:73, TSE 1446 2.1.2.1.3) 8.2.36. Otomatik Soğutma Tertibatı Ve Tank RengiYerüstü depolama tanklarının üstünde, tank ısınarak iç basıncın artması durumunda tankı soğutabilecek, otomatik soğutma tertibatı (spring-duş) bulunacak ve tank, ışığı yansıtacak renge boyanacaktır.(Par. Pat. Mad. Tüzüğü Madde:127) 8.2.37. Sigara içilmez levhasıAkaryakıt ve LPG ikmal istasyonunun girişine, en az 15 cm x 30 cm ebadında "sigara içilmez" levhası asılmış olmalı ve bu ikaz aynı boyutlardaki işaretlerle de belirtilmiş olmalıdır. (par. Pat. Teh. Ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüz. Madde:55, TS 12820 madde:1.11, TS 11939 madde: 2.1.9) 8.2.38. LPG tanker boşaltma talimatı
LPG dökme dolum yeri içerisinde "tanker boşaltma talimatı" yazılı olarak bulunmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.3.7)
8.2.39. Akaryakıt tanker boşaltma talimatı
Akaryakıt tankerlerinin "tanker boşaltma talimatı" boşaltma ağzına yakın bir yere asılmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.11.1)
8.2.40. Statik elektrik topraklama bağlantısıLPG ikmal istasyonuna gelen LPG tankeri tesise girmeden önce aracın egzoz çıkışına alev tutucu takılmalı, tanklara LPG ikmali başlatılmadan önce de aracın tekerleklerine her iki yönde takoz konulmalı ve araç topraklanmalıdır. Gaz ikmali süresince topraklama işlemine devam edilmelidir. Tank sahasında gerekli topraklama bağlantı ucu kolay görünür durumda bulunmalıdır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:75, TS 11939 madde:2.3.2)8.2.41. Statik elektrik topraklama bağlantısıAkaryakıt istasyonuna gelen tankerler statik yükten arındırılmalı, doldurma ve boşaltma esnasında tank ile tanker arasında statik elektrik yükü dengesini sağlayacak bağlantı yapılmalı ve tanker ayrıca topraklanmalıdır. Tank sahasında gerekli topraklama bağlantı ucu kolay görünür durumda bulunmalıdır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:75, TS 12820 madde:1.10.2)8.2.42. TopraklamaAkaryakıt ve LPG otogaz istasyonlarında, bütün madeni bölmeler ile boru, vana, pompa, motor, tank ve dispenser uygun şekilde topraklanmış olacaktır. Toprak hatları, kolay muayene edilecek şekilde çekilmiş olacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde: 42, işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:301)8.2.43. LPG taşıt topraklaması
LPG ikmali yapacak taşıt, dolum başlamadan önce topraklanmalı ve dolum sırasında topraklanmış olmalıdır. Dispenserler yakınında araçlara dolum esnasında kullanılmak üzere araç topraklama sistemi bulunacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:75, TS 11939 madde:1.15)
8.2.44. LPG statik yük giderici (nötralizör)Statik elektrik birikmelerine karşı, gerekli yerlere statik elektrik yük gidericileri veya nötralizörler konulacak veya uygun diğer tedbirler alınacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:339)8.2.45. Kaçak Akım RölesiBütün elektrik tesisatı ve elektrikli cihazlar, tesis edildikleri yerler için uygun olmalı ve ana panolara kaçak akım koruma rölesi konulmalıdır.(TS 12820 Revizyon Madde:4.7.1.2) 8.2.46. Tank etrafındaki otlarTankların 3 metre yakınına kadar kuru ot vb. Kolay tutuşabilen yanıcı madde bulundurulmamalı ve bu mesafedeki bu tip kolay tutuşabilen maddeler için gereken tedbirler alınmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.2.9)8.2.47. Katotik KorumaYer altı tanklarına katotik koruma yapılacak ve bu tesisat periyodik olarak yılda bir kez ölçümlenerek kontrol edilecek, kontrol sonuçlarını gösteren belge düzenlenerek işyerinde bulundurulacaktır. (İş Kanunu Madde:73, TSE 11939 2.2.6)8.2.48. LPG Tank DerinliğiYeraltı ve yerüstü tankları sağlam bir yere oturtulmuş, dış korozyona karşı korunmuş olacaktır. Yeraltı tankı, tankın en üst seviyesi toprak seviyesinden en az 60 cm. aşağıda olacak şekilde gömülecektir. (Par. Pat. Mad. Tüzüğü Madde:77, TSE 11939 1.10) 8.2.49. Yangın hortumlarıBütün ikmal istasyonlarında en az iki yangın hidrantı (karşılıklı veya çapraz konumlarda) ve her hidrantın yanında bir dolap içerisinde, ikmal istasyonunun tamamına ulaşabilecek uzunlukta yangın hortumu olmalıdır. Bu sistemde kullanılmak üzere, genel şebekeden yeterli basınç ve miktarda su sağlanamadığı durumlarda, tank yüzey alanının m2'si başına en az 1 saat süreyle dakikada 3 litre su sağlayacak su kaynağı ile bunu yeterli basınçla sevk edecek motopomp vb. Tesisat bulunmalıdır.Lastik olmayan hortumlar, her kullanıştan sonra boşaltılıp kurutularak kontrol edilecektir. Lastikli hortumlar en geç üç ayda bir kontrol edilecektir. Yırtık, delik ve bağlantıları bozuk hortumlar kullanılmayacaktır.(işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:120, TS 11939 madde:2.5.4)8.2.50. Acil durdurma butonuOluşabilecek tehlikeli bir durum karşısında, pompayı durduran, pompanın basma hattını ve dispenserin dönüş hattını otomatik olarak kapatan, 1 adet dispenser üzerinde, 1 adet idari binada ve 1 adet tanka 8 m'den yakın, 30 m'den uzak olmayacak şekilde uygun bir yerde olmak üzere en az 3 adet acil durdurma düğmesi bulunmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.3.1.2, TS 11939 madde:2.1.5)Oluşabilecek tehlikeli bir durum karşısında, dispensere giden gücü kesmek için, dispenserlerden uzakta ve kolaylıkla ulaşılabilen bir yerde, açıkça fark edilen acil durdurma düğmesi bulunmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.3.1.2)8.2.51. Ex-proof belgesiİşyerinde bölge 0 ve bölge 1 patlayıcı ortamlarında bulunan, elektrikle çalışan her türlü makine teçhizat aydınlatma vb.sistemler,ex-proof özellikte olduğunu gösteren belgeler satıcılardan temin edilerek işyerinde bulundurulacak ve tesisat üzerinde yapılacak her türlü bakım onarım işleri bu iş için yetkili teknik elemanlarca yapılacak, tesisatın ex-proof özelliğinin korunduğu belgelendirilecektir. (par. Pat. Teh. Ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüz. Madde:25, TS 11939 madde:2.4 TS 12820 madde:1.5 )8.2.52. Etanş aydınlatmaSuni aydınlatma tesisleri ancak etanş armatörlerle yapılacak, aksi halde ortam dışına yerleştirilmiş lambalardan yararlanılacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde :41)8.2.53. Yalıtkan malzemeElektrik dağıtım panoları, özel yerlerde bulundurulacak, ve bu yerlerin tabanı, elektrik akımı geçirmeyen (yalıtkan) malzemeden yapılmış veya bu cins malzeme ile kaplanmış olacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:274)8.2.54. Kompresöre ayrı bölmeSabit kompresörlerin depoları, patlamalara karşı dayanıklı ayrı bir bölmede olacaktır. Seyyar kompresörler, çalışan işçilerden en az on metre uzaklıkta veya dayanıklı bir bölme içinde bulunacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:249)8.2.55. Kayış-kasnak ve kaplin koruyucularıTahrik makinalarının bütün hareketli kısımları ile transmisyon tertibatı ve bütün tezgah ve makinaların tehlikeli olan kısımları, uygun şekilde korunmuş olacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:142)8.2.56. Seyyar yangın söndürme cihazı
Her dispenserin yanında 1 adet 6 kg'lık, toplam kapasitesi 10 m3'e kadar olan tankların yanında 4 adet 6 kg'lık, toplam kapasitesi 10 m3 ila 40 m3 arası olan tankların yanında 6 adet 6 kg'lık TS 862'ye uygun kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü, tesis sahasında ise 2 adet 25 kg'lık veya 1 adet 50 kg'lık arabalı (tekerlekli) kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü bulunmalıdır.
Her akaryakıt istasyonunda, her dispenser adasının yanında ve her binanın çevresinde en az bir adet 6 kg’lık kuru kimyevi tozlu, ilave olarak istasyon içerisinde farklı yerlerde 2 adet 30 kg’lık tekerlekli kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü olmalıdır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:123, TS 11939 madde:2.5.2, TS 12820 madde:1.10)8.2.57. Kum kovası ve yanmaz örtüParlayıcı, patlayıcı maddelerin depolandığı işyerlerinde, işin ve işyerinin özelliklerine göre, yeteri kadar kum kovaları ile özellikle araç ve dispenser yangınlarında kullanılmak üzere en az 1 adet 2x2 metrelik yanmaz örtü bulundurulacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:63, TS 12820 madde:1.10)8.2.58. Yangın söndürme cihazlarının kontrolüSeyyar yangın söndürme cihazları,en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri, cihazlar üzerine yazılacaktır. Karbondioksitli, bikarbonat tozlu, karbon tetraklorürlü ve benzeri kimyasal maddeli yangın söndürme cihazları, kullanılıştan sonra derhal yeniden doldurulacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:128)8.2.59. Duş tesisiİşveren, gerektiğinde işçilerin yıkanmalarını, temizlenmelerini sağlamak için, duş tesisleri yapmak, kurmak ve işçilerin yararlanmalarına hazır bulundurmakla yükümlüdür.Duşlarda sıcak ve soğuk akar suyun, yeteri kadar basınçla akması esastır. Duşta yıkanmak için, gerekli sabun, havlu vb. Malzeme, işveren tarafından sağlanacaktır.Duş kabinlerinde yeterli havalandırmaya elverişli aspirasyon ve vantilasyon tertibatı yapılacak, koku ve pislik önlenecektir. Duşta yerlerdeki kirli suların kolayca akması için gerekli önlemler alınacak, sağlık koşullarına önem verilecektir. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:40)8.2.60. Soyunma yeriİşyerlerinde soyunma yerleri, duş ve lavabolara bitişik, işçilerin çıkış yerlerine yakın bir yerde yapılacak ve onların rahatça soyunup giyinmelerine elverişli genişlikte olacaktır.Soyunma yerleri, aydınlık, havalandırmaya elverişli ve soğuk mevsimlerde yeteri kadar ısıtılmış olacak, temiz ve bakımlı bulundurulacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:41)8.2.61. Elbise dolabıSoyunma yerlerinde işçiler için, yeteri kadar elbise dolabı bulundurulacak, bu dolaplar, metal veya kolay temizlenebilir malzemelerden yapılacak, kapıları kilitli olacak ve temizliği sağlanacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:42)8.2.62. İş elbisesiİşçilerin kendi elbiselerine zarar verecek veya bunları sokakta giyilmez bir halde kirletecek işlerde çalışan işçilere, işin gerektirdiği şekil ve nitelikte koruyucu giyim eşyası olarak birer iş elbisesi veya iş gömleği giydirilecektir. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:526)8.2.63. İş ayakkabısı ve koruyucu eldivenİşçilere, kıvılcım çıkarmayan uygun iş ayakkabısı verilecektir. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:530, 532, TS 11939 madde:1.19)8.2.64. Yemek yeriYemek aralığının eve gidip gelmeye elverişli olmayışı, işyerinin meskun mahallerden uzak oluşu, vasıta yetersizliği veya yokluğu veya benzeri sebeplerle yemeklerini işyerinde yemek zorunda olan işçiler için, işverence rahat yemek yenebilecek nitelik ve genişlikte bir yemek yeri sağlanacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:36)8.2.65. Ecza dolabı ve ilkyardım malzemesiİşyerinde, içinde tentürdiyot, alkol, sargı bezi, pamuk, yanık pomadı vb. Gibi ilk yardım levazımı bulunan ilk yardım çantası veya dolabı bulundurulacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:95)8.2.66. Dispensere tip ve sistem onayı
LPG ikmal istasyonlarında sadece sanayi ve ticaret bakanlığı tarafından "tip ve sistem onayı" yapılmış dispenserler kullanılmalıdır. Dispenser sayacının kalibrasyon işlemleri, istasyon işletmeye alındıktan sonra düzenli olarak yılda en az bir defa yapılmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.1.1)
8.2.67. Yangın tatbikatıİşyerlerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yapılacak bu denemeler yetkili ve tecrübeli bir şef, işyeri bekçileri ve yeteri kadar yardımcılardan kurulu bir ekibin gözetimi altında yapılacak ve işyeri yangın planına uygun olarak tertiplenecektir. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:131)8.2.68. Hidroforun kontrolüBasınçlı kapların kontrol ve deneyleri, ehliyeti hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elamanlar (makine mühendisi) tarafından, periyodik olarak yılda bir kez yapılacak ve düzenlenen rapor işyerinde hazır bulundurulacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:223)8.2.69. Zemin ve aydınlatma
LPG ikmal istasyonunun zemini düzgün olmalı, araçların giriş ve çıkışı için gerekli emniyet tedbirleri alınmış ve aydınlatma yapılmış olmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde: 1.18)
8.2.70. Emniyet valfleri
Tanklara monte edilen emniyet vanaları tankın üst kısmında olmalı ve tank içerisindeki LPG'nin buhar fazıyla doğrudan temas halinde olacak şekilde monte edilmelidir. Emniyet vanasının ağzı herhangi bir şekilde kapatılmamalı ve atmosfere açık olmalıdır. Emniyet vanasının ağzına yağmur ve toza karşı koruyucu başlık takılmalıdır. (iş kanunu md:77, TS 11939 madde:2.2.2)
8.2.71. Giriş-çıkış ağız işaretleri
Tank üzerinde gaz ve sıvı giriş çıkış ağızları kolay anlaşılacak şekilde işaretlenmelidir. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.2.12)
8.2.72. Sertifikalı ilk yardımcıİşyerinde çalışan sayısının %10 u kadar sertifikalı ilkyardım eğitimi almış personel bulunmalıdır. (iş kanunu md:77, ilk yardım yönetmeliği) 9. EKİPMANLARIN VE KORUYUCU SİSTEMLERİN SEÇİMİNDE UYULACAK KRİTERLER İşyerimizde, patlayıcı ortam oluşabilecek tüm yerlerdeki ekipman ve koruyucu sistemler, 27/10/2002 tarihli ve 24919 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelikte belirtilen kategorilere göre seçilmiştir. İşyerimizde, oluşması ihtimali olan gaz, buhar ve sisler için;“Bölge 0 : Kategori 1 ekipman, “Bölge 2 : Kategori 1, 2 veya 3 ekipman” seçilecektir. Ayrıca, işyerimizde kullanılan tüm ekipmanlar “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ne uygun olarak sağlanmaktadır. 10. PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLER İÇİN UYARI İŞARETİ
ExPATLAYICI ORTAM
İşyerimizde patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için aşağıda belirtilen şekil ve renklerde uyarı işaretleri konulacaktır. 11. İZLEME VE ÖLÇME PLANI
FAALİYET
PERİYOT
YETKİLİ
Elektrik Tesisatının Kontrolü
Yılda bir
Elektrik Müh.
Topraklama Tesisatının Periyodik Kontrolü
Yılda bir
Elektrik Müh.
Paratonerin Kontrolü
Yılda bir
Elektrik Müh.
Kompresörün Periyodik Kontrolü
Yılda bir
Makine Müh.
Periyodik Sağlık Kontrolü
Yılda bir
İşyeri Hekimi/SSK Hastanesi
Ağır Ve Tehlikeli İşlerde Rapor
Yılda bir
İşyeri Hekimi/SSK Hastanesi
Çalışanların Eğitimleri
İşe girişlerde ve eğitimin etkinliğine göre periyodik olarak
İş Güv. Uzm./İşyeri Hekimleri
Yangın Tatbikatı
6 ayda bir
İş Güv. Uzm./İtfaiye
Yangın Sistemleri
6 ayda bir
İlgili Firma
Hidroforun Kontrolü
Yılda bir
Makine Müh.
Katotik Koruma
Yılda bir
Elektrik Müh.
Elektrik Tesisatının Kontrolü
Yılda bir
Elektrik Müh.
Tank ve Boru Hatları Kontrolü
Yılda bir
Makine Müh.
12. GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ İşyerinde ilgili yerlerde duyurulmuş olan uyarı levhaları, ışıklı ve sesli uyarı ve algılama sistemleri, yönlendirme levhaları vb. “Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği”’ne göre gerçekleştirilmektedir.
Renk
Anlamı veya Amacı
Talimat ve Bilgi
Kırmızı
Yasak işareti
Tehlikeli hareket veya davranış
Tehlike alarmı
Dur, kapat, düzeneği acil durdur, tahliye et
Yangınla mücadele ekipmanı
Ekipmanların yerinin gösterilmesi ve ne olduğu
Sarı
Uyarı işareti
Dikkatli ol, önlem al, kontrol et
Mavi (1)
Zorunluluk işareti
Özel bir davranış ya da eylemKişisel koruyucu donanım kullan
Yeşil
Acil kaçış, ilkyardım işareti
Kapılar, çıkış yerleri ve yolları, ekipman, tesisler
Tehlike yok
Normale dön
(1) Mavi: (2) Fluoresan turuncu:
Sadece dairevi bir şekil içinde kullanıldığında emniyet rengi olarak kabul edilir.Emniyet işaretleri dışında sarı yerine kullanılabilir.Özellikle zayıf doğal görüş şartlarında bu renk çok dikkat çekicidir.
1. AMAÇ ………………………………….. adresinde faaliyet gösteren ………………………………………….ünvanlı işyerimizde; 4857 sayılı İş Kanunu'nun 78.maddesine istinaden çıkarılan Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmeliğin 10. maddesi gereğince patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerin risklerinin değerlendirilmesi, kontrol önlemlerinin tanımlanması, planlanması ve gerçekleştirilmesidir.
2. TANIMLAR
a) Patlayıcı ortam : Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımı, Not : Parlayıcı ve/veya yanıcı maddelerin hava ile yaptıkları karışımların, bağımsız olarak bir patlama meydana getirmeyecekleri yapılacak araştırmalarla kanıtlanmadıkça, bu maddeler patlayıcı ortam oluşturabilecek maddeler olarak kabul edilecektir.
b) Normal çalışma şartları : Bir tesisin tasarımlanan amaç doğrultusunda, ölçü ve değerlerde çalıştırılmasını,
c) Tehlikeli : Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını gerektirecek miktarda patlayıcı karışım oluşabilecek yerler,
d) Tehlikesiz : Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını gerektirecek miktarda patlayıcı karışım oluşması ihtimali bulunmayan yerler,
3. REVİZYON Hazırlanmış olan "Patlamadan Korunma Dokümanı" tesiste meydana gelebilecek her türlü değişiklikte, kapsam genişletilmesinde, mevzuat değişikliklerinde ve hiçbir değişiklik olmaksızın düzenli olarak en az yılda bir defa yeniden gözden geçirilecek ve güncellenecektir.
4. SORUMLULUKLAR İşyerimizde, Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek, İşçilerin sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemleri almak Yönetimin, alınan önlemlere uymak ve uyulmasını sağlamak Yönetim ve Tüm Çalışanların sorumluluğundadır.
5. İLGİLİ MEVZUAT VE STANDARDLAR § 4857 Sayılı İş Kanunu § Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli Ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde Ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük § Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik§ Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik§ Karayolları Kenarında Yapılacak Ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik§ Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat Ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelik§ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği§ Çalışanların İş Sağlığı Ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik§ Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik§ Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik§ Güvenlik Ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği§ Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği§ TS 12820 : Akaryakıt İstasyonları-Emniyet Kuralları§ TS 11939: Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) – İkmal İstasyonu Karayolu Taşıtları İçin – Emniyet Kuralları Vb.
6. PATLAMA RİSKİNİN BELİRLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
a) İşyeri ortamındaki riskler; § Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,§ Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri,§ İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri,§ Olabilecek patlamanın etkisinin büyüklüğü, dikkate alınarak asgari olarak 5. maddede belirtilen mevzuat ve standardlara uygun olarak inşa edilmiş ve faaliyetlerini bu kapsamda sürdürmektedir.
b) İşyerinde kullanılan tüm kimyasallara ilişkin Güvenlik Bilgi Formları temin edilmiştir.
c) Yapılan risk analizlerinde kimyasalların özellikleri dikkate alınmıştır.
d)
Sağlık
Yanıcılık
Tepkimeye Giren
ÖzelBilgi
Patlama riskini belirlemek ve değerlendirmek maksadıyla NFPA (National Fire Protection Assosiation) 704 nolu kodlama sistemine göre işyerimizde kullanılan tüm kimyasalların Yanıcılık (Nf), Reaktiflik (Nr) ve Sağlık (Nh) değerleri bulunmuştur.
e) İşyerimizdeki bulunan kimyasalların depolanma alanlarına NFPA 704 kodları işaretlenmiş, böylece kimyasalın tehlikesi hakkında hızla bilgi edinilmesi sağlanmıştır.
f) Bu bilgiler ışığında işyerimizde risk değerlendirmesi yapılmış ve çalışanlara bu konularda işe girişlerde ve işin yürütümünde verilen eğitimler ile birlikte işyeri ortamında bulunan tehlike ve riskler ile bunlara karşın alınacak önlemler konusunda sürekli olarak bilgilendirilmektedir.
g) İşyerimizde çalışan tüm personelin işe girişlerde ve işin yürütümünde periyodik olarak sağlık muayene ve tetkikleri gerçekleştirilmektedir.
7. PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLERİN SINIFLANDIRILMASIİşyerimiz, “Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik” EK-1’e göre patlayıcı ortam oluşma sıklığı ve bu ortamın devam etme süresi esas alınarak sınıflandırılmış ve EK 2 de belirtilen hususlar yerine getirilmiştir.
Birimler
Sınıflandırma
Açıklama
Dolum, boşaltma, depolama ve bakım-onarım alanları
Bölge 0
Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süre ya da sık sık oluştuğu yerler
Bakım – Onarım Yerleri
Bölge 1
Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler.
İdari bina, Sosyal Tesisler, Yıkama, Tuvalet, vb
Tehlikesiz
8. ÇALIŞANLARIN SAĞLIK VE GÜVENLİKLERİNİN PATLAYICI ORTAM RİSKLERİNDEN KORUNMASI İÇİN ASGARİ GEREKLER
8.1.Organizasyon Önlemleri8.1.1. Çalışanların Eğitimiİşyerimizde, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, “Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” gereğince gerekli eğitimler işe girişte ve periyodik olarak verilmektedir. Çalışanlara verilecek olan eğitim konuları aşağıda belirtilmiştir.
1. Genel iş sağlığı ve güvenliği kuralları,
2. İş kazaları ve meslek hastalıkların sebepleri ve işyerindeki riskler,
3. Kaza, yaralanma ve hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması,
4. İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
5. Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,
6. Yasal mevzuat ile ilgili bilgiler,
7. İşyerinde güvenli ortam ve sistemleri kurma,
8. Kişisel koruyucu alet kullanımı,
9. Ekranlı ekipmanlarla çalışma,
10. Uyarı işaretleri,
11. Kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddelerle ortaya çıkan riskler,
12. Temizlik ve düzen,
13. Yangın olayı ve yangından korunma,
14. Termal konfor şartları,
15. Ergonomi,
16. Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,
17. İlk yardım, kurtarma.
8.1.2. Yazılı Talimatlar ve Çalışma İzni İşyerimizde, tehlikeli yerlerdeki çalışma, hazırlanmış olan talimatlara uygun olarak yürütülmektedir. Ayrıca, depo temizleme, tank dolum, boşaltım işleri, elektrik ile ilgili çalışmalar, yüksekte çalışma, vb. işler Yönetim tarafından verilen “Çalışma İzni” ile gerçekleştirilecektir.
8.2.Patlamadan Korunma Önlemleri
8.2.1. Patlamadan Korunma Önlemleri, “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli Ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde Ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük, Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik, Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelik, TS 12820 : Akaryakıt istasyonları-Emniyet kuralları, TS 11939: Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) – İkmal İstasyonu Karayolu Taşıtları İçin – Emniyet Kuralları” mevzuat ve standardları doğrultusunda alınmıştır.
8.2.2. Statik elektrik tehlikesine karşın riskli bölgelerde çalışanlarımıza antistatik kişisel koruyucu malzeme, iş elbisesi ve ESD Bileklikler zimmet ile verilmektedir.
8.2.3. Akaryakıt istasyonu bayilik sözleşmesi
Bir dağıtım şirketi ile bayilik sözleşmesi yapılmadan akaryakıt istasyonu kurulamaz ve işletilemez. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.12.5)
8.2.4. LPG istasyonu bayilik sözleşmesi
Bir LPG dağıtım şirketi ile bayilik sözleşmesi yapılmadan LPG ikmal istasyonu kurulamaz ve işletilemez. (iş kanunu madde:77, LPG ile çalışan motorlu taşıtlar için ikmal istasyonları yönetmeliği madde:7, TS 11939 madde:1.21)
8.2.5. Sorumlu MüdürLPG ikmal istasyonlarında işlerin yetkili bir uzmanın gözetiminde yürütülmesi için, sorumlu müdür bulundurması zorunludur. Sorumlu müdür; kimya, makine, petrol veya çevre mühendisliği dallarından herhangi birinin eğitimini almış bir mühendis olmalıdır. Bir mühendis aynı il sınırları içerisinde faaliyet gösteren ve en fazla beş LPG ikmal istasyonundan sorumlu olabilir. (iş kanunu madde:77, LPG ile çalışan motorlu taşıtlar için ikmal istasyonları yönetmeliği madde:19
)8.2.6. TSE hizmet yeterlilik belgesiBu standarda göre kurulmuş olan LPG ikmal istasyonları TSe hizmet yeterlilik belgesi almış olmalı, kurulacak olan LPG ikmal istasyonları ise bu belgeyi açılma ruhsatı alma safhasında almalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:1.23)
8.2.7. Elektrik tesisatının kontrolüİşyerindeki aydınlatma devresi de dahil olmak üzere bütün elektrik tesisatı yılda bir defa muntazaman ehliyetli teknik elemanlar (elektrik mühendisi) tarafından kontrol ve bakıma tabi tutulacak, topraklama dirençleri ölçülecek ve bir belge düzenlenerek işyerinde saklı tutulacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:40)
8.2.8. Topraklama tesisatının periyodik kontrolüBir topraklama sisteminin saha uygulama ve denetleme planı bulunmalıdır. Bu plan üzerinde; topraklayıcıların yerleri, çeşitleri, boyutları, topraklama için kullanılan malzemeler, gömülme derinlikleri, topraklayıcıların düzenlenme biçimleri, topraklama iletkenlerinin cinsi, topraklama iletkenlerinin bağlantılarına ilişkin detaylar, ölçmelerin yapılabileceği ayırma noktaları, başka topraklayıcılar ile bağlantı yerleri, topraklamalara ilişkin direnç değerleri, dokunma gerilimleri, topraklamanın yapıldığı tarih, ölçmeyi yapan elektrik mühendisi (adı soyadı, ünvanı, oda kayıt no vb) gösterilmelidir.Topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetleme periyotları; sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için bir yılı, sabit olmayan ve yer değiştirebilen işletme elemanları için 6 ayı aşamaz. (iş kanunu madde:77, elektrik tesislerinde topraklamalar yönetmeliği madde:10, ek-p)
8.2.9. Paratoner ve KontrolüParatonerin koruma alanını gösterir kroki ve kontrol belgesi olmalıdır. Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği işlendiği ve depolandığı binalar, yıldırıma karşı yürürlükteki mevzuatın öngördüğü sistemlerle donatılacaktır. Paratonerler ve yıldırıma karşı alınan diğer koruyucu tertibat yılda en az bir defa, ehliyetli bir elemana kontrol ettirilecektir. Düzenlenen belge ilgililerin her isteminde gösterilmek üzere işyerinde saklanacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:57)
8.2.10. Kompresörün periyodik kontrolüKompresörlerin güvenlikle çalışmalarını sağlamak üzere; periyodik olarak yılda bir kez kontrol ve deneyleri, ehliyeti hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar (makine mühendisi) tarafından yapılacak ve sonuçları, sicil kartına veya defterine işlenecektir. Kompresörlerin her kademesinde basınç deneyi, o kademede izin verilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:244)
8.2.11. Periyodik sağlık kontrolüAğır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın sosyal sigortalar kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimleri tarafından verilmiş muayene raporları olmadıkça, bu gibilerin işe alınmaları veya işte çalıştırılmaları yasaktır. Sosyal sigortalar kurumu işe ilk giriş muayenesini yapmaktan kaçınamaz. İşyeri hekimi tarafından verilen rapora itiraz halinde, işçi en yakın sosyal sigortalar kurumu hastanesi sağlık kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Yetkili memurlar isteyince, bu raporları işveren kendilerine göstermek zorundadır. Bu raporlar damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır. (iş kanunu madde:86)
8.2.12. Akaryakıtta çalışanlara eğitim sertifikası
Akaryakıt istasyonlarında çalışanlar ana dağıtım firması tarafından, işleri ile ilgili sağlık, emniyet ve yangına müdahale eğitimine tabi tutulmuş olmalıdır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:73, TS 12820 madde:1.10.4)
8.2.13. LPG’ de çalışanlara eğitim sertifikası
LPG ikmal istasyonlarında, LPG'nin özellikleri ve meydana getirebileceği tehlikeler konusunda, eğitim sertifikasına sahip olmayan personel çalıştırılmamalıdır. Bu sertifika, ana dağıtım firması tarafından, ya da ana dağıtım firmasının yetkili kılacağı kişi veya kuruluşlar tarafından verilmelidir. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:73, TS 11939 madde:1.8)
8.2.14. Saha AydınlatmasıLPG İkmal istasyonlarında, araç giriş çıkış yerleri, tank sahası, tüm tesis ve çevrede yeterli aydınlatma sağlanacaktır. (Par. Pat. Mad. Tüzüğü Madde:53) 8.2.15. Tank yerleşimini gösterir vaziyet planıAkaryakıt ve LPG ikmal istasyonları projesine uygun olarak tesis edilmeli, tesisat projesi ve vaziyet planı gibi projelerin birer örneği de tesiste bulundurulmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.12.2, TS 11939 madde:1.10) 8.2.16. Akaryakıt tankının .... Uzaklığı
İdari bina
Komşu arsa
ŞehriçiKarayolu
Şehirlerarası karayolu
Hastane okul arsa sınırı
Otel, diğer umuma açık yerler
Yer altı akaryakıt tankı
4m
10m
6m
25m
50m
6m
Akaryakıt pompası
6m
10m
6m
6m
50m
10m
Havalandırma ağzı
6m
10m
6m
6m
50m
20m
Dolum ağzı
10m
10m
10m
10m
50m
30m
(iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.1.1.1-çizelge-1) 8.2.17. LPG tankının .... Uzaklığı Asgari tank emniyet mesafeleri
Tank anma su kapasitesi (m3)
Yer altı tankları(1) (m)
Yer üstü tankları(2) (m)
Tanklar arası mesafe (m)
0,5'den küçük
3
3
0
0,5 - 3,0
3
3
1
3,1 - 10,0
5
7.5
1
10,1 - 40,0
10
15
1.5
(1) yer altı tankları ile ilgili emniyet mesafeleri, emniyet valfinden itibaren ölçülür.
(2) yer üstü tankları ile ilgili emniyet mesafeleri, tankın ilgili konuma en yakın uç yüzeyinden itibaren ölçülür. (par. Pat. Teh. Ve zararlı mad. Çal. İşy. Ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüz. Madde:130–çizelge-v, TS 11939 madde:1.1-çizelge-1)
LPG ikmal istasyonlarında uyulması gereken asgari emniyet mesafeleri
Dispenser (m)
Akaryakıt tankı (m)
Hastane okul cami park (m)
Yeraltı LPG tankı
5
5
40
Yerüstü LPG tankı
7.5
7.5
50
LPG dispenseri
6 (akaryakıta)
5
50
(iş kanunu madde:77, LPG ile çalışan motorlu taşıtlar için ikmal istasyonları yönetmeliği madde:6, TS 11939 madde:1.2-çizelge-2) 8.2.18. Elektrik hattı uzaklığıLPG tanklarının her bir parçasının elektrik hatlarından düşey uzaklığı en az 9 metre olacaktır. (iş kanunu madde:77, elektrik kuvvetli akım tesisleri yönetmeliği madde:44/h, çizelge:8)LPG dolum tesislerinde, tehlikeli bölge sınırları içerisinden, çıplak enerji nakil hattı geçmeyecektir. Yer üstü LPG tanklarının hiç bir parçası anma gerilimi 0,6-10,5 KV arasında olan enerjiden (elektrikten) hatların dikey doğrultusunda, her yönde 2 metre, 10,5 KV'dan sonra 7,5 metre uzak olacaktır. (İş Kanunu Madde:73, TSE 11939 2.2.11) 8.2.19. Gaz birikebilecek tehlikeli çukurlar
Tank sahasında ve dispenserin 5 metreden daha yakınında herhangi bir kanal ve/veya kanalizasyon girişi ve bodrum kat benzeri çukurlukları bulunmamalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.2.1.)
8.2.20. Kapalı boş hacimler:Yeraltı akaryakıt tanklarının üzerinde, akaryakıt pompası altında ve emniyet mesafeleri dahilinde çukur ya da boşluk bulunmamalıdır. Menhol ve dalgıç pompa çukurlarında tehlikeli durum oluşmadan alarm verecek gaz detektörleri olmalı, aksi takdirde bu çukurlar da kum vb. Uygun malzeme ile doldurulmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.4) 8.2.21. Havalandırma borusuYeraltı depolarının alev geçirmez tertibatlı ve havaya daima açık tutulacak bir havalandırma borusu bulunacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:77/c, TS 12820 madde:1.1.1.6.1)8.2.22. Havalandırma borusunda önlemİçerisinde sınıf ı yakıtların (benzin) bulunduğu yeraltı depolarının havalandırma boruları; bacalardan, binaların açık kısımlarından ve buharların birikebileceği yerlerden uzakta bulunacak ve ağızları yerden en az 3.5 metre yükseklikte olacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:77/d, TS 12820 madde:1.1.1.6.1)8.2.23. LPG dispenserinde korugan
Dispenser en az 20 cm yüksekliğinde olan beton kaide üzerine monte edilmeli ve dispenserlerin etrafına yerden en az 50 cm yüksekliğinde dispenseri dışarıdan gelecek darbelerden korumak için, yeterli mukavemette ve hava akımına engel olmayacak sabit korugan yapılmalıdır. LPG ikmali için gelen taşıtların ikmal istasyonunda dolum yaparken duracağı alanlar 15 cm genişliğinde sarı renkli bir çizgi ile belirlenmeli ve diğer taşıtların bu bölgeler dışında durmaları sağlanmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde: 2.1.10)
8.2.24. Dispenser ile trafik yolu arasına korugan
Dispenser ile trafik yolu arasına, taşıt giriş-çıkış kısmı hariç, en az 50 cm yüksekliğinde sabit korugan yapılmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde: 2.1.11)
8.2.25. LPG tanklarında güvenlik
Yer üstü LPG tankları üzerinde otomatik veya elle çalıştırılan sprinkler (duş) sistemi olmalıdır.
Yerüstü LPG tankları sağlam tabanlara oturtulmuş, kap teferruatı ile donatılmış, uygun özellikte, gerekli deneylere tabi tutulmuş olacak ve ışığı yansıtacak bir renge boyanacaktır. (par. Pat. Teh. Ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüz. Madde:127, TS 11939 madde:2.5.2)
8.2.26. Tank sahası çevresine tel örgü8.2.27. Tank sahası kapısı
Tankın ve aksamının (pompa dahil) çevresi, dış cidarların en az 1 metre uzağından itibaren en az 180 cm yüksekliğinde tel örgü veya çit ile çevrilmiş olmalıdır. Bu alanın dışa açılan zıt yönlerinde en az iki kapısı bulunmalıdır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:52, TS 11939 madde:2.2.3)
8.2.28. Gaz alarm sistemiDispenser ve tank sahasına, yerden 20 cm yüksekte, ark sızdırmaz (ex-proof) en az birer LPG dedektörü olan gaz alarm sistemi konulmalıdır. Gaz kaçağı olması durumunda, alarm sistemi tesisin yangın söndürme ve aydınlatma sistemi haricinde bütün elektriğini kesebilmelidir. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.1.12) 8.2.29. Yangın alarm cihazıİşyerinde, işin ve işyerinin özelliklerine göre, yeterli ve uygun tipte alarm cihazları bulundurulacaktır.(par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:62 TS 11939 madde:2.5.3)8.2.30. LPG dispenseri hortumuDispenser hortumu en az 3 metre ve en fazla 5 metre uzunluğunda olmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde: 2.1.3)8.2.31. Akaryakıt hortumuAkaryakıt pompalarındaki hortum 5.5 metreyi aşmamalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde: 1.3.2.5)8.2.32. LPG dispenser hortumuna kaplin
Dispenser hortumunun içinde veya üzerinde, hortumun çekmeye karşı zorlanması durumunda, belirli bir değerden sonra ayrılarak gaz akışını durduran ayrılabilir (kırılabilir) kaplin bulunmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.1.4)
8.2.33. Akaryakıt hortumuna kaplin
Sınıf ı yakıtlar için kullanılan dispenserler üzerindeki her doldurma hortumu üzerinde, hortumun çekmeye karşı zorlanması durumunda, koparak, kopma noktasının her iki tarafında da sıvı akışını kesen tescilli bir acil durum akış kesme cihazı (kırılabilir kaplin) bulunmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.3.2.6)
8.2.34. LPG yazısı
2.1.8- LPG ikmal istasyonuna girişte ve dispenser üzerinde en az 15 cm x 30 cm ebadında "LPG" yazılmış olmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.1.8)
8.2.35. Tank Ve Boru Hattına Fiziki KorumaDepolama tankı ve boru tesisatı dışarıdan gelecek fiziki darbe ve etkilere karşı uygun şekilde korunmuş olacaktır. (İş Kanunu Madde:73, TSE 1446 2.1.2.1.3) 8.2.36. Otomatik Soğutma Tertibatı Ve Tank RengiYerüstü depolama tanklarının üstünde, tank ısınarak iç basıncın artması durumunda tankı soğutabilecek, otomatik soğutma tertibatı (spring-duş) bulunacak ve tank, ışığı yansıtacak renge boyanacaktır.(Par. Pat. Mad. Tüzüğü Madde:127) 8.2.37. Sigara içilmez levhasıAkaryakıt ve LPG ikmal istasyonunun girişine, en az 15 cm x 30 cm ebadında "sigara içilmez" levhası asılmış olmalı ve bu ikaz aynı boyutlardaki işaretlerle de belirtilmiş olmalıdır. (par. Pat. Teh. Ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüz. Madde:55, TS 12820 madde:1.11, TS 11939 madde: 2.1.9) 8.2.38. LPG tanker boşaltma talimatı
LPG dökme dolum yeri içerisinde "tanker boşaltma talimatı" yazılı olarak bulunmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.3.7)
8.2.39. Akaryakıt tanker boşaltma talimatı
Akaryakıt tankerlerinin "tanker boşaltma talimatı" boşaltma ağzına yakın bir yere asılmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.11.1)
8.2.40. Statik elektrik topraklama bağlantısıLPG ikmal istasyonuna gelen LPG tankeri tesise girmeden önce aracın egzoz çıkışına alev tutucu takılmalı, tanklara LPG ikmali başlatılmadan önce de aracın tekerleklerine her iki yönde takoz konulmalı ve araç topraklanmalıdır. Gaz ikmali süresince topraklama işlemine devam edilmelidir. Tank sahasında gerekli topraklama bağlantı ucu kolay görünür durumda bulunmalıdır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:75, TS 11939 madde:2.3.2)8.2.41. Statik elektrik topraklama bağlantısıAkaryakıt istasyonuna gelen tankerler statik yükten arındırılmalı, doldurma ve boşaltma esnasında tank ile tanker arasında statik elektrik yükü dengesini sağlayacak bağlantı yapılmalı ve tanker ayrıca topraklanmalıdır. Tank sahasında gerekli topraklama bağlantı ucu kolay görünür durumda bulunmalıdır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:75, TS 12820 madde:1.10.2)8.2.42. TopraklamaAkaryakıt ve LPG otogaz istasyonlarında, bütün madeni bölmeler ile boru, vana, pompa, motor, tank ve dispenser uygun şekilde topraklanmış olacaktır. Toprak hatları, kolay muayene edilecek şekilde çekilmiş olacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde: 42, işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:301)8.2.43. LPG taşıt topraklaması
LPG ikmali yapacak taşıt, dolum başlamadan önce topraklanmalı ve dolum sırasında topraklanmış olmalıdır. Dispenserler yakınında araçlara dolum esnasında kullanılmak üzere araç topraklama sistemi bulunacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:75, TS 11939 madde:1.15)
8.2.44. LPG statik yük giderici (nötralizör)Statik elektrik birikmelerine karşı, gerekli yerlere statik elektrik yük gidericileri veya nötralizörler konulacak veya uygun diğer tedbirler alınacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:339)8.2.45. Kaçak Akım RölesiBütün elektrik tesisatı ve elektrikli cihazlar, tesis edildikleri yerler için uygun olmalı ve ana panolara kaçak akım koruma rölesi konulmalıdır.(TS 12820 Revizyon Madde:4.7.1.2) 8.2.46. Tank etrafındaki otlarTankların 3 metre yakınına kadar kuru ot vb. Kolay tutuşabilen yanıcı madde bulundurulmamalı ve bu mesafedeki bu tip kolay tutuşabilen maddeler için gereken tedbirler alınmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.2.9)8.2.47. Katotik KorumaYer altı tanklarına katotik koruma yapılacak ve bu tesisat periyodik olarak yılda bir kez ölçümlenerek kontrol edilecek, kontrol sonuçlarını gösteren belge düzenlenerek işyerinde bulundurulacaktır. (İş Kanunu Madde:73, TSE 11939 2.2.6)8.2.48. LPG Tank DerinliğiYeraltı ve yerüstü tankları sağlam bir yere oturtulmuş, dış korozyona karşı korunmuş olacaktır. Yeraltı tankı, tankın en üst seviyesi toprak seviyesinden en az 60 cm. aşağıda olacak şekilde gömülecektir. (Par. Pat. Mad. Tüzüğü Madde:77, TSE 11939 1.10) 8.2.49. Yangın hortumlarıBütün ikmal istasyonlarında en az iki yangın hidrantı (karşılıklı veya çapraz konumlarda) ve her hidrantın yanında bir dolap içerisinde, ikmal istasyonunun tamamına ulaşabilecek uzunlukta yangın hortumu olmalıdır. Bu sistemde kullanılmak üzere, genel şebekeden yeterli basınç ve miktarda su sağlanamadığı durumlarda, tank yüzey alanının m2'si başına en az 1 saat süreyle dakikada 3 litre su sağlayacak su kaynağı ile bunu yeterli basınçla sevk edecek motopomp vb. Tesisat bulunmalıdır.Lastik olmayan hortumlar, her kullanıştan sonra boşaltılıp kurutularak kontrol edilecektir. Lastikli hortumlar en geç üç ayda bir kontrol edilecektir. Yırtık, delik ve bağlantıları bozuk hortumlar kullanılmayacaktır.(işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:120, TS 11939 madde:2.5.4)8.2.50. Acil durdurma butonuOluşabilecek tehlikeli bir durum karşısında, pompayı durduran, pompanın basma hattını ve dispenserin dönüş hattını otomatik olarak kapatan, 1 adet dispenser üzerinde, 1 adet idari binada ve 1 adet tanka 8 m'den yakın, 30 m'den uzak olmayacak şekilde uygun bir yerde olmak üzere en az 3 adet acil durdurma düğmesi bulunmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.3.1.2, TS 11939 madde:2.1.5)Oluşabilecek tehlikeli bir durum karşısında, dispensere giden gücü kesmek için, dispenserlerden uzakta ve kolaylıkla ulaşılabilen bir yerde, açıkça fark edilen acil durdurma düğmesi bulunmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 12820 madde:1.3.1.2)8.2.51. Ex-proof belgesiİşyerinde bölge 0 ve bölge 1 patlayıcı ortamlarında bulunan, elektrikle çalışan her türlü makine teçhizat aydınlatma vb.sistemler,ex-proof özellikte olduğunu gösteren belgeler satıcılardan temin edilerek işyerinde bulundurulacak ve tesisat üzerinde yapılacak her türlü bakım onarım işleri bu iş için yetkili teknik elemanlarca yapılacak, tesisatın ex-proof özelliğinin korunduğu belgelendirilecektir. (par. Pat. Teh. Ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüz. Madde:25, TS 11939 madde:2.4 TS 12820 madde:1.5 )8.2.52. Etanş aydınlatmaSuni aydınlatma tesisleri ancak etanş armatörlerle yapılacak, aksi halde ortam dışına yerleştirilmiş lambalardan yararlanılacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde :41)8.2.53. Yalıtkan malzemeElektrik dağıtım panoları, özel yerlerde bulundurulacak, ve bu yerlerin tabanı, elektrik akımı geçirmeyen (yalıtkan) malzemeden yapılmış veya bu cins malzeme ile kaplanmış olacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:274)8.2.54. Kompresöre ayrı bölmeSabit kompresörlerin depoları, patlamalara karşı dayanıklı ayrı bir bölmede olacaktır. Seyyar kompresörler, çalışan işçilerden en az on metre uzaklıkta veya dayanıklı bir bölme içinde bulunacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:249)8.2.55. Kayış-kasnak ve kaplin koruyucularıTahrik makinalarının bütün hareketli kısımları ile transmisyon tertibatı ve bütün tezgah ve makinaların tehlikeli olan kısımları, uygun şekilde korunmuş olacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:142)8.2.56. Seyyar yangın söndürme cihazı
Her dispenserin yanında 1 adet 6 kg'lık, toplam kapasitesi 10 m3'e kadar olan tankların yanında 4 adet 6 kg'lık, toplam kapasitesi 10 m3 ila 40 m3 arası olan tankların yanında 6 adet 6 kg'lık TS 862'ye uygun kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü, tesis sahasında ise 2 adet 25 kg'lık veya 1 adet 50 kg'lık arabalı (tekerlekli) kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü bulunmalıdır.
Her akaryakıt istasyonunda, her dispenser adasının yanında ve her binanın çevresinde en az bir adet 6 kg’lık kuru kimyevi tozlu, ilave olarak istasyon içerisinde farklı yerlerde 2 adet 30 kg’lık tekerlekli kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü olmalıdır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:123, TS 11939 madde:2.5.2, TS 12820 madde:1.10)8.2.57. Kum kovası ve yanmaz örtüParlayıcı, patlayıcı maddelerin depolandığı işyerlerinde, işin ve işyerinin özelliklerine göre, yeteri kadar kum kovaları ile özellikle araç ve dispenser yangınlarında kullanılmak üzere en az 1 adet 2x2 metrelik yanmaz örtü bulundurulacaktır. (par. Pat. Tehlikeli ve zararlı mad. Çal. İşyerleri ve işlerde alınacak ted. Hak. Tüzük madde:63, TS 12820 madde:1.10)8.2.58. Yangın söndürme cihazlarının kontrolüSeyyar yangın söndürme cihazları,en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri, cihazlar üzerine yazılacaktır. Karbondioksitli, bikarbonat tozlu, karbon tetraklorürlü ve benzeri kimyasal maddeli yangın söndürme cihazları, kullanılıştan sonra derhal yeniden doldurulacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:128)8.2.59. Duş tesisiİşveren, gerektiğinde işçilerin yıkanmalarını, temizlenmelerini sağlamak için, duş tesisleri yapmak, kurmak ve işçilerin yararlanmalarına hazır bulundurmakla yükümlüdür.Duşlarda sıcak ve soğuk akar suyun, yeteri kadar basınçla akması esastır. Duşta yıkanmak için, gerekli sabun, havlu vb. Malzeme, işveren tarafından sağlanacaktır.Duş kabinlerinde yeterli havalandırmaya elverişli aspirasyon ve vantilasyon tertibatı yapılacak, koku ve pislik önlenecektir. Duşta yerlerdeki kirli suların kolayca akması için gerekli önlemler alınacak, sağlık koşullarına önem verilecektir. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:40)8.2.60. Soyunma yeriİşyerlerinde soyunma yerleri, duş ve lavabolara bitişik, işçilerin çıkış yerlerine yakın bir yerde yapılacak ve onların rahatça soyunup giyinmelerine elverişli genişlikte olacaktır.Soyunma yerleri, aydınlık, havalandırmaya elverişli ve soğuk mevsimlerde yeteri kadar ısıtılmış olacak, temiz ve bakımlı bulundurulacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:41)8.2.61. Elbise dolabıSoyunma yerlerinde işçiler için, yeteri kadar elbise dolabı bulundurulacak, bu dolaplar, metal veya kolay temizlenebilir malzemelerden yapılacak, kapıları kilitli olacak ve temizliği sağlanacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:42)8.2.62. İş elbisesiİşçilerin kendi elbiselerine zarar verecek veya bunları sokakta giyilmez bir halde kirletecek işlerde çalışan işçilere, işin gerektirdiği şekil ve nitelikte koruyucu giyim eşyası olarak birer iş elbisesi veya iş gömleği giydirilecektir. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:526)8.2.63. İş ayakkabısı ve koruyucu eldivenİşçilere, kıvılcım çıkarmayan uygun iş ayakkabısı verilecektir. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:530, 532, TS 11939 madde:1.19)8.2.64. Yemek yeriYemek aralığının eve gidip gelmeye elverişli olmayışı, işyerinin meskun mahallerden uzak oluşu, vasıta yetersizliği veya yokluğu veya benzeri sebeplerle yemeklerini işyerinde yemek zorunda olan işçiler için, işverence rahat yemek yenebilecek nitelik ve genişlikte bir yemek yeri sağlanacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:36)8.2.65. Ecza dolabı ve ilkyardım malzemesiİşyerinde, içinde tentürdiyot, alkol, sargı bezi, pamuk, yanık pomadı vb. Gibi ilk yardım levazımı bulunan ilk yardım çantası veya dolabı bulundurulacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:95)8.2.66. Dispensere tip ve sistem onayı
LPG ikmal istasyonlarında sadece sanayi ve ticaret bakanlığı tarafından "tip ve sistem onayı" yapılmış dispenserler kullanılmalıdır. Dispenser sayacının kalibrasyon işlemleri, istasyon işletmeye alındıktan sonra düzenli olarak yılda en az bir defa yapılmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.1.1)
8.2.67. Yangın tatbikatıİşyerlerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yapılacak bu denemeler yetkili ve tecrübeli bir şef, işyeri bekçileri ve yeteri kadar yardımcılardan kurulu bir ekibin gözetimi altında yapılacak ve işyeri yangın planına uygun olarak tertiplenecektir. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:131)8.2.68. Hidroforun kontrolüBasınçlı kapların kontrol ve deneyleri, ehliyeti hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elamanlar (makine mühendisi) tarafından, periyodik olarak yılda bir kez yapılacak ve düzenlenen rapor işyerinde hazır bulundurulacaktır. (işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü madde:223)8.2.69. Zemin ve aydınlatma
LPG ikmal istasyonunun zemini düzgün olmalı, araçların giriş ve çıkışı için gerekli emniyet tedbirleri alınmış ve aydınlatma yapılmış olmalıdır. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde: 1.18)
8.2.70. Emniyet valfleri
Tanklara monte edilen emniyet vanaları tankın üst kısmında olmalı ve tank içerisindeki LPG'nin buhar fazıyla doğrudan temas halinde olacak şekilde monte edilmelidir. Emniyet vanasının ağzı herhangi bir şekilde kapatılmamalı ve atmosfere açık olmalıdır. Emniyet vanasının ağzına yağmur ve toza karşı koruyucu başlık takılmalıdır. (iş kanunu md:77, TS 11939 madde:2.2.2)
8.2.71. Giriş-çıkış ağız işaretleri
Tank üzerinde gaz ve sıvı giriş çıkış ağızları kolay anlaşılacak şekilde işaretlenmelidir. (iş kanunu madde:77, TS 11939 madde:2.2.12)
8.2.72. Sertifikalı ilk yardımcıİşyerinde çalışan sayısının %10 u kadar sertifikalı ilkyardım eğitimi almış personel bulunmalıdır. (iş kanunu md:77, ilk yardım yönetmeliği) 9. EKİPMANLARIN VE KORUYUCU SİSTEMLERİN SEÇİMİNDE UYULACAK KRİTERLER İşyerimizde, patlayıcı ortam oluşabilecek tüm yerlerdeki ekipman ve koruyucu sistemler, 27/10/2002 tarihli ve 24919 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelikte belirtilen kategorilere göre seçilmiştir. İşyerimizde, oluşması ihtimali olan gaz, buhar ve sisler için;“Bölge 0 : Kategori 1 ekipman, “Bölge 2 : Kategori 1, 2 veya 3 ekipman” seçilecektir. Ayrıca, işyerimizde kullanılan tüm ekipmanlar “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ne uygun olarak sağlanmaktadır. 10. PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLER İÇİN UYARI İŞARETİ
ExPATLAYICI ORTAM
İşyerimizde patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için aşağıda belirtilen şekil ve renklerde uyarı işaretleri konulacaktır. 11. İZLEME VE ÖLÇME PLANI
FAALİYET
PERİYOT
YETKİLİ
Elektrik Tesisatının Kontrolü
Yılda bir
Elektrik Müh.
Topraklama Tesisatının Periyodik Kontrolü
Yılda bir
Elektrik Müh.
Paratonerin Kontrolü
Yılda bir
Elektrik Müh.
Kompresörün Periyodik Kontrolü
Yılda bir
Makine Müh.
Periyodik Sağlık Kontrolü
Yılda bir
İşyeri Hekimi/SSK Hastanesi
Ağır Ve Tehlikeli İşlerde Rapor
Yılda bir
İşyeri Hekimi/SSK Hastanesi
Çalışanların Eğitimleri
İşe girişlerde ve eğitimin etkinliğine göre periyodik olarak
İş Güv. Uzm./İşyeri Hekimleri
Yangın Tatbikatı
6 ayda bir
İş Güv. Uzm./İtfaiye
Yangın Sistemleri
6 ayda bir
İlgili Firma
Hidroforun Kontrolü
Yılda bir
Makine Müh.
Katotik Koruma
Yılda bir
Elektrik Müh.
Elektrik Tesisatının Kontrolü
Yılda bir
Elektrik Müh.
Tank ve Boru Hatları Kontrolü
Yılda bir
Makine Müh.
12. GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ İşyerinde ilgili yerlerde duyurulmuş olan uyarı levhaları, ışıklı ve sesli uyarı ve algılama sistemleri, yönlendirme levhaları vb. “Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği”’ne göre gerçekleştirilmektedir.
Renk
Anlamı veya Amacı
Talimat ve Bilgi
Kırmızı
Yasak işareti
Tehlikeli hareket veya davranış
Tehlike alarmı
Dur, kapat, düzeneği acil durdur, tahliye et
Yangınla mücadele ekipmanı
Ekipmanların yerinin gösterilmesi ve ne olduğu
Sarı
Uyarı işareti
Dikkatli ol, önlem al, kontrol et
Mavi (1)
Zorunluluk işareti
Özel bir davranış ya da eylemKişisel koruyucu donanım kullan
Yeşil
Acil kaçış, ilkyardım işareti
Kapılar, çıkış yerleri ve yolları, ekipman, tesisler
Tehlike yok
Normale dön
(1) Mavi: (2) Fluoresan turuncu:
Sadece dairevi bir şekil içinde kullanıldığında emniyet rengi olarak kabul edilir.Emniyet işaretleri dışında sarı yerine kullanılabilir.Özellikle zayıf doğal görüş şartlarında bu renk çok dikkat çekicidir.