- Katılım
- 31 Ocak 2012
- Mesajlar
- 238
- Tepki puanı
- 425
- Meslek
- Uzman (C)
Aylık: Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile vazife malûllüğü halinde yapılan sürekli ödeme.
Aylık/Maaş: 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara (memurlara) ödenen ve süreklilik niteliği taşıyan brüt tutar.
Ay: Ücretleri; her ayın 15'inde ödenen 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılar (işçi ve memur) için, ayın 15'inden ertesi ayın 15'ine kadar geçen, diğer sigortalılar için ise ayın 1'i ilâ sonu arasında geçen ve otuz gün olarak değerlendirilen süre.
Adres: Sürekli kalma niyetiyle oturulan yer.
AFC: Almanya Federal Cumhuriyeti
Aday Çırak: Çıraklığa başlama yaşını doldurmamış ve çıraklık döneminden önce kendisine işyeri ortamı tanıtılan, sanat ve mesleğinin ön bilgileri verilen kişi.
Ağır ve Tehlikeli İş: Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinde belirtilen işler.
Alt İşveren/Taşeron (İş Kanunu): Bir işverenden, işyerindeki mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinden aldığı işte çalıştıran kişi.
Alt İşveren/Aracı/Taşeron (SGK Mevzuatı): Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişi. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ve 01.05.2004 tarihinde yürürlüğe giren SSK Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde aracı ifadesi kullanılmışken, yeni Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde alt işveren ifadesi kullanılmıştır. 4857 sayılı İş Kanununda da aynı şekilde alt işveren ifadesi kullanılmıştır. Kamuoyunda ise taşeron ifadesi sıklıkla kullanılmaktadır.
Alerjik Madde: Solunduğunda, cilde nüfuz ettiğinde aşırı derecede hassasiyet meydana getirme özelliği olan ve daha sonra maruz kalınması durumunda karakteristik olumsuz etkilerin ortaya çıkmasına neden olan maddeler.
Alevlenir Madde: Parlama noktası 21 0C - 55 0C arasında olan sıvı haldeki maddeler.
Araştırma: Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerden ve özel nitelikteki inşaat işlerinden dolayı bu işleri yapan işveren tarafından yeterli işçilik bildirilmiş olup olmadığı hususunda Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılan değerlendirme.
Arıza/Hastalık Listesi: Sigortalıların çalışma gücünün en az %60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kayıp ettiklerinin tespitine esas liste.
Asgari Ücret: İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücret.
Asbest:
- Aktinolit Asbest, CAS No 77536-66-4,
- Grünerit Asbest (amosit) CAS No 12172-73-5,
- Antofilit Asbest, CAS No 77536-67-5,
- Krizotil, CAS No 12001-29-5,
- Krosidolit, CAS No 12001-28-4,
- Tremolit Asbest, CAS No 77536-68-6.
lifli silikatları ifade eder.
Asgari İşçilik Oranı: İhale mevzuatına göre yaptırılan işlerde istihkak tutarı, özel nitelikteki inşaat işyerlerinde ise maliyet bedeli içerisindeki asgari işçilik miktarının yüzdesi.
Askeri İşyerleri: Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı (Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı) ve İçişleri Bakanlığı (Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı) tarafından doğrudan doğruya işletilen askeri işyerleri.
Asıl İş: Mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan iş.
Asıl İşveren: İşyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işleri veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işleri diğer işverene veren, asıl işte kendisi de işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi ya da tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.
AT: Avrupa Topluluğu.
Ayakta Tedavi: Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere, sağlık hizmeti sunucularında yatırılmaksızın ayakta sağlanan sağlık hizmetleri.
Aşındırıcı Madde: Canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen maddeler.
Banka Hesabı: Mevduat bankaları nezdinde açılan vadesiz mevduat hesabı veya katılım bankaları nezdinde açılan özel cari hesap.
Balthazard Formülü: Birden fazla iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik dereceleri veya birden fazla özürlülük derecelerinin birleştirilmesinde kullanılan hesaplama şekli.
Bağımsız İşyeri: Esas işin ayrıntısı veya tamamlayıcısı niteliğinde olan ve sigortalıları birbirine karışmayan işlerin ayrı ve bağımsız olarak yürütüldüğü yerler.
Birlikte İkamet: Medeni Kanun hükümlerine göre aile birliği içinde aynı çatı altında oturma.
Biyolojik Etkenler: Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil mikroorganizma, hücre kültürleri ve insan parazitleri.
Biyolojik Sınır Değeri: Kimyasal maddenin, metabolitinin veya etkilenmeyi belirleyecek bir maddenin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun üst sınırı.
Bölge Müdürlüğü – Bölge Çalışma Müdürlüğü: İşyerinin kayıtlı olduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü. 665 sayılı KHK ile bu bölge müdürlükleri lağvedilmiş olup, Bakanlık bölge müdürlükleri tarafından yürütülen iş ve işlemler de dahil Bakanlığın mevzuattan kaynaklanan ve taşrada yürütülmesi gereken görevlerini artık bu il müdürlükleri yürütecek. Bakanlık bölge müdürlükleri tarafından yürütülen iş ve işlemler de dahil Bakanlığın mevzuattan kaynaklanan ve taşrada yürütülmesi gereken görevlerini artık Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri yürütecek.
Bütün Vücut Titreşimi: Vücudun tümüne aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de, bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşim.
Ceza Parası (İşçilere Uygulanan): İşverenin toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerinde gösterilen sebeplerle işçi ücretlerinden ceza olarak yaptığı kesintiler.
Çırak: Çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştirilen ve 14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olan kişi.
Çocuk İşçi: 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış olan kişi.
Çok Kolay Alevlenir Madde: 0 °C’den düşük parlama noktası ve 35 °C’den düşük kaynama noktasına sahip sıvı haldeki maddeler ile oda sıcaklığında ve basıncı altında hava ile temasında yanabilen, gaz haldeki maddeler.
Çok Toksik Madde: Çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeler.
Devamlı Mahiyetteki İşyeri: Geçici veya mevsimlik olmayan, Sosyal Güvenlik Kurumundaki işyeri tescilinde 1 (bir) veya 2 (iki) mahiyet kodunda tasnif edilmesi gereken veya bu şekilde tasnif edilen işyeri.
Devamlı Mahiyetteki İşyerlerinde Yapılan Asgarî İşçilik İncelemesi: İşverenin Kuruma, emsaline, yapılan işin nitelik, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütülmesi için gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun saptanması halinde, işin yürütülmesi için gerekli olan asgarî işçilik miktarını, yapılan işin niteliği, bünyesinde kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalışan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar dikkate alınarak devamlı işyerleri hakkında Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri tarafından yapılan inceleme.
Dış Temsilcilik: Türkiye’nin yurt dışında bulunan büyükelçilik, daimi temsilcilik, temsilcilik, elçilik, ortaelçilik, büyükelçilik ve elçilik büroları, daimi maslahatgüzarlıkları ile başkonsolosluk, konsolosluk, muavin konsolosluk, konsolosluk ajanlığı ve büyükelçilik konsolosluk şubeleri ile fahri başkonsolosluk ve fahri konsolosluklar, müşavirlik ve ateşelikler.
Diğer Askeri İşyerleri: İkili veya çok taraflı uluslararası anlaşmalar ile Türkiye’de kurulan askeri işyerleri.
Döviz: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından konvertibl sayılan yabancı ülke para birimleri.
Durum Tespiti: Çalışanların sigortalılık niteliğini, tescil işlemlerini, sigorta olaylarını, asgari işçiliğin tespiti amacıyla yapılan denetim ve kontrolleri ifade eder. Durum tespitleri genelde işyerinde yapılır. Yerel Denetim olarak da adlandırılır.
Ekranlı Araç: Uygulanan işlemin içeriğine bakılmaksızın ekranında harf, rakam, şekil, grafik ve resim gösteren her türlü araç.
Eski Hükümlü: Bir yıldan uzun süreli bir cezadan veya Devlet memuru olmaya engel bir suçtan hüküm giyenler, cezasını infaz kurumlarında tamamlayanlar, cezası ertelenenler, koşullu salıverilenler, özel kanunlarda belirtilen şartlardan dolayı istihdam olanağı bulunmayanlar ve ömür boyu kamu hizmetlerinden yasaklı bulunanlar.
El – Kol Titreşimi: İnsanda el–kol sistemine aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de, damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşim.
Elle Taşıma İşi: Olumsuz ergonomik koşullar ve nitelikleri bakımından işçilerin bel ve sırt incinmelerine neden olabilecek yüklerin, bir veya daha fazla işçi tarafından elle veya beden gücü kullanılarak kaldırılması, indirilmesi, itilmesi, çekilmesi, başka bir yere götürülmesi veya hareket ettirilmesi gibi işlerin yapılması ya da bu işlerin yapılması için fiziki olarak destek olunması.
Emzirme Odaları: Bir yaşından küçük çocukların bırakılması, bakılması ve işçilerin çocuklarını emzirmeleri için ayrılan odalar.
Elektronik Ortam: Belge ve bilgilerin üzerinde bulunduğu her türlü bilgisayar, gezgin elektronik araçlar, bilgi ve iletişim teknolojisi ürünler.
Emekliye Sevk Onayı: 5510 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde belirtilen yetkili makamlarca alınan onay.
e-Sigorta: İşveren, alt işveren, sigortalı, genel sağlık sigortalısı, hak sahibi ve diğer ilgili kişi ve kuruluşlarca Yönetmelikte belirtilen belgelerde yer alan bilgilerin internet, elektronik ve benzeri ortamda Kurumun veri tabanına aktarılması ve bu şekilde aktarılan bilgiler ve talepler ile Kurumca yürütülen sosyal sigorta işlemleri sonuçlarından uygun görülenlerin işveren, sigortalı, hak sahibi ve diğer ilgili kişi ve kuruluşlara verilmesini sağlayan elektronik portal.
Emeklilik Yaş Haddi: Sigortalılara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için Kanunda tamamlanması öngörülen emeklilik yaşı.
En Yüksek Ses Basıncı (Ppeak): "C"-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının maksimum değeri.
Fazla Çalışma: İş Kanununda yazılı koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmalar.
Fazla Sürelerle Çalışma: Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda bu çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar.
Fazla veya Yersiz Ödeme: Sosyal Güvenlik Kurumunca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara, gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen Kanun kapsamındaki her türlü ödeme.
Formal Eğitim Kurumu: Kendi nam ve hesabına hizmet veya mal üretimi yapan işyerlerinin dışında kalan, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel eğitim kurumları, üniversiteler, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında eğitim birimi kurmuş işyerleri, eğitim veya rehabilitasyon amacıyla kurulmuş firmalar, mesleki eğitim için gerekli mekan ve donanıma sahip vakıf, sivil toplum kuruluşları, kamu kurumları, döner sermayeli kuruluşlar, özel kanunla kurulmuş banka ve kuruluşlar ile bunlara bağlı işyerleri.
Fiili Hizmet Süresi Zammı: Sigortalıların 5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde belirtilen işyerlerinde ve işlerde ya da unvanlarda geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için anılan maddede gösterilen gün sayıları.
Fiili Tespit: Kanuna göre sigortalı sayılanların sigortalılık niteliğinin, tescil işlemlerinin, sigorta olaylarının tespiti amacıyla mahallinde yapılan denetim ve kontroller.
Gelir: İş kazası veya meslek hastalığı hâlinde sigortalıya veya sigortalının ölümü hâlinde hak sahiplerine yapılan sürekli ödeme.
Grev: İşçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla aralarında anlaşarak ya da bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmaları.
Gebe İşçi: İşverenini, durumu hakkında herhangi bir sağlık kurumundan alacağı belge ile bilgilendiren gebe işçi.
Geçici İşçi: Kamu kurum ve kuruluşlarının mevsimlik ve kampanya işleri ile orman yangınıyla mücadele hizmetlerinde bir malî yılda altı aydan az olmak üzere vize edilecek geçici iş pozisyonlarında çalıştırılan işçi.
Geçici İş İlişkisi Kurulan İşveren: 4857 sayılı İş Kanununun 7 nci maddesinde yer alan sigortalıyı devralan işverenler.
Gemiadamı: Bir hizmet akdine dayanarak gemide çalışan kaptan, zabit ve tayfalarla diğer kimseler.
Gemi İaşe İzleme Defteri: Gemi kaptanı ve varsa işçi temsilcisi tarafından birlikte kayıt yapılan iaşe defteri.
Gemi Sahibi/Donatan: Geminin üzerine kayıtlı olduğu kişi veya gemi kısmen ya da tamamen bir başka gerçek veya tüzel kişi tarafından, bir anlaşma çerçevesinde işletiliyorsa; işleten gerçek veya tüzel kişi.
Genel Ekonomik Kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlar.
Genç İşçi: 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişi.
Genel Sağlık Sigortası: Kişilerin öncelikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleri ile karşılaşmaları halinde ise oluşan harcamaların finansmanını sağlayan sigorta.
Genel Sağlık Sigortalısı: 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinde sayılan kişiler.
Genel Sağlık Sigortası Primi: Genel sağlık sigortasından yararlanabilmek için prim ödeme yükümlüsü tarafından ödenecek olan ve prime esas kazanç üzerinden Kanunda belirtilen oranlarda belirlenen tutar.
Güvenli Elektronik İmza: Münhasıran imza sahibine bağlı olan, sadece imza sahibinin tasarrufunda bulunan güvenli elektronik imza oluşturma aracı ile oluşturulan, nitelikli elektronik sertifikaya dayanarak imza sahibinin kimliğinin ve imzalanmış elektronik veride sonradan herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığının tespitini sağlayan elektronik imza.
Günlük Gürültü Maruziyet Düzeyi (LEX, 8 saat) (dB(A) re.20 µPa): TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardında tanımlandığı gibi, sekiz saatlik iş günü için, anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu bütün gürültü maruziyet düzeylerinin zaman ağırlıklı ortalaması.
Girişimcilik Programı: İş kurmayı düşündüğü alanda geçerli diploma ya da sertifikaya sahip kişiler öncelikli olmak üzere işsizlere, iş planına dayalı iş kurma ve yönetme konusunda verilen eğitim.
Güvenlik ve Sağlık İşaretleri: Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden levha, renk, sesli ve/veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el–kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere karşı uyaran ya da talimat veren işaretler.
Hakediş: Yapılan işe karşılık, katma değer vergisi hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil olmak üzere idarece işverene ödenmesi gereken toplam tutar.
Hak Edilen İstirahat Süresi: On günden kısa süreli istirahatlarda istirahatın bittiği gün, on gün ve daha uzun süreli istirahatlarda onar günlük sürelerin bittiği ve son on günlük süreden arta kalan istirahat süresinin bittiği gün.
Haftalık Gürültü Maruziyet Düzeyi (LEX, 8h): TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardında tanımlandığı gibi, günlük gürültü maruziyet düzeylerinin sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalaması.
Haftalık İş Günleri: Bir haftalık süre içinde çalışılan günlerin toplamı.
Hafif İş (Çocuklar İçin): Yapısı ve niteliği itibariyle ve yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre;
a) Çocukların gelişmelerine veya sağlık ve güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan,
b) Okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler tarafından onaylanmış eğitim programına katılımını ve bu tür faaliyetlerden yararlanmasını engellemeyen,
işler.
Hak Sahibi: Sigortalının veya sürekli iş göremezlik geliri ile malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta olanların ölümü hâlinde, gelir veya aylık bağlanmasına ya da toptan ödeme yapılmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babası.
İş Sözleşmesi/Hizmet Akdi: İşçinin işverene bağımlı olarak iş görmeyi, işverenin de ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan bir sözleşme.
Hizmet Süresi: Sosyal Güvenlik Kurumlarına emekli keseneği veya malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödenmiş süreler.
Hizmet Tespit Davası: Çalıştığı süre içerisinde sigortalı olarak Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmeyen veya günleri eksik bildirilen kişinin çalışmalarının tespiti için çalıştığı hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak açacağı dava.
İhale Konusu İş: 5510 sayılı Kanunun 90 ıncı maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar tarafından ihale yoluyla yaptırılan her türlü iş.
İstihkak: Yapılan işe karşılık, katma değer vergisi ve idarece verilen malzeme bedeli hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil olmak üzere idarece işverene ödenmesi gereken toplam tutar.
İsteğe Bağlı Sigorta: Kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını sağlayan sigorta.
İaşe Kurulu: Her gemide işveren veya vekili olan kaptanın görevlendireceği, gemi zabiti başkanlığında gemi personelinden teşekkül eden kurul.
İlgili Merciler: İlgili görülen Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları.
İlkyardımcı: 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliğine göre ilkyardımcı sertifikası almış kişi.
İlişiksizlik Belgesi: İhale konusu işler ve özel bina inşaatı işyerleriyle ilgili olarak yapılan inceleme sonucunda işverenin Kuruma borcunun bulunmaması kaydıyla ilgili makama verilmek üzere Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerince/Sosyal Güvenlik Merkezlerince düzenlenen soğuk damgalı belge.
İSGÜM: İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne bağlı İş Sağlığı ve Güvenliği Merkezi Müdürlüğü.
İSGB: İşyeri sağlık ve güvenlik birimi.
İşaretçi: İşareti veren kişi.
İşçi: Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişi.
İşletme Belgesi: İşletme Belgesi Hakkındaki Yönetmelik kapsamındaki işyerlerine, işveren veya işveren vekilinin başvuru ve beyanı üzerine verilen izin belgesi.
İşveren (İş Kanunu): İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi ya da tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.
İşveren (SGK Mevzuatı): Sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.
İşveren (Deniz İş Kanunu): Gemi sahibi veya kendisinin olmayan bir gemiyi kendi adına ve hesabına işleten kimse.
İşveren (Konut Kapıcısı İçin): Konutun maliki veya ortakları.
İşveren (Korumalı İşyeri İçin): Sahip olduğu işyeri için korumalı işyeri statüsü almak üzere Türkiye İş Kurumuna başvuruda bulunan gerçek veya tüzel kişi.
İşveren Vekili: İşveren adına ve hesabına, işin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kişi.
İşveren Vekili (Deniz İş Kanunu): Kaptan veya işveren adına ve hesabına harekete yetkili olan kimseye. İşveren vekilinin bu sıfatla gemiadamlarına karşı muamele ve taahhütlerinden doğrudan doğruya işveren sorumludur.
İş Arayan: Türkiye İş Kurumuna iş aramak amacıyla başvuran kayıtlı kişi.
İş Ekipmanı: İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet ve tesis.
İş Ekipmanının Kullanımı: İş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması, tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyet.
İş Güvenliği Uzmanı: İş sağlığı ve güvenliği konularında görev yapmak üzere Genel Müdürlük tarafından yetkilendirilen mühendis veya teknik eleman.
İş İlişkisi: İşçi ile işveren arasında kurulan ilişki.
İşkolu Kodu: Yapılan işin, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından tehlikenin ağırlığını gösteren ve kısa vadeli sigorta kolları prim tarife cetveline göre hangi işkoluna tabi olduğunu belirleyen numara.
İş Kazası: 5510 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen ve sigortalıyı hemen veya sonradan, bedenen ya da ruhen özüre uğratan olay.
İşletmelerde Mesleki Eğitim: Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerinin beceri eğitimlerini işletmelerde, teorik eğitimlerini ise mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında veya işletme ya da kurumlarca tesis edilen eğitim birimlerinde yaptıkları eğitim uygulamaları.
İş Teftiş Defteri: İş Teftişi Tüzüğünde belirtilen esaslara göre tutulan defter.
İşgücü Piyasası Bülteni: İşgücü Piyasasındaki eğilimleri gösteren temel bilgilerin duyurulması için Türkiye İş Kurumu tarafından çıkarılan/çıkarılacak olan bülten.
İşyeri (İş Kanunu): İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve meslekî eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar.
İşyeri (SGK Mevzuatı): Sigortalı sayılanların maddi olan ve olmayan unsurları ile birlikte işlerini yaptıkları yerlerdir. İşyerinde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler, dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden veya meslek eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi diğer eklentiler ile araçlar da işyerinden sayılır.
İşyeri (Konut Kapıcısı İçin): Kapıcının çalıştığı konut ile bağımsız bölüm, ortak yerler, eklenti ve tesislerin tümü.
İşyeri (Maden): Yeraltı ve yerüstü maden çıkarma işlerinin ve yardımcı işlerin yapıldığı tesisler ve binalar ile işçilere ait yatıp kalkma yerleri, hafriyat dökme yerleri ve atık sahaları dahil çalışma yerlerinin tümü.
İşyeri Sahibi: Kanuna göre sigortalı olanların işlerini yaptıkları işyerlerinin sahibi veya kullanıcısı olan gerçek ya da tüzel kişilikler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.
İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi: İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birim.
İşyeri Sicil Numarası: İşyerinin 5510 sayılı Kanun kapsamına alınması üzerine Sosyal Güvenlik Kurumunca verilen numara.
İşveren Vekili (İş Kanunu): İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimse.
İşveren Vekili (SGK Mevzuatı): İşveren adına ve hesabına, işin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kimse.
İşveren Vekili (Konut Kapıcısı İçin): Yönetici (apartman-site yöneticisi).
İyileştirme Araç ve Gereçleri: Protez ve ortez tanımına girmeyen, tek başına iyileştirme özelliği olan iyileştirici nitelikteki tıbbî cihazlar.
Kaçınılmazlık İlkesi: Olayın meydana geldiği tarihte bilimsel ve teknik kurallar ve olanaklar gereğince alınacak tüm önlemlere rağmen zararın kısmen veya tamamen meydana gelmesi durumu.
Kadın İşçi: Medeni durumuna bakılmaksızın on sekiz yaşını doldurmuş kadın işçi.
Kalfa: Bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını kazanmış ve bu meslekle ilgili iş ve işlemleri ustanın gözetimi altında kabul edilebilir standartlarda yapabilen kişi.
Kaptan: Gemiyi sevk ve idare eden kimse veya zorunlu sebeplerle görevi başında bulunmaması halinde ona vekalet eden kimse.
Kamu Görevlileri: Devlet memurları ile devlet memurları gibi emeklilik işlemine tabi olan ve 5510 Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki giren sigortalılar.
KPSS: Kamu Personel Seçme Sınavı.
Kanuni Çalışma: Kanunlara uygun şekilde verilmiş çalışma izni, ikamet ve diğer ilgili kanunlar ile mevzuat hükümlerince düzenlenen yükümlülüklerin yanı sıra, sosyal güvenlik primleri ödenmiş veya muaf olarak çalışma.
Kanuni Grev: Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde işçilerin iktisadi ve sosyal durumlarıyla çalışma şartlarını korumak veya düzeltmek amacıyla Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu hükümlerine uygun olarak yapılan grev.
Kanun Dışı Grev: Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan greve. Siyasi amaçlı grev, genel grev ve dayanışma grevi kanun dışı grevdir. İşyeri işgali, işi yavaşlatma, verimi düşürme ve diğer direnişler hakkında kanun dışı grevin müeyyideleri uygulanır.
Kanuni Lokavt: Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikası tarafından grev kararı alınması halinde Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu hükümlerine uygun olarak yapılan lokavt.
Kanun Dışı Lokavt: Kanuni lokavt için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan lokavt. Siyasi amaçlı lokavt, genel lokavt ve dayanışma lokavtı kanun dışı lokavttır.
Kamu İdareleri: 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen kamu idareleri ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların bağlı idare, ortaklık, müessese ve işletmeleri ve bunların ödenmiş sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip oldukları ortaklık ve işletmelerden Türk Ticaret Kanununa tabi olmayanlarla özel kanunlarına göre personel çalıştıran diğer kamu kurumları.
Kamu İdareleri Denetim Elemanı: Kamu idarelerince tabi oldukları kanun ve diğer mevzuat uyarınca ülke, bölge ve il düzeyinde denetim, soruşturma ve inceleme yetkisi verilmiş denetim elemanı sıfatına haiz kişiler.
Kanserojen Madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandıran madde.
Katılım Payı: Sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için, genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olduğu kişiler tarafından ödenecek tutar.
Kısa Çalışma: En fazla üç ay süreyle; işyerinde uygulanan çalışma süresinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya en az dört hafta süreyle işyerindeki faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması.
Kısa Vadeli Sigorta Kolları: İş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortası kolları.
Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Oranı: Yapılan işin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre % 1 ilâ % 6,5 arasında belirlenen oran.
Kişisel Koruyucu Donanım (KKD): Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazlar.
Kişiye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmeti: Kişilerin, hastalıktan korunması veya sağlıklı olma hâlinin sürdürülmesi amacıyla kişiye yönelik olarak finansmanı Sosyal Güvenlik Kurumunca sağlanacak sağlık hizmetleri.
Kilit Personel: Türkiye’de kurulu bulunan ve tüzel kişiliğe sahip bir şirketin, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlayan personeli "Kilit Personel" sayılır;
1) Şirketin üst yönetiminde ya da yürütme pozisyonunda çalışmak,
2) Şirketin tamamını veya bir bölümünü yönetmek,
3) Şirketin denetçilerinin, idari veya teknik personelinin işlerini denetlemek veya kontrol etmek,
4) Şirkete yeni personel almak ya da mevcut personelin işine son vermek veya bu konularda teklif yapmak,
Kimyasal Madde: Doğal halde bulunan veya üretilen ya da herhangi bir işlem sırasında veya atık olarak ortaya çıkan veya kazara oluşan her türlü element, bileşik veya karışımlar.
Kolay Alevlenir Madde :
a) Enerji uygulaması olmadan, ortam sıcaklığında hava ile temasında ısınabilen ve sonuç olarak alevlenen,
b) Ateş kaynağı ile kısa süreli temasta kendiliğinden yanabilen ve ateş kaynağının uzaklaştırılmasından sonra da yanmaya devam eden katı haldeki,
c) Parlama noktası 21 0C 'nin altında olan sıvı haldeki,
d) Su veya nemli hava ile temasında, tehlikeli miktarda, çok kolay alevlenir gaz yayan,
maddeler.
Konfederasyon: Değişik işkollarında en az beş sendikanın bir araya gelmesi suretiyle meydana getirdikleri tüzelkişiliğe sahip üst kuruluşlar.
Konut Kapıcısı: Anataşınmazın bakımı, korunması, küçük çaptaki onarımı, ortak yerlerin ve döşemelerin bakımı, temizliği, bağımsız bölümlerde oturanların çarşı işlerinin görülmesi, güvenliklerinin sağlanması, kaloriferin yakılması ve bahçenin düzenlenmesi ve bakımı ve benzeri hizmetleri gören kişi.
Kontrol Muayenesi: 5510 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen hâllerde istenilen muayene.
Korumalı İşyeri: Normal işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan özürlüler için mesleki rehabilitasyon ve istihdam oluşturmak amacıyla, Devlet tarafından ilgili mevzuatta teknik donanımın sağlandığı ve mali yönden desteklendiği, çalışma ortamının özel olarak düzenlendiği işyeri.
Korumalı İşyeri Yöneticisi: Korumalı işyerinin işleyişinden sorumlu olan kişi.
Kurumun Denetim ve Kontrolle Görevli Memurları (SGK): Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları, 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanununda belirtilen Kurum müfettişleri ile sosyal güvenlik kontrol memurlarıdır.
Kurum Sağlık Kurulu: Kurumca (SGK) yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca düzenlenecek raporlardaki teşhis ve bu teşhise dayanak teşkil eden belgeleri incelemek suretiyle, çalışma gücü kaybı ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarını, erken yaşlanma hali ve vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücü kaybını, malullük derecelerini belirlemeye yetkili hekimlerden ve/veya diş hekimlerinden oluşan kurullar.
Kursiyer Zaruri Gideri: Kursiyerlere, kursa devam ettikleri her fiili eğitim günü için, miktarı Türkiye İş Kurumu Yönetim Kurulunca belirlenerek ödenen gider.
Lokavt: İşyerinde faaliyetin tamamen durmasına sebep olacak şekilde, işveren veya işveren vekilinin kendi teşebbüsü ile veya bir işveren kuruluşunun verdiği karara uyarak işçilerin topluca işten uzaklaştırılması.
Maliyet: Yapılan işin veya üretimin toplam parasal değeri.
Malullük: Çalışma gücünün ya da iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını kaybetmiş olmak.
Meslek Hastalığı: Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük hâlleri.
Mesleki Eğitim: Örgün veya yaygın eğitim yoluyla bireyleri mesleğe hazırlamak, meslek sahibi olanların mesleklerinde gelişmelerini ve yeni mesleklere uyumlarını sağlamak amacıyla gerekli bilgi, beceri, tavır ve değer duygularını geliştiren ve bireylerin fiziki, sosyal, kültürel ve ekonomik yeteneklerinin gelişim sürecinin bir plan içerisinde yürütülmesini sağlayan eğitim.
Mesleki Eğitim ve Rehabilitasyon: Özürlülerin ve eski hükümlülerin işgücü piyasasında ihtiyaç duyulan ilgi ve yeteneklerine uygun mesleklerde yetiştirilerek istihdamlarını kolaylaştırmak, geliştirmek ve mesleklerinde ilerlemelerini sağlamak amacıyla sosyal ve tıbbi rehabilitasyon, mesleki rehberlik, mesleğe hazırlık, meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimi.
Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları: Mesleki ve teknik eğitim alanında, diplomaya götüren orta öğretim kurumları ile belge ve sertifika programlarının uygulandığı her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim-öğretim kurumları.
Mesleki Maruziyet Sınır Değeri: Başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırı.
Mikroorganizma: Genetik materyali replikasyon veya aktarma yeteneğinde olan hücresel veya hücresel olmayan mikrobiyolojik varlıklar.
Muafiyet:
1-5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendine tabi olanların (gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanların) aylık faaliyet gelirinden bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olma hali.
2-5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendine tabi olanların (tarımsal faaliyette bulunanların) yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olma hali.
Mutat Taşıt: İki mahal arasında gidip gelmeye en uygun, kullanılması mutat (alışılmış) ve ekonomik olan taşıt.
Mutajen Madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu hızlandıran maddeler.
Operatör: İş ekipmanını kullanma görevi verilen kişi.
Ortez: Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bir organda oluşan fonksiyon kaybını veya yetersizliğini önlemek ya da vücut parçalarından birini desteklemek veya korumak amacıyla kullanılan tıbbî cihazlar.
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB): Bir veya birden fazla işyerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini vermek üzere işyeri dışında kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan ve İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişileri.
Oksitleyici Madde: Özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de temasında önemli ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan maddeler.
Ödeme Dönemi: 5510 sayılı Kanuna göre bağlanan gelir ve aylıkların, ödeme tarihinden takip eden ödeme tarihine kadar geçen süre.
Ödeme Güçlüğüne Düşme Tarihi: İflas, iflasın ertelenmesi ve konkordato kararının verildiği tarih veya aciz vesikası alınması durumunda belge tarihi.
Ödeme Komisyonu: Beşeri tıbbi ürünlerin/beşeri ilaçların ödeme usul ve esaslarının belirlenmesi hususunda, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının koordinatörlüğünde Maliye Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığının temsilcilerinin katılımıyla oluşturulan komisyon.
Özel Bina İnşaatı: Gerçek kişiler, tüzel kişiler veya tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar tarafından yaptırılan bina inşaatları.
Özel İstihdam Bürosu: İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmeleri ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık yapmak üzere Türkiye İş Kurumunca izin verilen, bir işyerinde veya 9/6/2004 tarihli ve 5187 sayılı Basın Kanununda yazılı araçlarla ya da radyo, televizyon, video, internet, kablolu yayın veya elektronik bilgi iletişim araçları ve benzer yayın araçlarından biri ile faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişiler.
Özel Öğretim Kurumları Mevzuatı: 8/6/1965 tarihli ve 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu, 23/6/1985 tarihli ve 18790 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği ve 22/7/2005 tarihli ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Kurslar Yönetmeliği.
Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezi: Mesleki rehabilitasyon hizmetini vermek üzere kurulan gündüzlü kuruluş.
Özürlü: Doğuştan ya da sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerle kaybetmesi nedeniyle çalışma gücünün en az yüzde kırkından yoksun olduğu sağlık kurulu raporları ile belgelenen kişi.
Patlayıcı Madde: Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yayılımı ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan veya belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak parlayan katı, sıvı, macunumsu, jelatinimsi haldeki maddeler.
Patlayıcı Ortam: Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımlar.
Peşin Sermaye Değeri: Sosyal Güvenlik Kurumunca, 5510 sayılı Kanunun ilgili maddelerinde belirtilen giderlerin yaş, kesilme ihtimali ve Kurumca belirlenecek iskonto oranı dikkate alınarak hesaplanan tutarı.
Piyasadan Hazır Halde Alınıp Satılan Mal: Projelendirme veya münhasıran bir talep üzerine üretimi yapılmayan mallar.
Prim: Sigortalılar için ilgili Kanunlarda belirtilen prime esas kazançlar ve oranlar üzerinden alınacak/alınan tutar.
Prime Esas Kazanç: 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesine göre belirlenen ve prim oranı uygulanarak ödenecek prim tutarının tespitinde esas alınan kazanç tutarı.
Prim Ödeme Gün Sayısı: Sigortalılık süresi içindeki malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak primi ödenen veya bildirilen gün sayıları toplamı.
Protez: Doğuştan ya da sonradan herhangi bir nedenle vücut organlarından bir veya bir kaçının tam veya kısmi kaybında, o organ veya organların fonksiyonlarını yerine getirmeye ve/veya görsel olarak vücut bütünlüğünü sağlamaya yönelik tıbbî cihazlar.
Sağlık Hizmeti: Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere 5510 sayılı Kanunun 63 üncü maddesi gereği finansmanı Sosyal Güvenlik Kurumunca sağlanacak tıbbî ürün ve hizmetleri ile 73 üncü maddesi kapsamındaki istisnai sağlık hizmetleri.
Sağlık Hizmeti Sunucusu: Sağlık hizmetini sunan ve/veya üreten; gerçek kişiler ile kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ve bunların tüzel kişiliği olmayan şubeleri.
Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu: Sosyal Güvenlik Kurumunca finansmanı sağlanan sağlık hizmetleri ile yol gideri, gündelik ve refakatçi giderleri için Kurumca ödenecek bedelleri belirleyen komisyon.
Sağlık Uygulama Tebliği: Sosyal Güvenlik Kurumunca finansmanı sağlanan sağlık hizmetlerine ait ücretler ile tedavi yardımlarının verilmesine ilişkin usul ve esasların belirlendiği Kurumca yayımlanan Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği.
Salt İşçilik (İhale Konusu İşlerde): Üretimde kullanılan malzemenin tamamı ile makine, alet ve edevatın idarece verilmesi halinde kullanılan işçilik.
Sağlık Raporu: Uzman hekim veya sağlık kurulu raporu.
Sağlık Kurulu Raporu: İlgili daldan üç uzman hekimin katılımıyla, aynı daldan üç uzman hekim bulunmaması hâlinde ise ilgili dal uzmanı ile birlikte öncelikle bu uzmanlık dalına en yakın uzmanlık dalından olmak üzere başhekimin seçeceği diğer dallardan uzman hekimlerin katılımı ile en az üç uzman hekimden oluşan sağlık kurullarınca düzenlenen, başhekimlik mührü ve ıslak imza onayı bulunan sağlık raporu.
Sendika: İşçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için meydana getirdikleri tüzelkişiliğe sahip kuruluşlar.
Sığınmacı ve Vatansız: İçişleri Bakanlığı tarafından sığınmacı veya vatansız olarak kabul edilen kişiler.
Sigortalı: Kısa ve/veya uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına prim ödemesi gereken kişi. 5510 sayılı Kanuna göre hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılan kimse (işçiler) 4/a, kendi adına bağımsız çalışan (eski adıyla Bağ-Kur'lular) 4/b, kamu kurumlarında çalışanlar (memurlar) ise 4/c grubuna girmektedir.
Sigortalı İşsiz: 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamına giren işyerlerinde bir hizmet akdine dayalı ve sigortalı olarak çalışırken aynı Kanunun ilgili maddelerinde belirtilen nedenlerle işini kaybeden ve Türkiye İş Kurumuna başvurarak çalışmaya hazır olduğunu bildiren kimseyi,
Sigorta Primi: Sigortalılar için 5510, 5434 ve 2925 sayılı Kanunlarda belirtilen prime esas kazançlar ve oranlar üzerinden alınacak/alınan tutar.
Sigortalılık Süresi: 5110 sayılı Kanunun 38 inci maddesine hükmüne göre uzun vadeli sigorta kolları bakımından geçen süre.
Sosyal Güvenlik Sicil Numarası: Sigortalılardan, Türk vatandaşları için Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası, yabancı uyruklu kişiler için ise İçişleri Bakanlığınca verilen kimlik numarası.
Sosyal Güvenlik Kanunları: 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi ile 24/5/1983 tarihli ve 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun ile bu kanunlara ait ek ve değişiklikler.
Sosyal Güvenlik Kuruluşları: Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı ile 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesine tabi sandıklar.
Sosyal Rehabilitasyon: Özürlü kişilere evde, merkezde ve sosyal çevrelerinde psiko-sosyal uyumlarını desteklemek ve sorunlarında yardımcı olmak, resmi/resmi olmayan kurumlarla etkin bir iletişim kurmalarını sağlamak amacıyla yapılan çalışmalar.
Sosyal Sigortalar: Kanunda tanımlanan kısa ve uzun vadeli sigorta kolları.
Solunum Bölgesi: Merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısı.
Sosyal Sigortalar: Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları.
Tahriş Edici Madde: Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan temasında lokal eritem, eskar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddeler.
Tarımsal Faaliyet: Kendi mülkünde, ortaklık veya kiralamak suretiyle başkalarının mülkünde veya kamuya mahsus mahallerde; ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yoluyla yahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle bitki, orman, hayvan ve su ürünleri elde edilmesi ve/veya bu ürünlerin yetiştiricileri tarafından; muhafazası, taşınması veya pazarlanması.
Tarama: Sosyal güvenlik mevzuatının uygulanması ile ilgili olarak sektörler, işyerleri ve diğer üçüncü kişiler nezdinde belli dönemlerde ve belli sürelerde yapılan planlı ve programlı denetim ve kontroller.
Tam Teşekküllü Hastane: 10/9/1982 tarihli ve 8/5319 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinde tanımlanan tam teşekküllü hastane.
Tehlikeli Bölge: Kişilerin sağlık ve güvenlik yönünden riske maruz kalabileceği, iş ekipmanında veya çevresinde bulunan bölge.
Tehlikeli Kimyasal Madde:
a) Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, çok toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeler,
b) Yukarıda sözü edilen sınıflamalara girmemekle beraber kimyasal, fiziko-kimyasal veya toksikolojik özellikleri ve kullanılma veya işyerinde bulundurulma şekli nedeni ile işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden risk oluşturabilecek maddeler,
c) Mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddeler.
Temel Ücret: İşçinin 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendi gereğince sigorta primine esas tutulan kazancı üzerinden hesaplanan net ücret.
Tıbben Başkasının Bakımına Muhtaç Kişiler: Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırılması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik kapsamında, yetkilendirilmiş özürlü sağlık kurulu raporu vermeye yetkili sağlık kuruluşlarınca, ağır özürlü olduğu özürlü sağlık kurulu raporu ile belgelendirilen kişiler.
Tıbbî Cihaz: Sağlık Bakanlığı Tıbbî Cihaz Yönetmeliğinde tanımlanan her türlü araç, gereç, alet, cihaz, kişi kullanımına mahsus cihaz, aksesuar veya diğer malzemeler.
Tıbbî Sarf Malzemesi: Protez ve ortez tanımına girmeyen, iyileştirmeyi tek başına sağlamayan, teşhis, tedavi ve bakım amaçlı işlemlerin yapılması esnasında tek sefer ya da sınırlı sayıda kullanılmaya mahsus tıbbî malzemeler.
Toplu İş Sözleşmesi: Hizmet akdinin yapılması, muhtevası ve sona ermesi ile ilgili hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmedir. Toplu iş sözleşmeleri, tarafların karşılıklı hak ve borçlarını, sözleşmenin uygulanmasını ve denetimini, uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yolları düzenleyen hükümleri de içerebilir.
Toksik Madde: Az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeler.
Tehlike Sınıfı: İşkollarının, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre belirlenen oniki tehlike sınıfı.
Toplum Yararına Çalışma Programları (TYÇP): İşsizliğin yoğun olduğu dönemlerde işsizlerin kısa süreli istihdam ve eğitimini amaçlayan, doğrudan veya yüklenici eli ile toplum yararına bir iş ya da hizmetin gerçekleştirilmesini sağlayan programlar.
Usta: Bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını kazanmış ve bunları mal ve hizmet üretiminde iş hayatınca kabul edilebilecek standartlarda uygulayabilen; üretimi planlayabilen; üretim sırasında karşılaşılabilecek problemleri çözümleyebilen; düşüncelerini yazılı, sözlü ve resim ile açıklayabilen; üretimle ilgili pratik hesaplamaları yapabilen kişi.
Usta Öğretici: Ustalık yeterliğini kazanmış; aday çırak, çırak, kalfa ile mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerinin işyerindeki eğitiminden sorumlu; mesleki eğitim tekniklerini bilen ve uygulayan kişi.
Uzman Hekim Raporu: İlgili tek uzman hekim tarafından düzenlenen başhekimlik mührü ve ıslak imza onayı bulunan sağlık raporu.
Uzun Vadeli Sigorta Kolları: Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası kolları.
Uluslararası Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri: Türkiye’nin taraf olduğu sosyal güvenlik sözleşmeleri.
Ücret (İş Kanunu): Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.
Ücret (SGK Mevzuatı): 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara saatlik, günlük, haftalık, aylık veya yıllık olarak para ile ödenen ve süreklilik niteliği taşıyan brüt tutar.
Ücret Alacağı: İşçinin, iş ilişkisinden kaynaklanan ve işverenin konkordato ilan etmesi, işveren için aciz vesikası alınması, iflası veya iflasın ertelenmesi nedenleri ile ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki ödenmeyen en fazla üç aylık temel ücrete ilişkin alacaklar.
Ünite (SGK): Merkezde daire başkanlığı, taşrada sosyal güvenlik il müdürlükleri ile sosyal güvenlik merkezleri.
Üreme İçin Toksik Madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde erkek ve dişilerin üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak çocuğu etkileyecek kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluşumunu hızlandıran maddeler.
Vazife ve Harp Malullüğü: 5510 sayılı Kanunun 47 nci maddesinde tanımlanan vazife ve/veya harp malullüğü hâlleri.
Vazife Malullüğü Tespit Kurulu: Kamu görevlilerinin vazife malullüğü durumunu tespit eden Kurul.
Verese Ödemesi: Sigortalı ve hak sahiplerinin sağlığında hak edip de alamadığı gelir/aylıklarından varislere yapılacak ödemeler.
Yapı Alanı: Yapı işlerinin yürütüldüğü alan.
Yapı İşleri: İnşa ve inşaat mühendisliği işlerinin yürütüldüğü Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Ek–1’de yer alan işler ile benzeri diğer işler.
Yardımcı İş: İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan iş.
Yatarak Tedavi: Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere, sağlık hizmeti sunucusunda yatırılarak sağlanan sağlık hizmetleri.
Yerleşim Yeri: Belediye/büyükşehir belediye mücavir alanı.
Yıl: Ücretleri; her ayın 15'inde ödenen 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılar için, 15 Ocak tarihinden ertesi yılın 15 Ocak tarihine kadar geçen, diğer sigortalılar için ise 1 Ocak ilâ 31 Aralık tarihleri arasında geçen ve 360 gün olarak değerlendirilen süre. Normalde bir yıl 365 gün olduğu halde, uygulamada her ay 30 tam gün olarak dikkate alındığından, dolayısıyla yıl da 360 gün olarak dikkate alınır.
Yurt/Çocuk Bakım Yurdu/Kreş: 0-6 yaş (6 yaşını tamamlamayan) arasındaki çocukların bakım ve eğitimlerinin yapıldığı yerler.
Yurtdışından Kesin Dönüş: Aylık tahsis talebinde bulunanların yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesi, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumu.
Yurt Güvenliği İçin Gerekli Maddeler Üretilen İşyerleri: 29/6/2004 tarihli ve 5201 sayılı Harp Araç ve Gereçleri ile Silâh, Mühimmat ve Patlayıcı Madde Üreten Sanayi Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Kanun kapsamında maddeleri üreten ve Milli Savunma Bakanlığı tarafından her yıl Ocak ayında yayımlanan listeye dahil olan işyerlerinden Askeri İşyerleri kapsamı dışında kalan ve isim, adres, unvanları ile işyeri bilgileri Milli Savunma Bakanlığı tarafından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirilen işyerleri.
Yüklenici: Üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan istekli, müteahhit.
Yükümlülük Süresi: Sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçen en uzun süre.
Zararlı Madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeler.
Zorlayıcı Sebepler: İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine olanak bulunmayan, dışsal etkilerden ileri gelen, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan deprem, yangın, su baskını, salgın hastalık, seferberlik ve benzeri nedenler.
Zorlayıcı Travmalar: Göz yorgunluğu, kas gücünün aşırı kullanımı, uygun olmayan duruş biçimi, uzun süre ekranlı araç karşısında ara vermeden çalışma, aşırı iş yükü duygusu, zihinsel yorgunluk ve stres ile gürültü, ısı, nem ve aydınlatmanın neden olduğu olumsuzluklarının tümü.
Kaynak:http://www.isvesosyalguvenlik.com/anasayfa/sozluk.htm
Aylık/Maaş: 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara (memurlara) ödenen ve süreklilik niteliği taşıyan brüt tutar.
Ay: Ücretleri; her ayın 15'inde ödenen 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılar (işçi ve memur) için, ayın 15'inden ertesi ayın 15'ine kadar geçen, diğer sigortalılar için ise ayın 1'i ilâ sonu arasında geçen ve otuz gün olarak değerlendirilen süre.
Adres: Sürekli kalma niyetiyle oturulan yer.
AFC: Almanya Federal Cumhuriyeti
Aday Çırak: Çıraklığa başlama yaşını doldurmamış ve çıraklık döneminden önce kendisine işyeri ortamı tanıtılan, sanat ve mesleğinin ön bilgileri verilen kişi.
Ağır ve Tehlikeli İş: Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinde belirtilen işler.
Alt İşveren/Taşeron (İş Kanunu): Bir işverenden, işyerindeki mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinden aldığı işte çalıştıran kişi.
Alt İşveren/Aracı/Taşeron (SGK Mevzuatı): Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişi. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ve 01.05.2004 tarihinde yürürlüğe giren SSK Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde aracı ifadesi kullanılmışken, yeni Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde alt işveren ifadesi kullanılmıştır. 4857 sayılı İş Kanununda da aynı şekilde alt işveren ifadesi kullanılmıştır. Kamuoyunda ise taşeron ifadesi sıklıkla kullanılmaktadır.
Alerjik Madde: Solunduğunda, cilde nüfuz ettiğinde aşırı derecede hassasiyet meydana getirme özelliği olan ve daha sonra maruz kalınması durumunda karakteristik olumsuz etkilerin ortaya çıkmasına neden olan maddeler.
Alevlenir Madde: Parlama noktası 21 0C - 55 0C arasında olan sıvı haldeki maddeler.
Araştırma: Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerden ve özel nitelikteki inşaat işlerinden dolayı bu işleri yapan işveren tarafından yeterli işçilik bildirilmiş olup olmadığı hususunda Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılan değerlendirme.
Arıza/Hastalık Listesi: Sigortalıların çalışma gücünün en az %60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kayıp ettiklerinin tespitine esas liste.
Asgari Ücret: İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücret.
Asbest:
- Aktinolit Asbest, CAS No 77536-66-4,
- Grünerit Asbest (amosit) CAS No 12172-73-5,
- Antofilit Asbest, CAS No 77536-67-5,
- Krizotil, CAS No 12001-29-5,
- Krosidolit, CAS No 12001-28-4,
- Tremolit Asbest, CAS No 77536-68-6.
lifli silikatları ifade eder.
Asgari İşçilik Oranı: İhale mevzuatına göre yaptırılan işlerde istihkak tutarı, özel nitelikteki inşaat işyerlerinde ise maliyet bedeli içerisindeki asgari işçilik miktarının yüzdesi.
Askeri İşyerleri: Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı (Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı) ve İçişleri Bakanlığı (Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı) tarafından doğrudan doğruya işletilen askeri işyerleri.
Asıl İş: Mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan iş.
Asıl İşveren: İşyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işleri veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işleri diğer işverene veren, asıl işte kendisi de işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi ya da tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.
AT: Avrupa Topluluğu.
Ayakta Tedavi: Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere, sağlık hizmeti sunucularında yatırılmaksızın ayakta sağlanan sağlık hizmetleri.
Aşındırıcı Madde: Canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen maddeler.
Banka Hesabı: Mevduat bankaları nezdinde açılan vadesiz mevduat hesabı veya katılım bankaları nezdinde açılan özel cari hesap.
Balthazard Formülü: Birden fazla iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik dereceleri veya birden fazla özürlülük derecelerinin birleştirilmesinde kullanılan hesaplama şekli.
Bağımsız İşyeri: Esas işin ayrıntısı veya tamamlayıcısı niteliğinde olan ve sigortalıları birbirine karışmayan işlerin ayrı ve bağımsız olarak yürütüldüğü yerler.
Birlikte İkamet: Medeni Kanun hükümlerine göre aile birliği içinde aynı çatı altında oturma.
Biyolojik Etkenler: Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil mikroorganizma, hücre kültürleri ve insan parazitleri.
Biyolojik Sınır Değeri: Kimyasal maddenin, metabolitinin veya etkilenmeyi belirleyecek bir maddenin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun üst sınırı.
Bölge Müdürlüğü – Bölge Çalışma Müdürlüğü: İşyerinin kayıtlı olduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü. 665 sayılı KHK ile bu bölge müdürlükleri lağvedilmiş olup, Bakanlık bölge müdürlükleri tarafından yürütülen iş ve işlemler de dahil Bakanlığın mevzuattan kaynaklanan ve taşrada yürütülmesi gereken görevlerini artık bu il müdürlükleri yürütecek. Bakanlık bölge müdürlükleri tarafından yürütülen iş ve işlemler de dahil Bakanlığın mevzuattan kaynaklanan ve taşrada yürütülmesi gereken görevlerini artık Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri yürütecek.
Bütün Vücut Titreşimi: Vücudun tümüne aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de, bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşim.
Ceza Parası (İşçilere Uygulanan): İşverenin toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerinde gösterilen sebeplerle işçi ücretlerinden ceza olarak yaptığı kesintiler.
Çırak: Çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştirilen ve 14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olan kişi.
Çocuk İşçi: 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış olan kişi.
Çok Kolay Alevlenir Madde: 0 °C’den düşük parlama noktası ve 35 °C’den düşük kaynama noktasına sahip sıvı haldeki maddeler ile oda sıcaklığında ve basıncı altında hava ile temasında yanabilen, gaz haldeki maddeler.
Çok Toksik Madde: Çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeler.
Devamlı Mahiyetteki İşyeri: Geçici veya mevsimlik olmayan, Sosyal Güvenlik Kurumundaki işyeri tescilinde 1 (bir) veya 2 (iki) mahiyet kodunda tasnif edilmesi gereken veya bu şekilde tasnif edilen işyeri.
Devamlı Mahiyetteki İşyerlerinde Yapılan Asgarî İşçilik İncelemesi: İşverenin Kuruma, emsaline, yapılan işin nitelik, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütülmesi için gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun saptanması halinde, işin yürütülmesi için gerekli olan asgarî işçilik miktarını, yapılan işin niteliği, bünyesinde kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalışan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar dikkate alınarak devamlı işyerleri hakkında Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri tarafından yapılan inceleme.
Dış Temsilcilik: Türkiye’nin yurt dışında bulunan büyükelçilik, daimi temsilcilik, temsilcilik, elçilik, ortaelçilik, büyükelçilik ve elçilik büroları, daimi maslahatgüzarlıkları ile başkonsolosluk, konsolosluk, muavin konsolosluk, konsolosluk ajanlığı ve büyükelçilik konsolosluk şubeleri ile fahri başkonsolosluk ve fahri konsolosluklar, müşavirlik ve ateşelikler.
Diğer Askeri İşyerleri: İkili veya çok taraflı uluslararası anlaşmalar ile Türkiye’de kurulan askeri işyerleri.
Döviz: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından konvertibl sayılan yabancı ülke para birimleri.
Durum Tespiti: Çalışanların sigortalılık niteliğini, tescil işlemlerini, sigorta olaylarını, asgari işçiliğin tespiti amacıyla yapılan denetim ve kontrolleri ifade eder. Durum tespitleri genelde işyerinde yapılır. Yerel Denetim olarak da adlandırılır.
Ekranlı Araç: Uygulanan işlemin içeriğine bakılmaksızın ekranında harf, rakam, şekil, grafik ve resim gösteren her türlü araç.
Eski Hükümlü: Bir yıldan uzun süreli bir cezadan veya Devlet memuru olmaya engel bir suçtan hüküm giyenler, cezasını infaz kurumlarında tamamlayanlar, cezası ertelenenler, koşullu salıverilenler, özel kanunlarda belirtilen şartlardan dolayı istihdam olanağı bulunmayanlar ve ömür boyu kamu hizmetlerinden yasaklı bulunanlar.
El – Kol Titreşimi: İnsanda el–kol sistemine aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de, damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşim.
Elle Taşıma İşi: Olumsuz ergonomik koşullar ve nitelikleri bakımından işçilerin bel ve sırt incinmelerine neden olabilecek yüklerin, bir veya daha fazla işçi tarafından elle veya beden gücü kullanılarak kaldırılması, indirilmesi, itilmesi, çekilmesi, başka bir yere götürülmesi veya hareket ettirilmesi gibi işlerin yapılması ya da bu işlerin yapılması için fiziki olarak destek olunması.
Emzirme Odaları: Bir yaşından küçük çocukların bırakılması, bakılması ve işçilerin çocuklarını emzirmeleri için ayrılan odalar.
Elektronik Ortam: Belge ve bilgilerin üzerinde bulunduğu her türlü bilgisayar, gezgin elektronik araçlar, bilgi ve iletişim teknolojisi ürünler.
Emekliye Sevk Onayı: 5510 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde belirtilen yetkili makamlarca alınan onay.
e-Sigorta: İşveren, alt işveren, sigortalı, genel sağlık sigortalısı, hak sahibi ve diğer ilgili kişi ve kuruluşlarca Yönetmelikte belirtilen belgelerde yer alan bilgilerin internet, elektronik ve benzeri ortamda Kurumun veri tabanına aktarılması ve bu şekilde aktarılan bilgiler ve talepler ile Kurumca yürütülen sosyal sigorta işlemleri sonuçlarından uygun görülenlerin işveren, sigortalı, hak sahibi ve diğer ilgili kişi ve kuruluşlara verilmesini sağlayan elektronik portal.
Emeklilik Yaş Haddi: Sigortalılara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için Kanunda tamamlanması öngörülen emeklilik yaşı.
En Yüksek Ses Basıncı (Ppeak): "C"-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının maksimum değeri.
Fazla Çalışma: İş Kanununda yazılı koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmalar.
Fazla Sürelerle Çalışma: Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda bu çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar.
Fazla veya Yersiz Ödeme: Sosyal Güvenlik Kurumunca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara, gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen Kanun kapsamındaki her türlü ödeme.
Formal Eğitim Kurumu: Kendi nam ve hesabına hizmet veya mal üretimi yapan işyerlerinin dışında kalan, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel eğitim kurumları, üniversiteler, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında eğitim birimi kurmuş işyerleri, eğitim veya rehabilitasyon amacıyla kurulmuş firmalar, mesleki eğitim için gerekli mekan ve donanıma sahip vakıf, sivil toplum kuruluşları, kamu kurumları, döner sermayeli kuruluşlar, özel kanunla kurulmuş banka ve kuruluşlar ile bunlara bağlı işyerleri.
Fiili Hizmet Süresi Zammı: Sigortalıların 5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde belirtilen işyerlerinde ve işlerde ya da unvanlarda geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için anılan maddede gösterilen gün sayıları.
Fiili Tespit: Kanuna göre sigortalı sayılanların sigortalılık niteliğinin, tescil işlemlerinin, sigorta olaylarının tespiti amacıyla mahallinde yapılan denetim ve kontroller.
Gelir: İş kazası veya meslek hastalığı hâlinde sigortalıya veya sigortalının ölümü hâlinde hak sahiplerine yapılan sürekli ödeme.
Grev: İşçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla aralarında anlaşarak ya da bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmaları.
Gebe İşçi: İşverenini, durumu hakkında herhangi bir sağlık kurumundan alacağı belge ile bilgilendiren gebe işçi.
Geçici İşçi: Kamu kurum ve kuruluşlarının mevsimlik ve kampanya işleri ile orman yangınıyla mücadele hizmetlerinde bir malî yılda altı aydan az olmak üzere vize edilecek geçici iş pozisyonlarında çalıştırılan işçi.
Geçici İş İlişkisi Kurulan İşveren: 4857 sayılı İş Kanununun 7 nci maddesinde yer alan sigortalıyı devralan işverenler.
Gemiadamı: Bir hizmet akdine dayanarak gemide çalışan kaptan, zabit ve tayfalarla diğer kimseler.
Gemi İaşe İzleme Defteri: Gemi kaptanı ve varsa işçi temsilcisi tarafından birlikte kayıt yapılan iaşe defteri.
Gemi Sahibi/Donatan: Geminin üzerine kayıtlı olduğu kişi veya gemi kısmen ya da tamamen bir başka gerçek veya tüzel kişi tarafından, bir anlaşma çerçevesinde işletiliyorsa; işleten gerçek veya tüzel kişi.
Genel Ekonomik Kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlar.
Genç İşçi: 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişi.
Genel Sağlık Sigortası: Kişilerin öncelikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleri ile karşılaşmaları halinde ise oluşan harcamaların finansmanını sağlayan sigorta.
Genel Sağlık Sigortalısı: 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinde sayılan kişiler.
Genel Sağlık Sigortası Primi: Genel sağlık sigortasından yararlanabilmek için prim ödeme yükümlüsü tarafından ödenecek olan ve prime esas kazanç üzerinden Kanunda belirtilen oranlarda belirlenen tutar.
Güvenli Elektronik İmza: Münhasıran imza sahibine bağlı olan, sadece imza sahibinin tasarrufunda bulunan güvenli elektronik imza oluşturma aracı ile oluşturulan, nitelikli elektronik sertifikaya dayanarak imza sahibinin kimliğinin ve imzalanmış elektronik veride sonradan herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığının tespitini sağlayan elektronik imza.
Günlük Gürültü Maruziyet Düzeyi (LEX, 8 saat) (dB(A) re.20 µPa): TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardında tanımlandığı gibi, sekiz saatlik iş günü için, anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu bütün gürültü maruziyet düzeylerinin zaman ağırlıklı ortalaması.
Girişimcilik Programı: İş kurmayı düşündüğü alanda geçerli diploma ya da sertifikaya sahip kişiler öncelikli olmak üzere işsizlere, iş planına dayalı iş kurma ve yönetme konusunda verilen eğitim.
Güvenlik ve Sağlık İşaretleri: Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden levha, renk, sesli ve/veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el–kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere karşı uyaran ya da talimat veren işaretler.
Hakediş: Yapılan işe karşılık, katma değer vergisi hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil olmak üzere idarece işverene ödenmesi gereken toplam tutar.
Hak Edilen İstirahat Süresi: On günden kısa süreli istirahatlarda istirahatın bittiği gün, on gün ve daha uzun süreli istirahatlarda onar günlük sürelerin bittiği ve son on günlük süreden arta kalan istirahat süresinin bittiği gün.
Haftalık Gürültü Maruziyet Düzeyi (LEX, 8h): TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardında tanımlandığı gibi, günlük gürültü maruziyet düzeylerinin sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalaması.
Haftalık İş Günleri: Bir haftalık süre içinde çalışılan günlerin toplamı.
Hafif İş (Çocuklar İçin): Yapısı ve niteliği itibariyle ve yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre;
a) Çocukların gelişmelerine veya sağlık ve güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan,
b) Okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler tarafından onaylanmış eğitim programına katılımını ve bu tür faaliyetlerden yararlanmasını engellemeyen,
işler.
Hak Sahibi: Sigortalının veya sürekli iş göremezlik geliri ile malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta olanların ölümü hâlinde, gelir veya aylık bağlanmasına ya da toptan ödeme yapılmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babası.
İş Sözleşmesi/Hizmet Akdi: İşçinin işverene bağımlı olarak iş görmeyi, işverenin de ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan bir sözleşme.
Hizmet Süresi: Sosyal Güvenlik Kurumlarına emekli keseneği veya malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödenmiş süreler.
Hizmet Tespit Davası: Çalıştığı süre içerisinde sigortalı olarak Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmeyen veya günleri eksik bildirilen kişinin çalışmalarının tespiti için çalıştığı hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak açacağı dava.
İhale Konusu İş: 5510 sayılı Kanunun 90 ıncı maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar tarafından ihale yoluyla yaptırılan her türlü iş.
İstihkak: Yapılan işe karşılık, katma değer vergisi ve idarece verilen malzeme bedeli hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil olmak üzere idarece işverene ödenmesi gereken toplam tutar.
İsteğe Bağlı Sigorta: Kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını sağlayan sigorta.
İaşe Kurulu: Her gemide işveren veya vekili olan kaptanın görevlendireceği, gemi zabiti başkanlığında gemi personelinden teşekkül eden kurul.
İlgili Merciler: İlgili görülen Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları.
İlkyardımcı: 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliğine göre ilkyardımcı sertifikası almış kişi.
İlişiksizlik Belgesi: İhale konusu işler ve özel bina inşaatı işyerleriyle ilgili olarak yapılan inceleme sonucunda işverenin Kuruma borcunun bulunmaması kaydıyla ilgili makama verilmek üzere Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerince/Sosyal Güvenlik Merkezlerince düzenlenen soğuk damgalı belge.
İSGÜM: İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne bağlı İş Sağlığı ve Güvenliği Merkezi Müdürlüğü.
İSGB: İşyeri sağlık ve güvenlik birimi.
İşaretçi: İşareti veren kişi.
İşçi: Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişi.
İşletme Belgesi: İşletme Belgesi Hakkındaki Yönetmelik kapsamındaki işyerlerine, işveren veya işveren vekilinin başvuru ve beyanı üzerine verilen izin belgesi.
İşveren (İş Kanunu): İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi ya da tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.
İşveren (SGK Mevzuatı): Sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.
İşveren (Deniz İş Kanunu): Gemi sahibi veya kendisinin olmayan bir gemiyi kendi adına ve hesabına işleten kimse.
İşveren (Konut Kapıcısı İçin): Konutun maliki veya ortakları.
İşveren (Korumalı İşyeri İçin): Sahip olduğu işyeri için korumalı işyeri statüsü almak üzere Türkiye İş Kurumuna başvuruda bulunan gerçek veya tüzel kişi.
İşveren Vekili: İşveren adına ve hesabına, işin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kişi.
İşveren Vekili (Deniz İş Kanunu): Kaptan veya işveren adına ve hesabına harekete yetkili olan kimseye. İşveren vekilinin bu sıfatla gemiadamlarına karşı muamele ve taahhütlerinden doğrudan doğruya işveren sorumludur.
İş Arayan: Türkiye İş Kurumuna iş aramak amacıyla başvuran kayıtlı kişi.
İş Ekipmanı: İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet ve tesis.
İş Ekipmanının Kullanımı: İş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması, tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyet.
İş Güvenliği Uzmanı: İş sağlığı ve güvenliği konularında görev yapmak üzere Genel Müdürlük tarafından yetkilendirilen mühendis veya teknik eleman.
İş İlişkisi: İşçi ile işveren arasında kurulan ilişki.
İşkolu Kodu: Yapılan işin, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından tehlikenin ağırlığını gösteren ve kısa vadeli sigorta kolları prim tarife cetveline göre hangi işkoluna tabi olduğunu belirleyen numara.
İş Kazası: 5510 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen ve sigortalıyı hemen veya sonradan, bedenen ya da ruhen özüre uğratan olay.
İşletmelerde Mesleki Eğitim: Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerinin beceri eğitimlerini işletmelerde, teorik eğitimlerini ise mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında veya işletme ya da kurumlarca tesis edilen eğitim birimlerinde yaptıkları eğitim uygulamaları.
İş Teftiş Defteri: İş Teftişi Tüzüğünde belirtilen esaslara göre tutulan defter.
İşgücü Piyasası Bülteni: İşgücü Piyasasındaki eğilimleri gösteren temel bilgilerin duyurulması için Türkiye İş Kurumu tarafından çıkarılan/çıkarılacak olan bülten.
İşyeri (İş Kanunu): İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve meslekî eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar.
İşyeri (SGK Mevzuatı): Sigortalı sayılanların maddi olan ve olmayan unsurları ile birlikte işlerini yaptıkları yerlerdir. İşyerinde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler, dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden veya meslek eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi diğer eklentiler ile araçlar da işyerinden sayılır.
İşyeri (Konut Kapıcısı İçin): Kapıcının çalıştığı konut ile bağımsız bölüm, ortak yerler, eklenti ve tesislerin tümü.
İşyeri (Maden): Yeraltı ve yerüstü maden çıkarma işlerinin ve yardımcı işlerin yapıldığı tesisler ve binalar ile işçilere ait yatıp kalkma yerleri, hafriyat dökme yerleri ve atık sahaları dahil çalışma yerlerinin tümü.
İşyeri Sahibi: Kanuna göre sigortalı olanların işlerini yaptıkları işyerlerinin sahibi veya kullanıcısı olan gerçek ya da tüzel kişilikler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.
İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi: İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birim.
İşyeri Sicil Numarası: İşyerinin 5510 sayılı Kanun kapsamına alınması üzerine Sosyal Güvenlik Kurumunca verilen numara.
İşveren Vekili (İş Kanunu): İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimse.
İşveren Vekili (SGK Mevzuatı): İşveren adına ve hesabına, işin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kimse.
İşveren Vekili (Konut Kapıcısı İçin): Yönetici (apartman-site yöneticisi).
İyileştirme Araç ve Gereçleri: Protez ve ortez tanımına girmeyen, tek başına iyileştirme özelliği olan iyileştirici nitelikteki tıbbî cihazlar.
Kaçınılmazlık İlkesi: Olayın meydana geldiği tarihte bilimsel ve teknik kurallar ve olanaklar gereğince alınacak tüm önlemlere rağmen zararın kısmen veya tamamen meydana gelmesi durumu.
Kadın İşçi: Medeni durumuna bakılmaksızın on sekiz yaşını doldurmuş kadın işçi.
Kalfa: Bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını kazanmış ve bu meslekle ilgili iş ve işlemleri ustanın gözetimi altında kabul edilebilir standartlarda yapabilen kişi.
Kaptan: Gemiyi sevk ve idare eden kimse veya zorunlu sebeplerle görevi başında bulunmaması halinde ona vekalet eden kimse.
Kamu Görevlileri: Devlet memurları ile devlet memurları gibi emeklilik işlemine tabi olan ve 5510 Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki giren sigortalılar.
KPSS: Kamu Personel Seçme Sınavı.
Kanuni Çalışma: Kanunlara uygun şekilde verilmiş çalışma izni, ikamet ve diğer ilgili kanunlar ile mevzuat hükümlerince düzenlenen yükümlülüklerin yanı sıra, sosyal güvenlik primleri ödenmiş veya muaf olarak çalışma.
Kanuni Grev: Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde işçilerin iktisadi ve sosyal durumlarıyla çalışma şartlarını korumak veya düzeltmek amacıyla Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu hükümlerine uygun olarak yapılan grev.
Kanun Dışı Grev: Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan greve. Siyasi amaçlı grev, genel grev ve dayanışma grevi kanun dışı grevdir. İşyeri işgali, işi yavaşlatma, verimi düşürme ve diğer direnişler hakkında kanun dışı grevin müeyyideleri uygulanır.
Kanuni Lokavt: Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikası tarafından grev kararı alınması halinde Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu hükümlerine uygun olarak yapılan lokavt.
Kanun Dışı Lokavt: Kanuni lokavt için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan lokavt. Siyasi amaçlı lokavt, genel lokavt ve dayanışma lokavtı kanun dışı lokavttır.
Kamu İdareleri: 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen kamu idareleri ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların bağlı idare, ortaklık, müessese ve işletmeleri ve bunların ödenmiş sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip oldukları ortaklık ve işletmelerden Türk Ticaret Kanununa tabi olmayanlarla özel kanunlarına göre personel çalıştıran diğer kamu kurumları.
Kamu İdareleri Denetim Elemanı: Kamu idarelerince tabi oldukları kanun ve diğer mevzuat uyarınca ülke, bölge ve il düzeyinde denetim, soruşturma ve inceleme yetkisi verilmiş denetim elemanı sıfatına haiz kişiler.
Kanserojen Madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandıran madde.
Katılım Payı: Sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için, genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olduğu kişiler tarafından ödenecek tutar.
Kısa Çalışma: En fazla üç ay süreyle; işyerinde uygulanan çalışma süresinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya en az dört hafta süreyle işyerindeki faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması.
Kısa Vadeli Sigorta Kolları: İş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortası kolları.
Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Oranı: Yapılan işin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre % 1 ilâ % 6,5 arasında belirlenen oran.
Kişisel Koruyucu Donanım (KKD): Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazlar.
Kişiye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmeti: Kişilerin, hastalıktan korunması veya sağlıklı olma hâlinin sürdürülmesi amacıyla kişiye yönelik olarak finansmanı Sosyal Güvenlik Kurumunca sağlanacak sağlık hizmetleri.
Kilit Personel: Türkiye’de kurulu bulunan ve tüzel kişiliğe sahip bir şirketin, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlayan personeli "Kilit Personel" sayılır;
1) Şirketin üst yönetiminde ya da yürütme pozisyonunda çalışmak,
2) Şirketin tamamını veya bir bölümünü yönetmek,
3) Şirketin denetçilerinin, idari veya teknik personelinin işlerini denetlemek veya kontrol etmek,
4) Şirkete yeni personel almak ya da mevcut personelin işine son vermek veya bu konularda teklif yapmak,
Kimyasal Madde: Doğal halde bulunan veya üretilen ya da herhangi bir işlem sırasında veya atık olarak ortaya çıkan veya kazara oluşan her türlü element, bileşik veya karışımlar.
Kolay Alevlenir Madde :
a) Enerji uygulaması olmadan, ortam sıcaklığında hava ile temasında ısınabilen ve sonuç olarak alevlenen,
b) Ateş kaynağı ile kısa süreli temasta kendiliğinden yanabilen ve ateş kaynağının uzaklaştırılmasından sonra da yanmaya devam eden katı haldeki,
c) Parlama noktası 21 0C 'nin altında olan sıvı haldeki,
d) Su veya nemli hava ile temasında, tehlikeli miktarda, çok kolay alevlenir gaz yayan,
maddeler.
Konfederasyon: Değişik işkollarında en az beş sendikanın bir araya gelmesi suretiyle meydana getirdikleri tüzelkişiliğe sahip üst kuruluşlar.
Konut Kapıcısı: Anataşınmazın bakımı, korunması, küçük çaptaki onarımı, ortak yerlerin ve döşemelerin bakımı, temizliği, bağımsız bölümlerde oturanların çarşı işlerinin görülmesi, güvenliklerinin sağlanması, kaloriferin yakılması ve bahçenin düzenlenmesi ve bakımı ve benzeri hizmetleri gören kişi.
Kontrol Muayenesi: 5510 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen hâllerde istenilen muayene.
Korumalı İşyeri: Normal işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan özürlüler için mesleki rehabilitasyon ve istihdam oluşturmak amacıyla, Devlet tarafından ilgili mevzuatta teknik donanımın sağlandığı ve mali yönden desteklendiği, çalışma ortamının özel olarak düzenlendiği işyeri.
Korumalı İşyeri Yöneticisi: Korumalı işyerinin işleyişinden sorumlu olan kişi.
Kurumun Denetim ve Kontrolle Görevli Memurları (SGK): Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları, 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanununda belirtilen Kurum müfettişleri ile sosyal güvenlik kontrol memurlarıdır.
Kurum Sağlık Kurulu: Kurumca (SGK) yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca düzenlenecek raporlardaki teşhis ve bu teşhise dayanak teşkil eden belgeleri incelemek suretiyle, çalışma gücü kaybı ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarını, erken yaşlanma hali ve vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücü kaybını, malullük derecelerini belirlemeye yetkili hekimlerden ve/veya diş hekimlerinden oluşan kurullar.
Kursiyer Zaruri Gideri: Kursiyerlere, kursa devam ettikleri her fiili eğitim günü için, miktarı Türkiye İş Kurumu Yönetim Kurulunca belirlenerek ödenen gider.
Lokavt: İşyerinde faaliyetin tamamen durmasına sebep olacak şekilde, işveren veya işveren vekilinin kendi teşebbüsü ile veya bir işveren kuruluşunun verdiği karara uyarak işçilerin topluca işten uzaklaştırılması.
Maliyet: Yapılan işin veya üretimin toplam parasal değeri.
Malullük: Çalışma gücünün ya da iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını kaybetmiş olmak.
Meslek Hastalığı: Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük hâlleri.
Mesleki Eğitim: Örgün veya yaygın eğitim yoluyla bireyleri mesleğe hazırlamak, meslek sahibi olanların mesleklerinde gelişmelerini ve yeni mesleklere uyumlarını sağlamak amacıyla gerekli bilgi, beceri, tavır ve değer duygularını geliştiren ve bireylerin fiziki, sosyal, kültürel ve ekonomik yeteneklerinin gelişim sürecinin bir plan içerisinde yürütülmesini sağlayan eğitim.
Mesleki Eğitim ve Rehabilitasyon: Özürlülerin ve eski hükümlülerin işgücü piyasasında ihtiyaç duyulan ilgi ve yeteneklerine uygun mesleklerde yetiştirilerek istihdamlarını kolaylaştırmak, geliştirmek ve mesleklerinde ilerlemelerini sağlamak amacıyla sosyal ve tıbbi rehabilitasyon, mesleki rehberlik, mesleğe hazırlık, meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimi.
Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları: Mesleki ve teknik eğitim alanında, diplomaya götüren orta öğretim kurumları ile belge ve sertifika programlarının uygulandığı her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim-öğretim kurumları.
Mesleki Maruziyet Sınır Değeri: Başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırı.
Mikroorganizma: Genetik materyali replikasyon veya aktarma yeteneğinde olan hücresel veya hücresel olmayan mikrobiyolojik varlıklar.
Muafiyet:
1-5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendine tabi olanların (gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanların) aylık faaliyet gelirinden bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olma hali.
2-5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendine tabi olanların (tarımsal faaliyette bulunanların) yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olma hali.
Mutat Taşıt: İki mahal arasında gidip gelmeye en uygun, kullanılması mutat (alışılmış) ve ekonomik olan taşıt.
Mutajen Madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu hızlandıran maddeler.
Operatör: İş ekipmanını kullanma görevi verilen kişi.
Ortez: Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bir organda oluşan fonksiyon kaybını veya yetersizliğini önlemek ya da vücut parçalarından birini desteklemek veya korumak amacıyla kullanılan tıbbî cihazlar.
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB): Bir veya birden fazla işyerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini vermek üzere işyeri dışında kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan ve İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişileri.
Oksitleyici Madde: Özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de temasında önemli ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan maddeler.
Ödeme Dönemi: 5510 sayılı Kanuna göre bağlanan gelir ve aylıkların, ödeme tarihinden takip eden ödeme tarihine kadar geçen süre.
Ödeme Güçlüğüne Düşme Tarihi: İflas, iflasın ertelenmesi ve konkordato kararının verildiği tarih veya aciz vesikası alınması durumunda belge tarihi.
Ödeme Komisyonu: Beşeri tıbbi ürünlerin/beşeri ilaçların ödeme usul ve esaslarının belirlenmesi hususunda, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının koordinatörlüğünde Maliye Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığının temsilcilerinin katılımıyla oluşturulan komisyon.
Özel Bina İnşaatı: Gerçek kişiler, tüzel kişiler veya tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar tarafından yaptırılan bina inşaatları.
Özel İstihdam Bürosu: İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmeleri ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık yapmak üzere Türkiye İş Kurumunca izin verilen, bir işyerinde veya 9/6/2004 tarihli ve 5187 sayılı Basın Kanununda yazılı araçlarla ya da radyo, televizyon, video, internet, kablolu yayın veya elektronik bilgi iletişim araçları ve benzer yayın araçlarından biri ile faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişiler.
Özel Öğretim Kurumları Mevzuatı: 8/6/1965 tarihli ve 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu, 23/6/1985 tarihli ve 18790 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği ve 22/7/2005 tarihli ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Kurslar Yönetmeliği.
Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezi: Mesleki rehabilitasyon hizmetini vermek üzere kurulan gündüzlü kuruluş.
Özürlü: Doğuştan ya da sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerle kaybetmesi nedeniyle çalışma gücünün en az yüzde kırkından yoksun olduğu sağlık kurulu raporları ile belgelenen kişi.
Patlayıcı Madde: Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yayılımı ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan veya belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak parlayan katı, sıvı, macunumsu, jelatinimsi haldeki maddeler.
Patlayıcı Ortam: Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımlar.
Peşin Sermaye Değeri: Sosyal Güvenlik Kurumunca, 5510 sayılı Kanunun ilgili maddelerinde belirtilen giderlerin yaş, kesilme ihtimali ve Kurumca belirlenecek iskonto oranı dikkate alınarak hesaplanan tutarı.
Piyasadan Hazır Halde Alınıp Satılan Mal: Projelendirme veya münhasıran bir talep üzerine üretimi yapılmayan mallar.
Prim: Sigortalılar için ilgili Kanunlarda belirtilen prime esas kazançlar ve oranlar üzerinden alınacak/alınan tutar.
Prime Esas Kazanç: 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesine göre belirlenen ve prim oranı uygulanarak ödenecek prim tutarının tespitinde esas alınan kazanç tutarı.
Prim Ödeme Gün Sayısı: Sigortalılık süresi içindeki malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak primi ödenen veya bildirilen gün sayıları toplamı.
Protez: Doğuştan ya da sonradan herhangi bir nedenle vücut organlarından bir veya bir kaçının tam veya kısmi kaybında, o organ veya organların fonksiyonlarını yerine getirmeye ve/veya görsel olarak vücut bütünlüğünü sağlamaya yönelik tıbbî cihazlar.
Sağlık Hizmeti: Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere 5510 sayılı Kanunun 63 üncü maddesi gereği finansmanı Sosyal Güvenlik Kurumunca sağlanacak tıbbî ürün ve hizmetleri ile 73 üncü maddesi kapsamındaki istisnai sağlık hizmetleri.
Sağlık Hizmeti Sunucusu: Sağlık hizmetini sunan ve/veya üreten; gerçek kişiler ile kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ve bunların tüzel kişiliği olmayan şubeleri.
Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu: Sosyal Güvenlik Kurumunca finansmanı sağlanan sağlık hizmetleri ile yol gideri, gündelik ve refakatçi giderleri için Kurumca ödenecek bedelleri belirleyen komisyon.
Sağlık Uygulama Tebliği: Sosyal Güvenlik Kurumunca finansmanı sağlanan sağlık hizmetlerine ait ücretler ile tedavi yardımlarının verilmesine ilişkin usul ve esasların belirlendiği Kurumca yayımlanan Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği.
Salt İşçilik (İhale Konusu İşlerde): Üretimde kullanılan malzemenin tamamı ile makine, alet ve edevatın idarece verilmesi halinde kullanılan işçilik.
Sağlık Raporu: Uzman hekim veya sağlık kurulu raporu.
Sağlık Kurulu Raporu: İlgili daldan üç uzman hekimin katılımıyla, aynı daldan üç uzman hekim bulunmaması hâlinde ise ilgili dal uzmanı ile birlikte öncelikle bu uzmanlık dalına en yakın uzmanlık dalından olmak üzere başhekimin seçeceği diğer dallardan uzman hekimlerin katılımı ile en az üç uzman hekimden oluşan sağlık kurullarınca düzenlenen, başhekimlik mührü ve ıslak imza onayı bulunan sağlık raporu.
Sendika: İşçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için meydana getirdikleri tüzelkişiliğe sahip kuruluşlar.
Sığınmacı ve Vatansız: İçişleri Bakanlığı tarafından sığınmacı veya vatansız olarak kabul edilen kişiler.
Sigortalı: Kısa ve/veya uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına prim ödemesi gereken kişi. 5510 sayılı Kanuna göre hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılan kimse (işçiler) 4/a, kendi adına bağımsız çalışan (eski adıyla Bağ-Kur'lular) 4/b, kamu kurumlarında çalışanlar (memurlar) ise 4/c grubuna girmektedir.
Sigortalı İşsiz: 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamına giren işyerlerinde bir hizmet akdine dayalı ve sigortalı olarak çalışırken aynı Kanunun ilgili maddelerinde belirtilen nedenlerle işini kaybeden ve Türkiye İş Kurumuna başvurarak çalışmaya hazır olduğunu bildiren kimseyi,
Sigorta Primi: Sigortalılar için 5510, 5434 ve 2925 sayılı Kanunlarda belirtilen prime esas kazançlar ve oranlar üzerinden alınacak/alınan tutar.
Sigortalılık Süresi: 5110 sayılı Kanunun 38 inci maddesine hükmüne göre uzun vadeli sigorta kolları bakımından geçen süre.
Sosyal Güvenlik Sicil Numarası: Sigortalılardan, Türk vatandaşları için Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası, yabancı uyruklu kişiler için ise İçişleri Bakanlığınca verilen kimlik numarası.
Sosyal Güvenlik Kanunları: 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi ile 24/5/1983 tarihli ve 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun ile bu kanunlara ait ek ve değişiklikler.
Sosyal Güvenlik Kuruluşları: Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı ile 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesine tabi sandıklar.
Sosyal Rehabilitasyon: Özürlü kişilere evde, merkezde ve sosyal çevrelerinde psiko-sosyal uyumlarını desteklemek ve sorunlarında yardımcı olmak, resmi/resmi olmayan kurumlarla etkin bir iletişim kurmalarını sağlamak amacıyla yapılan çalışmalar.
Sosyal Sigortalar: Kanunda tanımlanan kısa ve uzun vadeli sigorta kolları.
Solunum Bölgesi: Merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısı.
Sosyal Sigortalar: Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları.
Tahriş Edici Madde: Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan temasında lokal eritem, eskar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddeler.
Tarımsal Faaliyet: Kendi mülkünde, ortaklık veya kiralamak suretiyle başkalarının mülkünde veya kamuya mahsus mahallerde; ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yoluyla yahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle bitki, orman, hayvan ve su ürünleri elde edilmesi ve/veya bu ürünlerin yetiştiricileri tarafından; muhafazası, taşınması veya pazarlanması.
Tarama: Sosyal güvenlik mevzuatının uygulanması ile ilgili olarak sektörler, işyerleri ve diğer üçüncü kişiler nezdinde belli dönemlerde ve belli sürelerde yapılan planlı ve programlı denetim ve kontroller.
Tam Teşekküllü Hastane: 10/9/1982 tarihli ve 8/5319 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinde tanımlanan tam teşekküllü hastane.
Tehlikeli Bölge: Kişilerin sağlık ve güvenlik yönünden riske maruz kalabileceği, iş ekipmanında veya çevresinde bulunan bölge.
Tehlikeli Kimyasal Madde:
a) Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, çok toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeler,
b) Yukarıda sözü edilen sınıflamalara girmemekle beraber kimyasal, fiziko-kimyasal veya toksikolojik özellikleri ve kullanılma veya işyerinde bulundurulma şekli nedeni ile işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden risk oluşturabilecek maddeler,
c) Mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddeler.
Temel Ücret: İşçinin 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendi gereğince sigorta primine esas tutulan kazancı üzerinden hesaplanan net ücret.
Tıbben Başkasının Bakımına Muhtaç Kişiler: Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırılması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik kapsamında, yetkilendirilmiş özürlü sağlık kurulu raporu vermeye yetkili sağlık kuruluşlarınca, ağır özürlü olduğu özürlü sağlık kurulu raporu ile belgelendirilen kişiler.
Tıbbî Cihaz: Sağlık Bakanlığı Tıbbî Cihaz Yönetmeliğinde tanımlanan her türlü araç, gereç, alet, cihaz, kişi kullanımına mahsus cihaz, aksesuar veya diğer malzemeler.
Tıbbî Sarf Malzemesi: Protez ve ortez tanımına girmeyen, iyileştirmeyi tek başına sağlamayan, teşhis, tedavi ve bakım amaçlı işlemlerin yapılması esnasında tek sefer ya da sınırlı sayıda kullanılmaya mahsus tıbbî malzemeler.
Toplu İş Sözleşmesi: Hizmet akdinin yapılması, muhtevası ve sona ermesi ile ilgili hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmedir. Toplu iş sözleşmeleri, tarafların karşılıklı hak ve borçlarını, sözleşmenin uygulanmasını ve denetimini, uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yolları düzenleyen hükümleri de içerebilir.
Toksik Madde: Az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeler.
Tehlike Sınıfı: İşkollarının, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre belirlenen oniki tehlike sınıfı.
Toplum Yararına Çalışma Programları (TYÇP): İşsizliğin yoğun olduğu dönemlerde işsizlerin kısa süreli istihdam ve eğitimini amaçlayan, doğrudan veya yüklenici eli ile toplum yararına bir iş ya da hizmetin gerçekleştirilmesini sağlayan programlar.
Usta: Bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını kazanmış ve bunları mal ve hizmet üretiminde iş hayatınca kabul edilebilecek standartlarda uygulayabilen; üretimi planlayabilen; üretim sırasında karşılaşılabilecek problemleri çözümleyebilen; düşüncelerini yazılı, sözlü ve resim ile açıklayabilen; üretimle ilgili pratik hesaplamaları yapabilen kişi.
Usta Öğretici: Ustalık yeterliğini kazanmış; aday çırak, çırak, kalfa ile mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerinin işyerindeki eğitiminden sorumlu; mesleki eğitim tekniklerini bilen ve uygulayan kişi.
Uzman Hekim Raporu: İlgili tek uzman hekim tarafından düzenlenen başhekimlik mührü ve ıslak imza onayı bulunan sağlık raporu.
Uzun Vadeli Sigorta Kolları: Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası kolları.
Uluslararası Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri: Türkiye’nin taraf olduğu sosyal güvenlik sözleşmeleri.
Ücret (İş Kanunu): Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.
Ücret (SGK Mevzuatı): 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara saatlik, günlük, haftalık, aylık veya yıllık olarak para ile ödenen ve süreklilik niteliği taşıyan brüt tutar.
Ücret Alacağı: İşçinin, iş ilişkisinden kaynaklanan ve işverenin konkordato ilan etmesi, işveren için aciz vesikası alınması, iflası veya iflasın ertelenmesi nedenleri ile ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki ödenmeyen en fazla üç aylık temel ücrete ilişkin alacaklar.
Ünite (SGK): Merkezde daire başkanlığı, taşrada sosyal güvenlik il müdürlükleri ile sosyal güvenlik merkezleri.
Üreme İçin Toksik Madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde erkek ve dişilerin üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak çocuğu etkileyecek kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluşumunu hızlandıran maddeler.
Vazife ve Harp Malullüğü: 5510 sayılı Kanunun 47 nci maddesinde tanımlanan vazife ve/veya harp malullüğü hâlleri.
Vazife Malullüğü Tespit Kurulu: Kamu görevlilerinin vazife malullüğü durumunu tespit eden Kurul.
Verese Ödemesi: Sigortalı ve hak sahiplerinin sağlığında hak edip de alamadığı gelir/aylıklarından varislere yapılacak ödemeler.
Yapı Alanı: Yapı işlerinin yürütüldüğü alan.
Yapı İşleri: İnşa ve inşaat mühendisliği işlerinin yürütüldüğü Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Ek–1’de yer alan işler ile benzeri diğer işler.
Yardımcı İş: İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan iş.
Yatarak Tedavi: Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere, sağlık hizmeti sunucusunda yatırılarak sağlanan sağlık hizmetleri.
Yerleşim Yeri: Belediye/büyükşehir belediye mücavir alanı.
Yıl: Ücretleri; her ayın 15'inde ödenen 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılar için, 15 Ocak tarihinden ertesi yılın 15 Ocak tarihine kadar geçen, diğer sigortalılar için ise 1 Ocak ilâ 31 Aralık tarihleri arasında geçen ve 360 gün olarak değerlendirilen süre. Normalde bir yıl 365 gün olduğu halde, uygulamada her ay 30 tam gün olarak dikkate alındığından, dolayısıyla yıl da 360 gün olarak dikkate alınır.
Yurt/Çocuk Bakım Yurdu/Kreş: 0-6 yaş (6 yaşını tamamlamayan) arasındaki çocukların bakım ve eğitimlerinin yapıldığı yerler.
Yurtdışından Kesin Dönüş: Aylık tahsis talebinde bulunanların yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesi, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumu.
Yurt Güvenliği İçin Gerekli Maddeler Üretilen İşyerleri: 29/6/2004 tarihli ve 5201 sayılı Harp Araç ve Gereçleri ile Silâh, Mühimmat ve Patlayıcı Madde Üreten Sanayi Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Kanun kapsamında maddeleri üreten ve Milli Savunma Bakanlığı tarafından her yıl Ocak ayında yayımlanan listeye dahil olan işyerlerinden Askeri İşyerleri kapsamı dışında kalan ve isim, adres, unvanları ile işyeri bilgileri Milli Savunma Bakanlığı tarafından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirilen işyerleri.
Yüklenici: Üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan istekli, müteahhit.
Yükümlülük Süresi: Sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçen en uzun süre.
Zararlı Madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeler.
Zorlayıcı Sebepler: İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine olanak bulunmayan, dışsal etkilerden ileri gelen, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan deprem, yangın, su baskını, salgın hastalık, seferberlik ve benzeri nedenler.
Zorlayıcı Travmalar: Göz yorgunluğu, kas gücünün aşırı kullanımı, uygun olmayan duruş biçimi, uzun süre ekranlı araç karşısında ara vermeden çalışma, aşırı iş yükü duygusu, zihinsel yorgunluk ve stres ile gürültü, ısı, nem ve aydınlatmanın neden olduğu olumsuzluklarının tümü.
Kaynak:http://www.isvesosyalguvenlik.com/anasayfa/sozluk.htm