Elektrik tesislerinde,
evlerimizde, işyerlerimizde baş gösteren hatalar ve yıldırım düşmesi sonucunda insan
hayatı ile ilgili elektrik çarpması ve yanıklar meydana geldiği gibi yangınlar da baş gösterebilir. Bunlara karşı ani ve etkili tedbirler almak suretiyle zararlar en düşük seviyede tutulabilirler. Aşağıda bu tedbirler sıralanacaktır.
Üzülerek şu hususa dokunmakta yarar vardır ki, elektrik kazalarını önlemeyi amaçlayan bütün tedbirlere rağmen, bu gibi kazalar daima meydana gelmekte, birçok insanlar hayatlarını kaybetmekte veya sakat kalmakta ve yangınlarda birçok maddi zararlar meydana gelmektedir. Onun için en iyi yol, gerek evlerde ve gerekse işletmelerde tesislerin en iyi kaliteli malzemeler ile en iyi şekilde yapılması ve cihazların çok büyük dikkatle çalıştırılmasıdır. Bundan başka gerek evlerde gerekse işletmelerde insanların ilk yardım ile ilgili bilgilerle donatılmalarının ve ilk yardım için gerekli araç ve gereçlerin hazır bulundurulmasının büyük yarar sağlayacağı şüphe götürmez bir gerçektir.
Elektrik çarpmalarına karşı ilk yardım tedbirleri
Üzerinden elektrik akımı geçerek elektriğe çarpılan bir kimse komaya girmişse tekrar hayata kavuşturmak için vakit kaybetmeden aşağıdaki ilk yardım tedbirleri uygulanır:
Kazazedenin elektrik çarpmasına maruz kaldığı hatalı akım devresi derhal kesilir; bunun için duruma göre fiş prizden çekilir, anahtar açılır veya sigorta çıkarılır.
Eğer akımın derhal kesilmesi mümkün olmazsa, elektrik tesisleri, mesajla kuru bir tahta parçası, bir baston veya benzeri, kolayca tedarik edilebilecek yalıtkan bir cismin aracılığı ile kazazededen uzaklaştırılır.
Eğer elektrik tesislerinin uzaklaştırılması mümkün olmazsa, bu taktirde kazazede, elbisenin kuru olan kısımlarından çekilerek veya kazazedeyi kuru bir bez veya elbise parçası ile tutarak, gerilimin altında bulunan tesis kısmından uzaklaştırılır.
Bu esnada yardım eden kimselerin de aynı zamanda elektrik çarpmasına maruz kalmamaları için, kazazedenin el, kol, ayak veya bacak gibi çıplak vücut kısımlarından tutarken aynı zamanda topraklanmış madeni kısımlara temas etmemeye ve iletken zemine basmamaya dikkat etmeleri gerekir.
Komaya girmiş olan kazazedenin elbiselerini çıkartmak için zaman kaybetmeden derhal suni teneffüs uygulanır ve bu işe olumlu sonuç alınıncaya kadar uzun zaman devam edilir. Kazazedenin öldüğüne kesin olarak kanaat getirilmeden, mesela ölüm morluğu baş göstermeden veya ışık tutulduğunda göz bebeklerinde daralma olduğu sürece suni teneffüse nihayet verilmemelidir.
Bir taraftan suni teneffüs yaptırılırken diğer taraftan da hastahaneye veya en yakın ilk yardım merkezine telefon ederek sıhhi yardım istenmeli ve ambulans çağrılmalıdır.
Kazazede ambülansla hastahaneye nakledilirken dahi bir taraftan oksijen verilirken diğer taraftan derhal suni teneffüse devam edilmelidir.
Kazazedeye suni teneffüs yaptırmak için geliştirilmiş cihazlar vardır. Ancak bunlar hastahanelerde ve ilk yardım merkezlerinde bulunduklarından, bu cihazlar olmadan da suni teneffüs yaptırılabilir. Elektrik çarpmasının baş gösterdiği yerlerde hiç bir zaman özel suni teneffüs cihazları bulunmadığından ve esasen bunları tedarik edinceye kadar hastanın bekletilmesine müsaade edilmeyip derhal suni teneffüse başlanması şart olduğundan, araçsız suni teneffüs uygulanmasının önemi çok büyüktür.
Suni teneffüs, nefes alma merkezlerinin dinlenmesini ve rahatlamasını sağlar; böylece suni teneffüs yaptırılan hasta bir süre sonra kendiliğinden nefes almaya başlar. Bu süre icabında 5 saat veya daha fazla sürebilir. Onun için nöbetleşerek suni teneffüs yaptırabilmek için bir kaç yardımcının hazır bulundurulmasında fayda vardır.
Suni teneffüs yaptırılacak kazazede, havadar ve rahat bir yere sırt üstü yatırılır. Nefes almayı kolaylaştırmak için yakası açılır, varsa kravatı çözülür. Ağzın mideden gelen veya ağızda kalmış olan yiyecek artıklarından temizlenmesi ve şayet varsa, takma dişlerin çıkarılması şarttır. Dilin geri çekilerek boğazı tıkamamasına dikkat edilir. Bunun için dilin daima ağız içinde serbest olması sağlanır.
Bu hazırlık durumundan sonra kazazedeye çeşitli suni teneffüs metodları uygulanabilir; bunlardan en önemlileri aşağıda açıklanmıştır:
Silvester metodu
Herkesçe bilinen en yaygın suni teneffüs yöntemi Silvester metodudur. Sırt üstü yatırılan ve yukarıda açıklandığı şekilde hazırlanmış olan hastanın omuzlarını altına yassı katlanmış bir battaniye veya buna benzer yumuşak ve kuru bir katlanmış kumaş (mesela ceket) yerleştirilir. Böylece boyun yukarı itilmiş ve baş aşağıya sarkıtılmış olur. Bu durumda hastanın yemek borusu kapatılmış ve nefes borusu dışarıya açılmış olur. Hastanın ciğerlerine havanın rahat girip çıkmasını sağlamak için hastanın dili ya iple bağlanarak dışarı çekilir veya bir yardımcı tarafından bir bez ile ağzın dışında tutulur. Kurtarıcı kazazedenin baş ucuna, yüzü hastaya dönük olarak diz çöker. Hastayı bileklerinden tutarak her iki kolu vücut hizasında yukarı çeker. Bu durumda göğüs kafesi açılır ve hasta nefes alma konumuna gelmiş olur. Bundan sonra kollar öne doğru itilerek dirsekler kıvrılır ve bilekler üzerinden göğüs üzerine bastırılır. Bu durumda göğüs kafesi sıkışır ve hasta nefes verir. Belirli bir tempo ile bu hareket dakikada 15-20 defa tekrarlanır. Hareketler gayet ahenkli ve yumuşak yapılmalıdır. Nefes alma ve nefes verme arasında 3 saniye kadar bir zaman geçmelidir, (bunun için 121, 122, 123 sayılır). Eğer ikinci bir yardımcı daha varsa o da göğüs kafesi üzerinde kalp bölgesini hafif hafif yumruklayarak masaj yapar ve kalbin çalışmasını kolaylaştırır.
Ağızdan ağıza nefes verme metodu
Son yıllarda tercih edilen en uygun suni teneffüs, ağızdan ağıza nefes verme metodudur. Bunun için kazazede sırt üstü yatırılır ve yukarıda açıklandığı şekilde hazırlanır. Kurtarıcı hastanın baş tarafında yanına diz çöker bir elini hastanın boynunun altına sokarak boynunu yukarı iter ve öne doğru bastırır ve başı sabit tutar. Hastanın dili ağız içinde serbest olmalıdır. Bu durumda hastanın yemek borusunun kapalı ve nefes borusunun açık olması sağlanır; zira ağızdan verilen nefesin mideye değil, ciğerlere girmesi istenir. Bunun üzerine kurtarıcı kendisi derin nefes alır ve nefesini kazazedenin ağzından (veya burnundan) ciğerlerine üfler ve ondan sonra başını kaldırır. Hastanın nefesi kendiliğinden dışarı çıkar. Nefesin ağızdan verilmesi anında burun kapalı tutulmalıdır. İcabında hastanın ağzına ince ve nefesi kolay geçiren bir bez, mesela temiz bir mendil konabilir. Bu şekilde nefes verme olayı dakikada 20 defa tekrarlanır. Kalbin çalışmasını sağlamak veya bunu desteklemek için zaman zaman dışardan göğüs masajı da yapılmalıdır. Bu işi ya bir yardımcı yapar yahut da, kurtarıcı yalnızsa, bir kaç dakikalık nefes verme işinden sonra buna kısa bir ara vererek göğüs masajını da yapar.
Göğüs masajı şöyle yapılır: Hastanın yanında iki dizi üzerine çöken kurtarıcı, sağ el altta olacak şekilde iki elini hastanın göğsünün üstünde sol tarafa üst üste koyarak dakikada 60 defa ve her seferinde yavaş yavaş artan hızla kuvvetle bastırır. Bu esnada göğüs kafesi 3-4 cm kadar sıkıştırılır. Bundan sonra belirli aralıklarla nefes vermeye ve göğüs masajına devam olunur. Kalp normal çalışmaya başlayıp kazazede kendiliğinden normal nefes alıp vermeye başlarsa suni teneffüs başarılı ile sonuçlanmış sayılır.
NOT: Kesinlikle elektriğe maruz kalan kişiyi kurtarmak için kendi can güvenliğimizi tehlikeye atacak şeyler yapmamamız gerekir. Kazazedeyi çekmek o hattan kurtarmaya çalışırken arada daima yalıtkan bir madde(tahta gibi) olması gerekmektedir. Sonuç olarak gerek fabrikalarda olsun gerek başka yerlerde gerçekten br olumsuzluk söz konusu olmadan makinaların, tezgahların, elektrik panolarının bakımlarının düzenli aralıklarla yapılması gerekmektedir. Her makinanın acilstop butonu olması gerekmekte ve bunların doğru bi şekilde çalıştığı gözlemlenmelidir. Saygılarımla kazasız günler..