- Katılım
- 26 Şub 2012
- Mesajlar
- 802
- Tepki puanı
- 5,498
- Meslek
- Uzman (B)
HAVALANDIRMA VE İKLİMLENDİRME PRENSİPLERİ
İklimlendirme terimi İngilizce'deki air condition (hava şartlandırılması) ve Almanca’daki klima terimine karşılık gelir.Havalandırmanın hedefleri
1- Solunan hava kallitesini yükseltmek
2- Termal konfor şartlarının iyileştirilmesi (sıcaklı, nem, hava akım hızı ve termal radyasyonun, insanı rahatsız etmeyecek duruma getirilmesi)
Temiz hava nedir: Normal şartlarda (Büro ortamında), Karbondioksit miktarının binde birin üstüne çıkmayan havaya temiz hava denir.
Sanayiden sayılan işyerlerimizde, temiz hava denilince karbandioksitin yanında gaz ve toz gibi diğer maddelerde göz önüne alınmalıdır.
Vucuttaki termal ayarlama (ısı dengesinin sağlanması), yani vücudun
çevreye ısı alışverişi şu şekillerde sağlanır:
· Isı konveksiyonu:Isı iletimi, deri ile uzerine temas eden hava arasında gerçeklestirilir.
· Isı iletimi: Isı iletimi, vucut ile vucuda temas eden cisimler arasında olusur.
· Termik radyasyon: Isı iletimi, aralarında ısı farkı bulunan iki cismin
arasında doğrudan doğruya bir temas olmadan meydana gelir.
· Buharlaşma: Isı iletimi, deri yuzeyinde suyun buharlaşması yoluyla gerceklesir.
Konfor: kısaca insanın bulunduğu ortamda rahatlık duymasıdır. Konfor Bolgesi, yaz ve kıs icin değiskendir. Kıs sartlarında; 22-24 °C sıcaklık, %35-40 izafi nem; yaz sartlarında; 24-26 °C sıcaklık,%50-55 izafi nemdir.
İklimsel konfor : ısı veya diğer iklim koşulları bakımından rahatlık duyma halini ifade eder.
Termal Konfor Bölgesi; Çalışanın, faaliyetini sürdürmesi esnasında en rahat durumda olabilmek için gerekli termal konfor şartlarının üst ve alt sınırlar arasında olan bölgedir. Bu bölgeyi etkileyen faktörler şöyle sıralanabilir:
Ortam sıcaklığı, Ortamın nem durumu, Hava akım hızı,
Yapılan işin niteliği, Çalışanın giyim durumu, Çalışanın yaşı ve cinsiyeti,
Çalışanın beslenmesi, Çalışanın fiziki durumu, Çalışanın sağlık durumu
Hava ısısının olculmesi icin Termometre;
Hava neminin olculmesi icin (kuru ve yas iki termometreli) Psikometre;
Hava akımını olcmek icin Anemometre;
Radyant ısının olcumu icin de (dısı mat siyaha boyanmıs 30 cm capındaki bakır kurenin tam merkezindeki ısıyı olcen) Globetermometre kullanılır.
İnsan Isıl Konforunu Etkileyen Faktorler:
1. Yayılan ısı 2. Havanın Akımı 3. Havanın nemi 4. Havanın sıcaklığı
Giyimin miktarı ve tipi ve sakinlerin eylem seviyeleri de bu faktörleri etkilemektedir.
İKLİMLENDİRMENİN TEMEL UNSURLARI
Sıcaklık: İnsan veya imalat kontrolü için ortam sıcaklığı konfor veya tasarım şartlarını sağlamalıdır. Bu şartlar insan konforu için 18-27 0C arasında değişmektedir.
Nem: İnsan konforu için bağıl nemin %30--%60 arasında tutulmalıdır.
Temizlik: Havanın içindeki partikül madde (PM) ve zararlı gazların (SO2, CO2 vb.) filtrelenmesi gerekir.
Hava hareketi: Konfor için yaz aylarında daha fazla, kış aylarında nispeten daha düşük hava hareketi gereklidir.
1.Hava sıcaklığı
Uygun ısı (Hava sıcaklığı) belirlemede de çeşitli faktörler göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Yapılan işin niteliği(Ağır veya Hafif iş olması)
Çalışanın fiziki ve ruhi yapısı (zayıf, şişman, sakin, heyecanlı, tez canlı, v.s.)
Kişinin sağlık durumu (Hasta veya sağlıklı olması)
Çalışanın giyim durumu (Kalın veya ince giymiş olması)
Çalışanın beslenme durumu (Yapılan işe uygun veya uygun olmayan beslenme)
Yapılan işlere göre çalışma ortamı sıcaklıkları
Hava sıcaklığı
Faaliyetin şekli (%50 nem seviyesinde )
Oturarak yapılan hafif el işleri............ 20 C
Oturarak yapılan hafif kol ve el işleri..... 20 C
Ayakta yapılan ağır kol işleri.............. 17 C
Çok ağır İşler ............................. 15-16 C
Dış sıcaklığın yüksek olduğu bir yerde oturarak yapılan bir işe göre rahatlık dereceleri
• Dış sıcaklık ( C ) 20 24 28 32 35
• Uygun çalışma yeri sıcaklığı ( C ) 20 22 24 26 27,5
• Bağıl nem ( % ) 75 65 57 50 45
•
Endüstride genellikle yüksek sıcaklık problemi vardır. Sıcaklık yönünden işyerleri NEMLİ VE KURU SICAKLIK olmak üzere iki grupta incelenir.
• Nemli sıcaklık; Kağıt, Kumaş, Konserve ve yeraltı maden işletmeleri gibi yerlerde,
• Kuru sıcaklık ise, Demir-çelik, cam ve çimento sanayiinde, rastlanmaktadır.
YÜKSEK SICAKLIĞIN SEBEP OLDUĞU RAHATSIZLIKLAR
· Vücut ısısı regülasyonunun bozulması ile ısının 41 derece santigrata doğru çıkması sonucu ISI ÇARPMASI,
· Tansiyon düşüklüğü, baş dönmesine yol açan ısı yorgunlukları,
· Yüksek sıcaklık kaşıntıları, kırmızı lekeler şeklinde deri bozuklukları, moral bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu, aşırı duyarlılık ve endişe,
· Yapılan araştırmalar, kişilerin başlangıçta sıcaklığa karşı çok duyarlı ve dayanıksız olduklarını göstermekte ise de, zaman içinde, sıcaklığa alıştıkları, uyum sağladıkları görülmektedir. Bu uyum da yine vücudun çok bilmediğimiz savunma ve uyum mekanizmalarını çalıştırması sonucu meydana gelmektedir.
Aşırı sıcaklık üretim üzerinde olumsuz etki yapar:
• Sıcaklık 29 derece olursa performans %5 düşer.
• “ 30 “ “ “ %10 “
• “ 31 “ “ “ %17 “
• “ 32 “ “ “ %30 “
SICAKLIK -KAZA ORANI
Yapılan araştırmalarda işyerindeki ortam sıcaklığı19,8 C den uzaklaştıkça meydana gelen iş kazası sayılarında belirgin bir artış olmaktadır.
2.Nem
· Havadaki yüksek orandaki nem allerji ve kötü kokulara neden olabilen küf ve diğer mantarların büyümesini hızlandırabilir.
· Düşük nem ise insan mukoza ve derisinde tahriş yapar.
· Genelde bağıl nem %30 ila %70 arasında iken yoğuşmanın olmadığı farz edilir ve çok az problem ortaya çıkar.
· Yüksek bağıl nem özellikle evlerde yüksek allerji riski gösteren ev tozu haşerelerinin (kene vb. gibi) büyümeleri için iyi bir ortam hazırlar.
· Sulu klima ortamlarında mantar ve diğer mikroorganizmaların büyüme riski vardır.
3.Hava Akım Hızı
0,5 m/sn yi aşmamalı. Fazla efor gerektiren işlerde artırılabilir.
Sıcaklık hava akım hızı(m/sn)
19 - 21 °C 0,5
19,5 – 21,5 °C 0,5
21,5 – 23,5 °C 0,5
23,5 – 25 °C 1,0
Hava ihtiyacı
Yetişkin bir insanın saatte 30 metreküp temiz havaya ihtiyacı vardır.
Normal şartlarda tabii havalandırma ile ortamın havasının saatte 2-3 defa değiştiği kabul edilmektedir.
Çalışma yerlerinde kişi başına düşen hava hacmi 10 metreküp olmalıdır.
Koğuşlarda “ “ “ “ “ 12 “ “
(Bu hava hacminin hesabında tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası hesaba katılmaz)
Normal şartlarda işyerinin tavan yüksekliği en az 3 metre olmalıdır.
Zararlı toz ve gazların bulunduğu ortamlarda tavan yüksekliği en az 3,5 metre olmalıdır.
İşyerlerinde kişi başına düşen serbest alan miktarı en az 2,5 metrekare olmalıdır.
Asgari olarak (devamlı bulunan her calısan icin), coğunlukla oturarak
yapılan islerde 12 m3; coğunlukla oturmadan ayakta yapılan islerde
15 m3; ağır bedensel calısmalarda ise 18 m3 olmalıdır,
DEĞİŞİK ÇALIŞMA YERLERİNDE HAVA DEĞİŞİMİ İHTİYACI
İşyeri Hava değişimi/Saat
Bürolar 3-6 defa Kasa odaları 3-6 defa
Elbise bırakılan yerler 4-6 “ Garajlar 4-6 “
Lokanta ve kantinler 4-8 “ Tuvalet Banyo ve Duşlar 4-8 “
Akümülatör İmalatı 5-10 defa Laboratuarlar 5-10 “
Boyahaneler 5-15 “ Çamaşırhaneler 5-15 “
Fabrika mutfakları büyük mutfaklar 6-8 defa
Püskürtme boya işleri 20-50 defa Küçük mutfaklar 15-20 defa
HAVALANDIRMA METOTLARI
A)DOĞAL HAVALANDIRMA
B)GENEL HAVALANDIRMA
· Dışarıdan hava basarak havalandırma Alttan havalandırma
· İçerdeki havayı emip dışarı atarak havalandırma Üstten havalandırma
· Hava üst taraftan verilerek ve alt taraftan çekilerek yapılan havalandırma,
C)LOKAL HAVALANDIRMA
· Sabit davlumbazlar *Hareketli emme ağızları
· Seyyar emici cihazlar *Havayı filtre edip temizleyen cihazlar
ISI STRESİ
Asırı sıcak veya soğuk ortamlar ısı stresi olusturur:
Asırı sıcak ortamda calısanlarda terlemeye bağlı su ve tuz kayıpları
artar. Çalışanların ortam ısısına 1 hafta içinde alışabildikleri gözlemlenmiştir. Buna rağmen sıcak ortamlarda is becerisi, islemlerin doğruluğu gibi verimliliğe yansıyan yeteneklerin dustuğu ve en onemlisi de is kazalarının arttığı ortaya cıkmıstır.
Asırı soğuk ortam stresi ise, kısa donemde deri ısısının dusmesi, dolasımın yavaslaması ve titremeye, uzun donemde ise gıda tuketiminde artısa neden olmaktadır.
İnsanın hissettiği sıcaklık tek bir değiskene bağlı değildir. Sıcaklığın derece olarak artması veya azalmasının yanında, nemin ve hava akım hızının durumu da sıcaklığın etkisini arttırır veya azaltır. Bu değiskenlerin cesitli bilesimleri, aynı sıcaklık duygusunu ve aynı
psikolojik etkiyi verebilir. Bu uc faktorun etkisi altında duyulan sıcaklığa “efektif sıcaklık” (hissedilen sıcaklık), insan uzerinde esit sıcaklık etkisi yapan hava sıcaklığı, hava nemi ve hava akım hızının cesitli bilesimlerine de “esdeğer efektif sıcaklık değerleri” denir.
Isı stresinin insana etkisi değerlendirirken ve dolayısıyla iklimsel konfor sağlanırken değişik ölçüler kullanılır:
Efektif Isı: Psikometre ile olculen ortamın nemi ile anemometre ile olculen hava akımı değeri, nomogram (efektif ısı tesbit grafiği) ile bir araya getirilerek, ortamın efektif ısısı belirlenir. Ancak bu yontem ortamdaki radyant ısının etkisini kapsamaz.
Globetermometre Değeri: Nem haric, diğer hava kosullarının (radyant ısı, hava sıcaklığı ve hava akımı) hesaba katıldığı bir değerdir.
Termal kosulların insan organizması uzerindeki etkisini (stresi) belirlemek icin elektronik veya telemetrik cihazlarla bulunan, kalp atım sayısı, deri ısısı, terleme ve sıvı kaybı gibi fizyolojik değerler kullanılır.
Havalandırma ve İklimlendirme Prensipleri
Soru 1 Zararlı gaz/toz çıkaran makinalarda ne tür havalandırma sistemi yapılmalıdır? (X)Cebri havaland.Soru 2 Normal şartlarda işyerinin tavan yüksekliği en az kaç metre olmalıdır? (X) 3 metre
Soru 3 İşyerlerinde kişi başına düşen serbest alan miktarı en az kaç metrekare olmalıdır? (X) 2,5 metre
Soru 4Çalışma yerlerinde kişi başına düşen hava hacmi en az kaç metreküp olmalıdır? (x) 10 m3
Soru 5 Çalışma yerlerinde ve koğuşlarda hava hacminin hesabında tavan yüksekliğinin kaç metreden fazlası hesaba katılmaz? (X) 4 metre
Soru 6 Normal şartlarda tabii havalandırma ile ortamın havasının saatte kaç defa değiştiği kabul edilmektedir? (X) 2-3 defa
Soru 7 Aşağıdakilerden hangisi havalandırma sınıfına girmez?
( )Genel aspirasyon ( )Cebri havalandırma ( )Seyrelme aspirasyonu (X)Gaz maskeleri kullanma
Soru 8 Yetişkin bir insanın genel olarak saatte kaç mtküp temiz havaya ihtiyacı vardır? (x) 40 m3
Soru 9Zararlı toz ve gazların bulunduğu ortamlarda tavan yüksekliği en az kaç mt olmalıdır? (x) 2,5
Soru 10 Koğuşlarda kişi başına düşen hava hacmi en az kaç metreküp olmalıdır? (X)12 metre
HAZIRLAYAN : Gülşah ŞATIR
İsçi Sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü İlgili Maddeleri
İlgili maddeler burada ele alınırken bazı bolumleri yorumlanarak yazılmıstır.
Madde.8: İsyerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kapladığı hacimler dahil olmak uzere, isci basına en az 10 metrekup olacaktır. Hava hacminin hesabında, tavan yuksekliğinin 4 metreden fazlası nazara alınmaz
Madde.20: Kapalı isyerlerindeki sıcaklık ve nem derecesinin, yapılan isin niteliğine uygun olmakla beraber ılımlı bulunması esastır.Bu itibarla, yazın sıcaklığın dayanılmayacak bir dereceye cıkmaması icin isyerlerinde serinletici tedbirler alınacak, kısın da iscilerin muhtac bulundukları en az sıcaklığın sağlanması icin, isyerleri zararlı gazlar cıkararak havayı bozmayacak sekilde uygun vasıtalarla ısıtılacaktır. Cok buğu husule gelen isyerlerinde sıcaklık derecesi 15 santigrat dereceden az ve 30 santigrat dereceden yuksek olmayacaktır.
Fazla ısı veren ısıtıcı vasıtaların yakınında calısan iscilerin bulunması halinde, doğrudan yansıyan sıcaklığa karsı, gereken tedbirler alınacak ve isyerlerinin, ısıtıcı vasıtalardan oldukca uzak ve uygun yukseklikte bir yerine, santigrat taksimatlı bir termometre asılı bulundurulacaktır. Yapılan isin niteliğine gore, surekli olarak cok sıcak veya cok soğuk bir derecede calısılması ve bu durumun değistirilmemesi zorunlu olunan hallerde, iscilere, kendilerini fazla sıcak veya soğuktan koruyacak ozellikte elbise vesaire malzeme verilecektir
Madde.21: Kapalı isyerleri gunde en az bir defa bir saatten asağı olmamak uzere bastan basa havalandırılacaktır. Ayrıca iscilerin calısma saatlerinde isin ozelliğine gore, havanın sağlığa zararlı bir hal almaması icin sık sık değistirilmesi gereklidir.Su kadar ki, is sırasında yapılan bu havalandırmada iscileri etkileyecek hava akımları onlenecek yahut kıs mevsiminde sıcaklık birdenbire cok asağı hadlere dusurulmeyecektir. Toz, buğu, duman ve fena koku cıkaran islerin yapıldığı yerlere, bunları cekecek yeterlikte bacalar ve menfezler yapılacak ve yapılan isin niteliğine gore, bu tedbirlerin yetmediği hallerde diğer teknik tedbirler alınacaktır.
Boğucu, zehirli veya tahris edici gaz ve duman meydana gelen isyerlerinde, iscilerin hayat ve sağlıklarının tehlikeye girmemesi icin, havalandırma tesisatı yapılacak ve iscilere ayrıca yapılan isin ozelliğine gore maske ve diğer koruyucu arac ve gerecler verilecektir.
Madde.48: İnsanların kaldıkları yatakhane ve koğusların pencerelerinin ust kısımları, her zaman acılıp kapanacak sekilde (vasistaslı) olacak, ayrıca koğuslardaki havayı, devamlı bir sekilde değistirebilecek tertibat tesisat, baca, menfez veya elektrikli ozel ventilasyon cihazları bulunacaktır. Koğuslarda tavan yuksekliği 280 santimetreden asağı olmayacak ve adam
basına dusen hava hacmi, en az 12 metrekup olarak hesap edilecektir. Madde.59: Zehirli toz, duman, gaz, buhar, sis veya sıvılarla calısmalar, teknik imkanlara gore kapalı sistemde yapılacak, bu gibi isyerlerinde, etkili ve yeterli havalandırma sağlanacak, atıklar, zararsız hale getirilmeden atmosfere ve dıs cevreye verilmeyecektir. Zehirli toz, duman ve buharlı isyerlerinde, isyeri havası nemli, taban, duvar ve tezgahlar yas bulundurulmak suretiyle zararlı maddelerin yapılması onlenecek, gerektiğinde bu calısmalar, genel ve lokal havalandırma ile birlikte yapılacaktır.
Madde 61: Kursunlu calısmalar sonucu meydana gelecek toz, duman ve buharın kaynaklarında zararsız hale getirilmeleri icin, etkili aspirasyon sistemleri kurulacak ve surekli olarak bakımı yapılacaktır. Kursunla calısmalar yapılan isyerlerinde, adam basına 15 metrekup hacim dusecek ve 4 metreden fazla tavan yukseklikleri, bu hesaba katılmayacaktır.
İsyeri havasından, periyodik olarak numuneler alınarak kursun miktarı tayin edilecek ve bu miktarın 0, 15 miligram/metrekupu gecmemesi sağlanacaktır.
Madde 62: Civa ve civa bilesikleri ile yapılan calısmalarda asağıdaki tedbirler alınacaktır.
Genel havalandırma ile yetinilmeyerek civa ile calısmaların yapıldığı seviyeden veya yeteri kadar asağıdan etkili aspirasyon sistemi kurulacak, calısma masalarının uzerine, aspirasyon davlumbazları yerlestirilecektir. Civanın, izabe fırınlarından distilasyon borusuna sevkedildiği yerlerde meydana gelen civa buharını kapacak sulu bir sistem kurulacaktır. İsyeri havasından periyodik olarak numuneler alınarak, civa seviyesi tayin edilecek ve bu seviyenin 0, 075 miligram/metrekupten yukarıya cıkmaması sağlanacaktır.
Madde 63: Arsenik ve arsenik bilesikleri ile yapılan calısmalarda asağıdaki tedbirler alınacaktır.
Arsenik ile yapılan calısmalar, kapalı sistem icinde yapılacak, boyle bir sistemin kurulamadığı yerlerde, asağıdan cekmeli aspirasyon sistemi kurulacak ince tozun, cevre havasına yayılmasına engel olunacaktır. Arsenik ile ilgili sıcak isler, kapalı cam davlumbaz altında yapılacaktır. Arsenik ile calısılan yerlerdeki cevre havasından periyodik olarak numunealınarak arsenik miktarı tayin edilecek ve bu miktarın 0, 5 miligram/metrekupten yukarıya cıkmaması sağlanacaktır.
Madde 64: Fosfor ve fosfor bilesikleri ile yapılan calısmalarda asağıdaki tedbirler alınacaktır.
İsyerinde, yeterli ve asağıdan aspirasyon sistemi uygulanacaktır.
Madde 66: Kadmiyum ve kadmiyum bilesikleri ile yapılan calısmalarda asağıdaki tedbirler alınacaktır:
Kadmiyum oksit tozu ve dumanının, cevre havasına yayılması onlenecektir. Kaplama tanklarının kenarlarına, sıvı seviyesine yakın, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, cevre havasında kadmiyum miktarı, 0, 1 miligram/metrekupu gecmeyecektir.
Madde 67: Manganez ve bilesikleri ile calısılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve calısmalar kapalı sistemde olacaktır.
Madde-68: Krom ve bilesiklerinin kullanıldığı yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak veya calısmalar kapalı sistemde yapılacaktır.
Madde 69: Berilyum ve bilesiklerinin kullanıldığı isyerlerinde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve bu isyeri havasında, berilyum miktarı (2) miligram/metrekupu gecmeyecektir.
Madde 71: Benzen ve bilesikleri ile calısılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yapılacak ve calısmalar, kapalı sistemde olacaktır. Benzen ile calısılan isyerlerinde, benzenin havadaki konsantrasyonu, hacmen milyonda 20 den fazla olmayacaktır. Daha yuksek benzen konsantrasyonuyla calısmak zorunluluğu bulunan isyerlerinde, iscilere uygun hava maskeleri, sıvı benzen ile calısılan hallerde, ozel ayakkabı, eldiven ve ozel is elbisesi gibi korunma aracları verilecektir.
Madde 72: Anilin ve aromatik nitro-amin turevleri ile calısılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yapılacak ve calısmalar, kapalı sistemde olacaktır. Anilin ve nitro-amin turevleri ile calısılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacaktır.
Madde 73: Halojenli hidrokarbonlarla yapılan calısmalarda, bunların zehirli ve zararlı etkilerinden korunmak icin asağıdaki tedbirler alınacaktır:
Halojenli hidrokarbonlarla calısılan isyerleri, diğer kısımlardan ayrılacak ve bu yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve calısmalar, kapalı sistemde olacaktır.
Madde 74: Karbon sulfur ile calısılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, calısmalar, kapalı sistemde olacak ve isyeri havasındaki karbon sulfur miktarı hic bir sekilde 20 P.P.M.veya 60 mg/m3 ’u gecmeyecektir.
Madde75: Kukurtlu hidrojen ile calısılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yapılacaktır. İsyeri havasındaki kukurtlu hidrojen miktarı, hacim olarak milyonda 20 yi gecmeyecektir.
Madde 76: Tozlu isyerlerinde genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi ile tozun, cevre havasına yayılmasını onlemek icin, su perdeleri, vakum ve uzaktan kumanda sistemleri kurulacaktır. Toz cıkaran isler, teknik imkanlara gore, kapalı sistemde yapılacak veya bu isler, diğerlerinden tecrit edilecektir. Đsyeri havasındaki toz miktarı, belirtilen miktarı gecmeyecektir.
Madde 191: İsyerlerindeki cihaz, alet, tezgah, makine ve tesislerden cıkan toz, duman, buğu, ısı, gaz ve koku, calısılan ortama yayılmadan, uygun aspirasyon tesisatı ile cıktığı yerden emilerek dısarı atılacaktır.
Madde 192: Birbirlerine karıstıklarında, parlama veya patlama tehlikesi bulunan cesitli toz, duman buhar ve gazlar, aynı emme tesisatı ile dısarı atılmayacak, her biri icin ayrı ayrı mevzii tesisleri yapılacak ve birbirlerinden uzak yerlerden dısarıya atılacaktır.
Madde 193: Havadan ağır olan gaz, duman, buhar, toz veya benzerleri, tabana yakın yerlerden emilerek dısarı atılacaktır.
Madde 194: Mevzii cekme tesisatında kullanılacak davlumbazlar, zararlı kaynağa yakın olacak ve davlumbazın cekme niteliğini bozacak hava akımlarına engel olunacaktır.
Madde 195: Paslandırıcı, asındırıcı, kemirici, zararlı ve zehirli gazlar, dumanlar veya sisler cıkaran daldırma, elektroliz, eloksal veya diğer kaplama islerinin yapıldığı tekneler, kaplar, havuzlar veya tanklar uzerinde yapılacak cekme ağızları; kabın veya teknenin ic ve ust tarafına yakın ve yatay, boydan boya yarık olacak, bir uzun kenar boyunca, eni 50 cm 120 cm’ye kadar olan teknelerde, her iki kenar boyunca ve daha buyuk eknelerde ise, dort kenar boyunca devam edecek sekilde yapılacaktır. Davlumbaz ağızları ise; ise engel olmayacak sekilde tekneye veya kaba yakın ve bunları kaplayacak buyuklukte olacaktır.
Madde 196: Aspirasyon tesisatında kullanılan kanal veya borular, yanmaz malzemeden uygun kesitte yapılacak ve seyyar emme ağızlarında, spiralli veya eğilebilen hortumlar kullanılacaktır. Boru ve kanallar, tekniğe uygun olarak yapılmıs, eklenmis ve menfezlere sağlam bir sekilde bağlanmıs olacaktır. Yanıcı ve parlayıcı gazlar, sisler, buharlar, dumanlar ve patlayıcı atıkların emildiği kanallar, yuvarlak borudan ve uygun malzemeden yapılmıs olacaktır.
Madde 197: Emilen hava icinde yanıcı veya parlayıcı maddelerin bulunduğu hallerde, aspirator pervanesinin kanalı, gobeği ve govdesi, demir ve celik malzemeden yapılmayacak, pervane yatakları, kanal dısında, iyi yağlanmıs ve toz gecirmez bir sekilde yapılacak, cıkıs menfezlerine, sağlam madeni tel kafesler konacaktır. Aspiratorlerin elektrik motorları, calısacağı ortama uygun olacak, emilen hava icinde, yanıcı ve parlayıcı maddeler bulunduğu hallerde motor, yanıcı ve parlayıcı maddelere karsı, uygun sekilde monte edilmis veya bu maddelere dayanıklı tipte yapılmıs olacaktır.
Madde 198: Hava filtreleri, kapasite ve nitelik bakımından kullanılacağı işin ozelliğine uygun ve en az bir gunluk calısmaya yeterli olacak ve bunlar, kolay temizlenebilecek ve temizlik sırasında, tehlikeli ve zararlı bir ortam yaratmayacak sekilde yapılmıs olacaktır. Filtrelerin cıkıs borularının ağzı, isyeri catısından en az 180 santimetre yuksekte veya en yakın kapı ve pencereden 8 metre uzakta olacaktır.
Madde 199: İsyerinden emilen hava, tekrar isyerine verilmeyecektir. Ancak, icinde kursun tozu veya kursun buharı veya silis tozu ve benzerleri bulunmayan pis hava, uygun suzgeclerden gecirilip tamamen temizlendikten sonra isyerine verilebilecektir.
Madde 200: Aspirasyon tesisatının gunluk bakım ve temizliği ile uç ayda bir de genel kontrol ile temizliği yapılacak ve onarımlardan sonra, tesisatın kurulus karakteristiği bozulmayacaktır.
Madde 201: Emilen tozlar, bir siklonda toplandığı hallerde, siklon, acıkta, sağlam, ruzgara dayanıklı ve uygun malzemeden yapılacaktır. Siklonlarda parlayıcı ve patlayıcı atıkların ve tozların toplandığı hallerde, siklonlar, isyerinin uzağına konacak ve bunlarda patlamaya dayanacak sağlamlıkta menfezler bulunacaktır.
Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalısılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tuzuk icerisinde geçen İklimlendirme Konuları
Madde 15: Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı ozellikteki cesitli kimyasal maddelerin isyeri havasında bulunan miktarları, belli ve gerekli zaman aralıkları icinde olculerek bu miktarların, maddelerin isyeri havasında bulunmasına musaade edilen ve orada calısanların sağlıklarını bozmayacak olan en cok miktardan fazla olup olmadığı olculerek saptanacak ve isyeri havalandırma tesisatı yeterlik bakımından yetkili elemanlarca kontrol edilecektir. Kontrol sırasında bu Tuzuğe ekli, 1, 11, 111 numaralı cizelgelerdeki hususlara uyulup uyulmadığı nazara alınacaktır.
Madde 16: Kullanılacak aspiratorlerin motorları kapalı tipten olacak veya motor ve diğer kısımları isyeri dısında bulundurulacaktır. Aspiratorlerin emme boruları, yanmaz malzemeden, yeterli bir kapasitede ve binanın butun menfezlerinden uygun bir mesafede havaya acılmıs olarak yapılacak, yanabilen her maddeden tecrit edilmis ve uygun sekilde topraklanmıs bulunacak, patlayıcı gaz karısımı husule getirebilecek öü alanlar veya akışı zorlastıracak kesin donuslu dirsekler bulunmayacak ve kolaylıkla temizlenebilecek ve tamir edilebilecek sekilde yapılmıs olacaktır.
Madde 19: Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı sıvı veya gaz maddelerin uretimine, kullanılmasına veya bu maddelerle yapılan diğer islere yarayan alet, cihaz veya boru donatımının bozulması, delinmesi, sızdırması, eklerinden kacak yapması veya havalandırma sisteminin arızalanması halinde; is kısmen veya tamamen durdurulacak ve arıza giderilinceye kadar onarım ekibi ve gorevliler dısındaki butun isciler tehlikeli bolgenin dısına cıkarılacak ve onarım, bu isi bilen ve gerekli her turlu koruyucu aracları bulunan bir ekip tarafından ve sorumlu teknik bir elemanın gozetimi altında yapılacaktır.
Madde 167: Kucuk veya orta boydaki parcaların puskurtme ile boyanması veya verniklenmesi, uygun kapalı bolumlerde veya uygun davlumbazlar altında yapılacak, boyacı, daima bu bolum veya davlumbazların dısında bulunacaktır. Boyacının bolum ve davlumbaz dısında bulunması teknik nedenle sağlanamadığı hallerde boya gaz ve buharı, uygun sekilde dısarı cekilecek veya su perdesi kullanılacak yahut iscilere temiz hava maskesi gibi uygun kisisel korunma aracları verilecektir.
Madde 168: Boya puskurtme yerlerinde bir gunluk is icin yeterli miktardan fazla ucucu ve parlayıcı sıvılar depolanmayacaktır. Bunlar ozelliklerine gore iyice kapalı kaplarda bulundurulacak ve bosalan kaplar derhal puskurtme yerlerinden cıkarılarak dısarıda uygun bir yere tasınacaktır.
Madde 169: Tabanca boyacılığında kullanılan bolmeler, davlumbazlar, aspiratorler, cekme yolları, ana borular ve benzeri uygun sekilde en az haftada bir boya ve vernik artıklarından temizlenecektir. Doymamıs asitlerden meydana gelen yağları ihtiva eden boyalarla birlikte organik nitro bilesikli boyalar aynı gunde kullanıldığı hallerde, gerekli temizlik, o gunun isleri bittikten sonra yapılacaktır. Temizleme icin cabuk parlayabilen maddeler ve demir veya celik gibi kıvılcım cıkaran malzemeden yapılmıs araclar kullanılmayacaktır.
Madde 172: Değirmenler veya un fabrikalarında bodrumlar, tuneller ve galeriler, buralardaki bantlı transportorlerin ve diğer tesislerin yanlarına ve alt kısımlarına kolaylıkla yaklasılacak genislik ve uzunlukta yapılmıs olacaktır. Tabii havalandırmanın ortamdaki tozların giderilmesine yetmediği hallerde buralar uygun sekillerde havalandırılacaktır.
Madde 178: Nisastanın oğutulmesi tamamen kapalı sistemde yapılacak, doldurma ve ambalajlamaya kadar butun islemlerde, nisasta tozlarının ortalığa dağılmasına meydan verilmiyecektir. Bu husus sağlanamadığı hallerde tozlar tesekkul ettiği yerde ortama yayılmadan aspirasyon suretiyle dısarı atılacaktır.
Madde 188: Calısma masaları ve islenecek parcaların sokulması icin gerekli gozlerle, acıklıklar, kaucuk, plastik veya benzeri maddeden yapılmıs olacak ve kenarları taskın kursun kaplı davlumbazlar icerisine kapatılmıs bulunacak ve bu masaların kenarları hidrof luorik asitden etkilenmeyen kursun, gutaperka veya benzeri bir madde ile kaplı olacakve dokulen asidin masalar altına akmaması icin masaların kenarları yukarıya kalkık yapılacaktır. Masalarda, calısmalarda cıkacak zehirleyici gazları doğrudan doğruya cıktıkları noktaya toplayıp kapalı kanallarla isyeri dısına cekecek tertibat bulunacaktır. Aspirasyon asit teknelerinin ust kenarları boyunca kuvvetli olacak ve gazlar, yukarıdan asağı doğru cift cidarlı tertibatla emilecektir.
Madde 210: Kromikasit veya kromatlar ile çalısan isçilere uygun özellikte eldiven giydirilecek ve bu isçilerin çalıstığı yerlerde, ellerini yıkamaları ve yapısmıs olan krom bilesiklerini temizlemeleri için akar su bulundurulacak ve yeterli havalandırma sağlanacaktır.
Madde 235: Cozucu olarak karbonsulfur yerine daha az zararlı cozuculer kullanılması esastır.Karbonsulfur kullanılmsı zorunlu olan hallerde isyerlerinde uygun havalandırma tesisatı yapılacaktır.
İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Onlemlerine İlişkin Yonetmelikte İklimlendirme ile ilgili bulunan konular
Madde 6: Kapalı isyerlerinin havalandırılması.
Kapalı isyerlerinde calısma sekline ve calısanların yaptıkları ise gore, ihtiyac duyacakları yeterli temiz hava bulunması sağlanacaktır.
Cebri havalandırma sistemi kullanıldığında sistemin her zaman calısır durumda olması sağlanacaktır. Havalandırma sisteminin calısmaması, calısanların sağlığı yonunden tehlikeli ise arızayı bildiren uyarı sistemi bulunacaktır.Suni havalandırma sistemlerinde hava akımı, calısanları rahatsız etmeyecek sekilde olacaktır.
Calısma ortamı havasını kirleterek calısanların sağlığına zarar verebilecek artık ve pislikler derhal dısarı atılacaktır.
Madde 7: Ortam sıcaklığı, calısılan ortamın sıcaklığı calısma sekline ve calısanların harcadıkları guce uygun olacaktır. Dinlenme yerleri, soyunma yerleri, dus ve tuvaletler, bekleme yerleri, yemekhaneler, kantinler ve ilk yardım odaları kullanım amacına gore
yeterli sıcaklıkta olacaktır. İşyerinin ve yapılan isin ozelliğine gore pencereler ve catı aydınlatmaları, gunes ısığının olumsuz etkilerini onleyecek sekilde olacaktır.
HAZIRLAYAN : Gülşah ŞATIR