- Katılım
- 26 Şub 2012
- Mesajlar
- 802
- Tepki puanı
- 5,498
- Meslek
- Uzman (B)
RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ
Tehlike: İnsanların yaralanması, sağlığının bozulması veya bunların gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum veya işlem.
Sağlığın bozulması: Bir iş faaliyetinin veya işle ilgili durumun yol açtığı ve/veya kötüleştirdiği belirlenebilir, olumsuz fiziksel veya ruhsal durum
Olay:Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olan veya sebep olacak potansiyele sahip olan işle ilgili olaylar. Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olmadan gerçekleşen olaylara “Hasarsız olay- Ramak kaldı” denilmektedir.
Kaza:Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olan olaydır.
Risk:Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşimi.
Risk değerlendirmesi
Tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek için kullanılan proses.
Kabul edilebilir risk:
Kuruluşun yasal zorunluluklara ve kendi İSG politikasına göre, tahammül edebileceği düzeye indirilmiş risk.
Güvenlik
İşin yapılması ve yürütümü sırasında oluşan risk yada risklerin, tanımlanmış bir zaman aralığı süresince, kabul edilemez düzeyin dışında kalma yeteneği.
Risk Yönetimi: Bir kuruluşun sağlık ve güvenlik şartlarını sağlamak, iyileştirmek ve sürdürmek için yürütülen girişimlerin tamamıdır. (İLO-OHS 2001 İSG Yönetim Sistemi Rehberi)
Üzerinde uzlaşılan manada risk, güvenliğin zıddı bir durumdur ve güvenlikle ters orantılı olarak değişir. (Kumamoto ve Henley 1996)
RİSKLERDEN KİM YADA NELER ETKİLENEBİLR?
• Çalışanlar, • Çevrede bulunanlar, • Toplum,
• Çevre, • Üretim, • Mülk,
• İtibar, • Ortaklar, • Müşteriler v.b
RİSK KONTROLÜ
Belirlenen riskler kaçınılmaz mıdır ? Risklerin gerçekleşmesi önlenebilir mi ?
Riskleri nasıl kontrol edebiliriz ? Riskleri nasıl yönetebiliriz ?
Eğer önlenebilirse kontrol yöntemleri nelerdir?
Risk = İ x Ş İ: İhtimal Ş: Şiddet
RİSK DEĞERLENDİRMESİ NE ZAMAN YAPILIR?
İşe başlanması durumundaİşyerinin kurulup üretime başlamasından hemen sonra, yada işyerinin daha önce kurulmuş ve risk analizi ve değerlendirilmesi çalışmalarının hiç yapılmamış olması halinde,
Değişiklik durumundaİşyerinde, iş, yer, el, üretim teknolojisi değişikliği, yeni bir tehlikenin ortaya çıkması yada uygulamaların gözden geçirilmesinde yeni bir durumun tespit edilmiş olması durumlarından birinin gerçekleşmesi halinde,
İş kazası, meslek hastalığı, olay vb. durumundaİşyerinin tamamını yada büyük kısmını etkileyebilecek bir kaza, iş kazası, meslek hastalığı yada olay vb. durumun meydana gelmiş olması halinde
Düzenli aralıklarlaİşyerinden ve etkilenme alanından kaynaklanan tehlikelerin ve bu tehlikeler sonucu ortaya çıkan risklerin yapısına ve faaliyetlerdeki ya da işteki değişimin derecesine bağlı olarak düzenli aralıklarla yapılacaktır.
RİSK DEĞERLENDİRMESİ NEDEN YAPILMALIDIR?
İSG’ ye yeni yaklaşımda;
Risk bazlı düşünme esas alınmıştır.
Proaktif olma ve önleyici tedbirler dediğimiz toplu koruma önlemleri önem kazanmıştır.
Sanayiden sayılan ve 50 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerleri için İSG uzmanlarından hizmet alınması zorunlu hale getirilmiştir.
İş ekipmanlarının imalatta güvenli imal edilmesinin yolunu sağlayan CE belgelendirme sistemi zorunlu hale getirilmiştir.
Burada sıralanan nedenlerle yeni yaklaşımın temel prensiplerinden birisi risk değerlendirmesi olmuştur.
Çalışma ortamı gözle görünen veya görünmeyen tehlikelerle doludur. Bu tehlikelerden kaynaklanan riskleri tahmin etmek ve kabul edilemez olanları ortadan kaldırmak için izlenecek en iyi bilimsel esaslı çalışma RİSK DEĞERLENDİRMESİDİR.
Genel manada ve en basit haliyle RİSK;
Bir tehlikeden kaynaklanan olayın ortaya çıkma olasılığı ile bu olayının sebep olacağı etkinin şiddeti arasındaki bağlantıdır.
İŞVERENLER NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMAK İSTERLER?
KANUNİ NEDENLER? AHLAKİ NEDENLER? EKONOMİK NEDENLER ?
YASALARDA RİSK DEĞERLENDİRMESİ
AB ülkelerinde Risk değerlendirmesinin yasal alt yapısını teşkil eden ve yeni yaklaşım direktiflerinin ana direktifi olan 89/391/EEC Direktifi doğrultusunda hazırlanarak 09.12.2003 tarih ve 25311 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Ülkemizde Risk değerlendirmesinin yasal alt yapısını oluşturmuştur.
Risk Değerlendirmesi yapılmasının amacı ;
Tehlikelerin belirlenmesi,
Her bir tehlikenin ortaya çıkma olasılığıyla, olası sonuçların şiddet derecesinin değerlendirilmesi,
Mevcut kontrollerin etkinliğinin gözden geçirilmesi,
Acil önlem gerektiren yüksek risklerle, orta vadede önlem alınması gereken risklerin belirlenmesi
Bu risklerin kabul edilebilir seviyelere indirilmesi için alınacak önlemlerin belirlenerek uygulanması ve izlenmesidir.
RİSK DEĞERLENDİRMESİ NE ZAMAN YAPILMALIDIR?
İşe başlarken veya daha önce hiç yapılmamışsa,
İşte herhangi bir değişiklik halinde,
İş kazası,meslek has.veya bir ramak kaldı olayından sonra,
Düzenli aralıklarla yapılması gerekmektedir.
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik’ in RİSK DEĞERLENDİRMESİ başlıklı 6 Maddesinde;
c) Risk değerlendirmesi aşağıdaki hallerde yenilenecektir;
1) Risk değerlendirmesinde belirlenen sürelerde,
2) Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olduğunda,
3) Ortam ölçümleri ve sağlık gözetimlerinin sonuçlarına göre gerektiğinde,
4) Kimyasal maddeler nedeni ile herhangi bir kaza olduğunda,
5) En az beş yılda bir defa. Yapılacağı yasal olarak belirtilmiştir.
Risk değerlendirmesinin bir kişi tarafından mı yoksa bir ekip tarafından mı yapılması gerektiği veya hangi yöntemin daha yararlı olacağı ile ilgili olarak sürekli tartışmalar yaşanmaktadır. Risk değerlendirmesinin kişi veya ekip tarafından yapılmasının olumlu ve olumsuz yönleri aşağıda verilmiştir.
KİŞİ YAKLAŞIMININ YARARLARI
Çabuk netice alınmasını sağlar,
Kişinin diğer uzmanlar tarafından yönlendirilmesini engeller
Kişiye, İSG konusunda tek yetkili ve otorite olduğu hissini verir
Maliyeti düşüktür.
BİREY YAKLAŞIMININ DEZAVANTAJLARI
Teknik uzmanlık gerektirir.
Yönetimin “İSG iş güvenliği uzmanının işidir” anlayışının yerleşmesini sağlar.
Tek boyutlu olması yetersizlik getirebilir.
Katılım sağlanamadığından çalışanlar kendi bölümlerinde tehlike ve risklerin olmadığını savunurlar.
Kişilerin farklı kavrama seviyeleri değerlendirmeyi etkileyebilir.
TAKIM YAKLAŞIMININ YARARLARI
Gerekli bilgi tüm çalışanlar tarafından sağlanabilir.
Herkesi tatmin edecek sonuçlar elde edilebilir.
Katılanlara aidiyet ve işbirliği ruhu kazandırır
Yöneticilerin katılımı, yapılan çalışmalara ve sonuçlarına herkesin sahip çıkmasını sağlar.
TAKIM YAKLAŞIMININ DEZAVANTAJLARI
Takım çalışmalarından netice daha geç alınabilir.
Takım içi etkileşim sonucu etkileyebilir
Çalışılması gereken zaman ve maliyet yüksek olur.
5 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRMESİ
1.Adım: TEHLKİKELERİN TESPİT EDİLMESİ
2 Adım RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE DERECELENDİRİLMESİ
3. Adım KONTROL TEDBİRLERİNE KARAR VERİLMESİ
4. Adım KONTROL TEDBİRLERİNİN TAMAMLANMASI
5. Adım İZLEME VE TEKRAR ETME
RİSK YÖNETİMİNİN UNSURLARI
*Politika *Planlama *Organizasyon
*Uygulama *İzleme -kontrol *Gözden geçirme
1.Adım: TEHLİKELERİN TESPİT EDİLMESİ
Şu üç soru tehlikeleri tanımlamamıza olanak tanır;
1-Tehlike Kaynakları nelerdir? 2-Bu tehlikeden kim yada ne zarar görebilir?
3-Zarar nasıl ortaya çıkabilir?
Tehlikeler tespit edilirken özellikle iş ekipmanları ve sistemler, binalar tehlikenin kaynağı olarak görülmeli, ve bu kaynaktan hangi yolla zarar oluşacağı sorusu sorulmalıdır. Bu sorunun cevapları o kaynaktan oluşacak tehlikeleri ortaya çıkaracaktır. Bu yolla bir kaynaktan birden fazla tehlikenin oluşacağı tespit edilebilecektir. Yani bir kaynaktan birden fazla tehlike oluşur, her bir tehlikeden de bir den fazla risk oluşur.
Bu sistematik yaklaşım içerisinde bir işyerinde tehlikeler şu yollarla tespit edilebilir.
a-Geçmiş kayıtları inceleyerek
b-Mevcut durumu inceleyerek
c-Mevzuat ve literatürü inceleyerek
Toplam = İşyeri Tehlikeleri
TEHLİKELERİN GRUPLANDIRILMASI
1. Mevzuat esaslı gruplama, 2. Proses esaslı gruplama, 3. Yerleşim esaslı gruplama,
4. Bilimsel esaslı gruplama, 5. Karma gruplama,
2. Proses Esaslı Gruplama
İşyerinde bir yönetim sistemi TS EN ISO 9001, 14001 ve TS 18001 Yönetim sistemlerinde biri veya bir kaçının kurulduğu ve Proseslerin belirlendiği işyerlerinde uygulanabilir bir yaklaşımdır.
3.Yerleşim Esaslı Gruplama
İşyerinin fiziki yerleşim sistemine göre her bir bağımsız fiziki bölümdeki bütün tehlikelerin gruplandırılması yöntemidir.
4- Bilimsel Esaslı Gruplama
Bu sistemde tehlikeler;
Mekanik Tehlikeler, Elektrik Tehlikeleri, Fiziksel Tehlikeler, Kimyasal Tehlikeler, Biyolojik Tehlikeler, Çevresel Tehlikeler, İdari Tehlikeler, Organizasyonel Tehlikeler. İnsanlardan kaynaklanan Tehlikeler v.b olmak üzere gruplandırılmaktadır.
5- Karma Gruplama
En çok kullanılan yöntemdir.
İşyerinin girişinden başlayarak yerleşim ve iş akışına göre sıra ile başlanıp, gerekirse her bir bölüm içerisinde bilimsel esaslı gruplandırma veya mevzuat esaslı gruplandırmaların iç içe yapıldığı gruplandırmadır.
2 Adım: RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE DERECELENDİRİLMESİ
Risk değerlendirmesinin 2. Adımında tehlikelerden kaynaklanan risklerin ne yada neler olabileceğine karar verilir . Aşağıda şematik olarak ta gösterildiği gibi bir tehlikeden birden fazla risk oluşabileceği hiçbir zaman unutulmamalıdır.
Aşağıdaki faktörler bir kaza ya da olayın meydana gelme ihtimalini etkileyebilir;
Riske maruz kalan kişiler,
Riske maruz kalmanın tipi, sıklığı ve süresi,
Riske maruz kalma ile tesirleri arasındaki ilişki,
İnsan faktörleri,
Güvenlik fonksiyonlarının güvenilirliği,
Güvenlik tedbirlerinin işlemez hale getirilme veya yanıltılma imkanları,
Güvenlik tedbirlerinin idame ettirilebilme kabiliyeti.
Risklerin belirlenmesi aşamasından sonra tercih edilen nicel veya nitel yöntemlerle risklerin derecelendirilmesine geçilir. Bu derecelerde en klasik ve temel risk değerlendirme modeli olan MATRİS sistemi 5 li, matris olarak esas alınmıştır.
R = O X Ş
R = Risk
O = Olabilirlik (Tehdidin olma ihtimali)
Ş = Şiddet (Zararın Derecesi) olarak ifadelendirilmiştir.
Olabilirlik Derecelendirme
1-ÇOK KÜÇÜK : Yılda Bir
2-KÜÇÜK : Üç Ayda Bir
3-ORTA : Ayda Bir
4-YÜKSEK : Haftada Bir
5-ÇOK YÜKSEK : Her Gün
Olası sonuçlar ve zararın şiddetinin hesaplanmasında şu skala kullanılmıştır.
Şiddet Derecelendirme (İnsana Yönelik)
1-ÇOK HAFİF : İş saati kaybı yok,
2-HAFİF : İş günü kaybı yok,
3-ORTA : Hafif yaralanma,
4-CİDDİ : Ölüm, Uzuv kaybı,
5-ÇOK CİDDİ : Birden çok ölüm
SONUÇ
EYLEM
16, 20, 25
KABUL EDİLEMEZ RİSK
Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapılmalı
8, 9, 10, 12, 15
DİKKATE DEĞER RİSK
Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale edilmeli
1, 2, 3, 4, 5, 6
KABUL EDİLEBİLİR RİSK
Acil tedbir gerektirmeyebilir
3. ADIM: KONTROL TEDBİRLERİNE KARAR VERMEK
Bu adımda özellikle kabul edilemez düzeyde bulunan risklerin kabul edilebilir düzeye indirilmesi için gerekli olan kontrol tedbirlerine karar verilir. Risk değerlendirmesinin en önemli adımlarından biri olan bu adımda risk kontrol önlemlerinin neler olacağı ve bu önlemlerin belirlenmesinde ne tür bir öncelik tercihinde bulunacağı belirlenir.
Önleyici Tedbirler: İhtimali azaltıcı tedbirlerdir.
Koruyucu Tedbirler:Şiddeti azaltıcı tedbirlerdir.
Risk kontrol önlemlerinin hiyerarşik düzeni;
1-Tehlikelerin ortadan kaldırılması, (Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak)
2-Tehlikeli olanı daha az tehlikeli olanla değiştirmek, (İkame)
3-Mühendislik önlemlerini uygulamak;
• Otomasyon, • Tecrit,(ayırma) • Uzaklaştırma,
• Havalandırma, • Ergonomik yaklaşımlardan yararlanma.
-Alınan bu önlemlere rağmen riski kabul edilebilir düzeylere düşüremiyorsak;
4-İdari önlemler-Güvenlik ve Sağlık İşaretleri
• Çalışma süreleri, • İşyeri düzeni, • Eğitim ve Öğretim,
• Planlı bakım-onarım • Mental riskler,monotonluk,iletişim • Denetim-Disiplin,
5-SON ÇARE ,
• Kişisel koruyucu donanımlar; • Temin • Kullandırma
4. ADIM: KONTROL TEDBİRLERİNİ TAMAMLA
Bu adımda seçilen kontrol tedbirleri işyerinde uygulanarak tamamlanır
Kontrol tedbirlerinin tamamlanması şu hususları içerir;
• Çalışma yöntemlerinin geliştirilmesi •Eğitim ve öğretimin sağlanması
• İletişim • Denetim • Bakım
5. ADIM: İZLE VE TEKRAR ET
Son adım tedbirlerin etkinliğinin izlenmesi ve tekrar edilerek gözden geçirilmesidir
Bu adımda en azından şu sorular cevaplandırılmalıdır.
Seçilen kontrol tedbirleri planlandığı gibi tamamlanmış mı
Seçilen kontrol tedbirleri yerinde tedbirler mi ?
Bu kontrol tedbirleri doğru bir şekilde uygulanmış mı ?
Seçilen yöntem çalışıyor mu ?
Kontrol tedbirleri yeni ve ilave riskler çıkarmış mı?
Risklere maruziyet ortadan kaldırılmış veya yeterince azaltılmış mı ?
RİSK DEĞERLENDİRME METOTLARI
Bugün dünyada 150’den fazla Risk Değerlendirme Metodunun varlığından söz edilmektedir. Bu Risk Değerlendirme Metotları;
- Nitel Risk Değerlendirme Metotları:
- Nicel Risk Değerlendirme Metotları,
- Karma Risk Değerlendirme Metotları olarak sınıflandırılabilir.
Bu risk değerlendirme metotlarından bazıları aşağıda verilmiştir.
Nitel Risk Değerlendirme Metotları:
• Çheck-List, • What If,
• Hata Modu ve Etkileri Analizi (FMEA) • Tehlike ve Çalışılabilirlik Analizi (HAZOP)
Karma Risk Değerlendirme Metotları:
• Matris, • Fine - Kinney
• Hata Ağacı Analizi (FTA)-(Tümdengelim) • Kaza Sonuç Analizi (ETA)
Karma risk değerlendirmesi metotları aynı zamanda Nicel Risk Değerlendirme metodu olarak ta kullanılabilir.
1-MATRİS METODU:
Kullanımı kolay ve uygulaması en yayın metotlardan birisidir. Bu metot diğer bir çok metodun temelini teşkil eder. Karma bir Risk Değerlendirme metodudur. II. Bölümde tüm detayları ile anlatıldığı için burada yeniden anlatılmamıştır.
Risk skoru R: İ x D formulü ile elde edilir.
İ = İhtimal D= Sonucun derecesi veya şiddeti
HAZIRLAYAN : Erdem ATMAN
RİSK DEĞERLENDİRME KONU ÖZETİ
Risk değerlendirmesi 4857 sayılı iş kanununun 78. Maddesinde doğrudan yer almış olup bu maddeye istinaden yapılmaktadır.
TANIMLAR
TEHLİKE: Zarar oluşturma potansiyeli . Durum var, olay yok.
RİSK: Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı ve sonuçlarının ortaya çıkaracağı zarar/hasarın şiddetinin bileşimidir. Risk=İhtimalxŞiddet Riski tanımlayan yol tehlikeden geçer.
OLAY: İş ile ilgili oluşum , eylem.
RİSK DEĞERLENDİRME: Bir iş yerinde mevcut tehlikelerin işçilere işyerine ve çevresine vereceği zararların ve bunlara karşı alınacak önlemlerin belirlenmesi amacı ile yapılması gereken çalışmalardır. Tehlikeyi tanımlama , risk değerlendirme süreçleri sanayi dallarına göre değişim gösterir.Tehlikeyi tanımlama , risk değerlendirme reaktif değil proaktif yaklaşımlardır. Proaktif yaklaşım ülkemizde 2003’te kabul edildi Avrupa’da proaktif yaklaşıma geçiş 89/391 sayılı ana çerçeve direktifi (EEC) ile olmuştur.
SAĞLIĞIN BOZULMASI: Bir iş faaliyetinin ya da iş ile ilgili bir durumun yol açtığı belirlenebilir, olumsuz fiziksel, ruhsal durum.
HASARSIZ OLAY=RAMAK KALMA
KABULEDİLEBİLİR RİSK: Kurumun İSG politikasına göre tahammül edebileceği risk.
GÜVENLİK:Riskin kabul edilebilirlik sınırlarında kalma yeteneğidir.
Risklerden çevre, çalışanlar, toplum üretim, itibar, mülk ve ortaklıklar müşteriler doğrudan etkilenmektedir.
RİSKİN ALGILANMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Riskin korkutuculuk oranı Riskin anlaşılabilirliği
Etkilenebilecek kişi sayısı Tehlike ve riskin ne derece anlaşılabilirliği:
Riskin ne derece eşit dağıldığı Riskin ne derece önlenebildiği
Riskin kişisel olarak kabul edilip edilmediği,
RİSKİN ÖNLENMESİ İÇİN:
1. Risk algılarının tüm çalışanlarda aynı olması gerek standart algılamayı sağlama İSG uzmanın birinci görevi olmalı.
2. Risk algılanmasını sürekli olarak yüksek tutmak gerekir, kaza riski hiçbir zaman göze alınmamalıdır.
3. Asla yüksek risk kabul edilmemelidir.
İSİG Uzmanı bu konuda şirket yönetimi ve işçi arasındadır(yetkisiz sorumlu) İşçi sağlığı uzmanı noter yada Ç.S.G.B. onaylı defteri tutması gerekir ve tüm olayları, riskleri bu deftere kayıt altına almalı ve bunları İSİG kurulunda görüşmeye açmalı. Bu defterin tutulması iş verenin yükümlülüğünedir. Bu defter denetimlerde hazır bulundurulmalı ve 10 yıl saklanmalı.
Risk değerlendirmede üst yönetimin rolü İSİG yönetim sistemi oluşturmak ve risk değerlendirme uygulanmasına geçmek için stratejik bir karar almak.
İŞ VEREN NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPAR:
Maddi Nedenler (Tazminat, rücü vs.) Manevi Nedenler
Ahlaki Nedenler Kanuni Nedenler
İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ:
1. İSİG kurmak için mesleki risklerin önlenmesi için eğitim ve bilgi verilmesi dahil, her türlü önlem almak, organizasyonu sağlamak, araç ve gereçleri sağlamak ve mevcut durumu sürekli iyileştirmek.
2. Riskin önlenmesi
3. Önlenmesi mümkün olmayan riskleri değerlendirmek
4. Riskle kaynağında mücadele etmek
5. Teknik gelişmelere uyum sağlamak
6. İşi işçilere uyumlu hale getirmek
7. Tehlikeli olanları tehlikesiz ile değiştirmek
8. Teknolojiden yararlanma
9. Toplu koruma yöntemleri kişisel korumaya göre öncelikli olmasını sağlamak
10. İSİG yönünden risk değerlendirmesi yapmak
11. Risk değerlendirmesi sonucuna göre alınması gereken önlemleri almak
12. Üç günden fazla iş günü kaybı ile sonuçlanan kazaları kayıt altına almak
13. İşçilerin uğradığı iş kazaları ile ilgili rapor hazırlamakla yükümlüdür.
RİSK DEĞERLENDİRİLMESİ NE ZAMAN YAPILIR:
ü Yeni makina veya ekipman geldiğinde
ü Sistemde proses yada hammadde değişimi olduğunda
ü Yeni bir işe başlarken veya daha önce hiç yapılmadıysa
ü İş kazası veya meslek hastalığı sonrası
ü Düzenli aralıklarla
Kimyasal maddelerle ve kanserojen/mutajen maddelerle çalışmalarda risk değerlendirmesi 5 yılda 1 yapılmalıdır.
Risk değerlendirmesi yaparken gözden kaçan tehlikeler:
ü Uzman olmayınca fark edilmeyenler
ü Süreklilik göstermeyen tehlikeler(kaba davranış ve hareketler)
ü Ön belirti vermeyen tehlikeler(Tetikleme ile ortaya çıkanlar)
Risk değerlendirmesi yapımında kişisel ve ekip yaklaşımı mevcuttur.Her iki durumun avantaj ve dezavantajı vardır.
Kişisel yaklaşımın avantajı: Çabuk netice vermesi, maliyeti düşük olması kişinin başkaları tarafından yönlendirilmemesi.
Dezavantajı: İşlemin uzmanlık gerektirmesi tek boyutlu olması yetersizlik gösterebilir, kişinin farklı kavrama seviyesi değerlendirmeyi etkileyebilir.
Takım yaklaşımının avantajı: Bilgi tüm çalışanlardan sağlanır, beyin fırtınası olayı gerçekleşir, katılımcılara aidiyet hissi verir, işe herkez sahip çıkar.
Dezavantajı: Netice geç alınır, takım içi etkileşme olabilir, zaman ve maliyet yüksek olabilir.
RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN ADIMLARI
1. Adım : Politika belirleme
2. Adım: Planlama: a) Hedef belirleme b)Hedefe uygun prosedürler hazırlama c)Risk değerlendirme metodu belirleme d) Risk değerlendirme yapmak . Riski tespit etmek 2. Adımda biter.
3. Adım Uygulama: a) Riski kabul edip etmeyeceğimize karar verme b) Kontrol tedbirleri uygulama(kabul edilmeyen riskler için) c) Yazılı prosedürleri hayata geçirme d) Hedefi yakalamak için çalışmalarda bulunmak
4. Adım Kontrol Etme Aşaması: a) Yapılan uygulamaların doğruluğunu kontrol etmek (iç ve diş denetimler ile) b) Yönetimin gözden geçirme c) Bütün bu adımlardan uygunsuzlukları belirlemek
5. Adım Önlem almak : Düzeltici / önleyici faaliyetler
Beşinci adımdan sonra tekrar 1. Adıma dönülür.
TEHLİKE BELİRLEME AŞAMALARI
ü Tehlike tespitinde önce mevcut durum incelenmeli bu da tehlike kaynağını görmeye dayanır.(Ergonomik, kimyasal, mekanik, fiziksel vs. şartlara bakılır)
ü Mevzuat bazlı tespit: Mevzuatta sağlanamayan şartlar tehlike kaynağıdır.
ü Geçmiş kayıtları inceleme : Kaza/ramak kala, İSİG yıllık faaliyet raporlarını inceleme, teknik periyodik kontrol raporlarını inceleme, benzer iş yerlerinden elde edilen veriler.
TEHLİKENİN GRUPLANDIRILMASI:
1. Mevzuat bazlı gruplama
2. Proses bazlı gruplama
3. Yerleşim esaslı gruplama
4. Bilimsel esaslı gruplama
5. Karma yöntem
Risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra önlemler:
ü Kaynağında önlem öncelikli: Tehlikeyi kaynağında yok etmeye çalışmak, ikame, makine koruyucuları, yerel havalandırma vs.
ü Ortamda önlem almak , mühendislik önlemleri uzaklaştırma, tecrit, genel havalandırma vs.
ü İdari önlemler: çalışma süreleri ayarlama, iş yeri düzeni, eğitim, planlı bakım onarım vs.
ü Son çare KKD kullanımı
RİSK DEĞERLENDİRME METODLARI
1. Nicel metod
2. Nitel metod
3. Karma metod
Nitel :Çeck list, FMEA, HAZOP örnek
Karma:Matris, Fine-Kinney, FTA, ETA örnek
MATRİS METODU: R=İhtimalxŞiddet 1-25 arası değer alır. 20 ve üstü acil önlem alınmalı.
CHEK-LİST: Chek-Listlerle sistem kontrol edilir. Nittel metottur. Bu yöntem sistemin oturmuş olduğu kurumsal şirketlerde uygundur.
FİNE-KİNNEY : Risk= İhtimal x Frekans x Sonuçların derecesi
Bu yöntemle sonuçlar 0-1000 arası değer alır
R≤20 ise risk zayıf; 20-R-70 kesin risk eylem planı hazırlanmalı; 70-R-200 önemli risk; 200-R- 400 ise yüksek risk; R≥400 çok yüksek risk
OLASI HATA TÜRLERİ VE ETKİ ANALİZİ: (FMEA)
Risk= İhtimal x Frekans x Tespit edilebilirlik
FMEA kendi arasında
· Sistem FMEA
· Proses FMEA
· Sistem FMEA
· Tasarım FMEA diye ayrılır.
Sonuçlar 0-1000 arası değer alır.
1-R-50 arsı düşük risk; 50-R- 100 arası orta risk; 100-R-200 arası yüksek risk; R≥200 çok yüksek risk
HATA AĞCI ANALİZ YÖNTEMİ(FTA) : Bir tepe Olayının gerçekleşmesi/gerçekleşmemesi için alınması gereken önlemler ayrıntılı olarak analiz edilmesi.
OLAY AĞCI ANALİZ YÖNTEMİ(ETA): Olayların yaptığı sonuçlara bakılarak derecelenme yapılır. İhtimal hesaplanmasında kullanılır. Olasılığın görülmesini sağlayan sistemdir. İhtimallerin meydana gelme olasılığıdır.
HAZOP: Tehlike ve Çalışabilirlik; Kapalı sistemlerde kullanılır. (Kimya petrol sektöründe kullanılır)Basit temel tanımlarla risk değerkendirilmesi yapılır.Kılavuz kelimeler ile risk tanımlanır.
SEBEP-SONUÇ ANALİZİ: Balık kılçığı analizi de denir. Enerji- Nükleer santrallerde kullanılır. ETA-FTA karışımı bir analizdir. Avantajı: Çoklu hata analizi etkili ve olayı tam zaman skalası ile takip edilebilir olması. Dezavantajı: Olasılıkları saptamak zor ve tartışmalı olması sistemdeki değişiklikleri iyi bilmek gerekir.
HAZIRLAYAN : Julide YAMAN