- Katılım
- 6 Mar 2012
- Mesajlar
- 10
- Tepki puanı
- 13
Bir endüstriyel süreçle ilgili potansiyel tehlikelerin değerlendirmesinin organize ve sistematik bir set oluşturularak yapılmasına ‘Proses Tehlike Analizi’ denilmektedir. Bu tarz endüstriyel süreçler tehlikeli kimyasallar içerdiği için toksik ve yanıcı kimyasallar, bunların neden olabileceği yangın, patlama ve saçılmaların önlenmesi bu analiz ile mümkün olur.
Proses tehlike analizi gerçekleştirmek için çok çeşitli yöntemler olup, bunlardan en bilineni HAZOP’tur. Tehlike ve İşletilebilirlik Çalışması şeklinde bilinen HAZOP, özellikle kimyasal, ilaç ve petrokimya sektörlerinde en fazla kullanılan metoddur. Yeni bir prosesin veya projenin tasarım aşamasındayken, prosesteki değişikliklerde ve mevcut operasyonların dönemsel gözden geçirmeleri esnasında da kullanılabilir.
ABD’nin İş Sağlığı ve Güvenliği’nden sorumlu en yüksek kamu organı olan OSHA, yayınladığı Proses Yönetimi Standardını ilgilendiren tüm proseslerin tehlike analizlerinde HAZOP tekniğini kabul ettiğini ortaya koymaktadır. Dünyadaki diğer benzeri kurumlar da, çok tehlikeli maddeler içeren karmaşık proseslerin mevcut ve potansiyel tehlikelerinin analiz edilmesinde bu yöntemi kabul etmektedir.
Ülkemizde çok sayıda patlama ve yangın, bu çeşit kimyasallarla çalışan tesislerde gerçekleşmektedir. Bunlar aynı işçi ölümleri gibi haber bültenlerinin ilk sıralarında ve gazetelerin ilk sayfalarında çok nadiren görülmektedir. Oysa bir çok işçi hayatını bu gibi yangın ve patlamalarda kaybetmekte, çok sayıda firma iflas etmekte veya yıllarca süren zararlar açıklamaktadır.
Gelişmiş ülkelerde; küçük veya orta büyüklükte olsa dahi, tehlike yaratacak kimyasallar içeren karmaşık süreçlerle çalışan bir endüstri tesisinin Proses Tehlike Analizi yaptırtmaması, çok tehlikeli bir işyerinin risk değerlendirmesi yapmaması gibi görülmektedir.
Türkiye’de ise sanayi kuruluşları, tesislerinin kuruluşu esnasında işi yüklenen mühendislik firmalarının oluşturduğu teknik emniyet sistemlerine güvenmekte, bunun yeterli olduğunu düşünmektedir. Oysa ki bunu, güvenlik ekipmanlarıyla donanmış bir taşıt aracı alıp kullanmaya başlamak gibi düşünmemek gerekmektedir. Bir otomobil alındığında emniyet kemeri, ABS’si, hava yastıkları ve çelik barları ile araç emniyetli bir durumdadır ve sadece periyodik bakımlarda test edilmesi büyük oranda yeterlidir. Oysa ki, çok fazla operasyonun gerçekleştiği karmaşık sistemlerde tehlikeli kimyasalların da sayısı arttığında bu yeterli olmamaktadır. Böyle bir tesiste HAZOP gibi bir yöntemle proses güvenliği önlemlerinin alınmamasını, büyük bir inşaat şantiyesinde hiç bir iş güvenliği önlemi alınmaması gibi düşünmek daha doğru olacaktır.
Burada yanlış anlaşılma olmaması açısından bir açıklama yapmak da yarar var: Kuşkusuz sanayi kuruluşlarının İSG önlemleri ve yapıları var. Burada anlatılmak istenen; makine ve ekipmanın teknik emniyet önlemlerinin düzenli olarak yapılması ve yangın için gereken önlemlerin tümünün gerçekleştirilmesinin önemli ve gerekli ama asıl çözüm olmadığıdır. Zira, yangının ve patlamanın hiç olmaması için gereken risk yönetimi sadece teknik emniyetten ve mühendislikten ibaret olmayıp, proses güvenliğinin bir bütün olarak yönetimi gerekmektedir.
Ülkemizdeki büyük sanayi tesislerinden, risk yönetimi mantığını kavramış olan profesyonel bakış açısına sahip olanlar bu konuda birşey yapmak için harekete geçebilmektedir. Fakat bu değerli kurumlar da nereden başlayacaklarını tam olarak bilememekte, bünyelerinden bir iki mühendisi bu konuyu araştırmaları için görevlendirmekte, konu hakkında doğru yönlendirilme imkanı bulamayan bu yöneticiler de yangın ve benzzeri konularda danışmanlık veren firmaların bu çalışmaları da yapabileceklerini düşünmektedir. Yangın önelemleri çok önemli ve gereklidir. Fakat, HAZOP çok daha kapsamlı bir konu olup, bu konuda (ve genelde sadece bu konuda) çalışan uluslararası danışmanlık şirketlerinin, çalışmanın yapılacağı ülkenin mevzuatını bilen ve dilini konuşan yerli danışmanlarla birlikte oluşturduğu bir ekibin kurulmasını sağlamasının en doğru çözümü sağlayacağı bir sistemdir.
Geçtiğimiz yıllarda HAZOP eğitimlerini genel katılıma açık olarak düzenleyen ilk kurum olan Dönüşen Adam’da iş geliştirmeden sorumlu olan Onur Yaltı, firmanın 2014 ile beraber söz konusu atölye çalışmalarını Türkçe olarak da vermeye başladığını belirtiyor. Söz konusu eğitimin, Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşunun Türkiye çapında 4 rafinerisinde, Türk mühendislerle beraber bir takım olarak gerçekleştirdiği proses güvenliği çalışmalarını yürütmüş yabancı proses danışmanının koçluğunda verildiğini de ekliyor.
Yaltı “Arzu edilirse aynı eğitimi firmalar kurum içi olarak kendi bünyelerinde oluşturdukları gruplara da aldırabiliyorlar” diyor ve devam ediyor “Bir çok firma dil sorunu yüzünden HAZOP eğitimini yöneticilerine Türkçe aldıramıyordu. Oysa artık bu sorunu aştık. Türkiye’de HAZOP konusunda bir bilinç oluşturabilmek için önümüzdeki bir engeli daha kaldırdık”
Proses tehlike analizi gerçekleştirmek için çok çeşitli yöntemler olup, bunlardan en bilineni HAZOP’tur. Tehlike ve İşletilebilirlik Çalışması şeklinde bilinen HAZOP, özellikle kimyasal, ilaç ve petrokimya sektörlerinde en fazla kullanılan metoddur. Yeni bir prosesin veya projenin tasarım aşamasındayken, prosesteki değişikliklerde ve mevcut operasyonların dönemsel gözden geçirmeleri esnasında da kullanılabilir.
ABD’nin İş Sağlığı ve Güvenliği’nden sorumlu en yüksek kamu organı olan OSHA, yayınladığı Proses Yönetimi Standardını ilgilendiren tüm proseslerin tehlike analizlerinde HAZOP tekniğini kabul ettiğini ortaya koymaktadır. Dünyadaki diğer benzeri kurumlar da, çok tehlikeli maddeler içeren karmaşık proseslerin mevcut ve potansiyel tehlikelerinin analiz edilmesinde bu yöntemi kabul etmektedir.
Ülkemizde çok sayıda patlama ve yangın, bu çeşit kimyasallarla çalışan tesislerde gerçekleşmektedir. Bunlar aynı işçi ölümleri gibi haber bültenlerinin ilk sıralarında ve gazetelerin ilk sayfalarında çok nadiren görülmektedir. Oysa bir çok işçi hayatını bu gibi yangın ve patlamalarda kaybetmekte, çok sayıda firma iflas etmekte veya yıllarca süren zararlar açıklamaktadır.
Gelişmiş ülkelerde; küçük veya orta büyüklükte olsa dahi, tehlike yaratacak kimyasallar içeren karmaşık süreçlerle çalışan bir endüstri tesisinin Proses Tehlike Analizi yaptırtmaması, çok tehlikeli bir işyerinin risk değerlendirmesi yapmaması gibi görülmektedir.
Türkiye’de ise sanayi kuruluşları, tesislerinin kuruluşu esnasında işi yüklenen mühendislik firmalarının oluşturduğu teknik emniyet sistemlerine güvenmekte, bunun yeterli olduğunu düşünmektedir. Oysa ki bunu, güvenlik ekipmanlarıyla donanmış bir taşıt aracı alıp kullanmaya başlamak gibi düşünmemek gerekmektedir. Bir otomobil alındığında emniyet kemeri, ABS’si, hava yastıkları ve çelik barları ile araç emniyetli bir durumdadır ve sadece periyodik bakımlarda test edilmesi büyük oranda yeterlidir. Oysa ki, çok fazla operasyonun gerçekleştiği karmaşık sistemlerde tehlikeli kimyasalların da sayısı arttığında bu yeterli olmamaktadır. Böyle bir tesiste HAZOP gibi bir yöntemle proses güvenliği önlemlerinin alınmamasını, büyük bir inşaat şantiyesinde hiç bir iş güvenliği önlemi alınmaması gibi düşünmek daha doğru olacaktır.
Burada yanlış anlaşılma olmaması açısından bir açıklama yapmak da yarar var: Kuşkusuz sanayi kuruluşlarının İSG önlemleri ve yapıları var. Burada anlatılmak istenen; makine ve ekipmanın teknik emniyet önlemlerinin düzenli olarak yapılması ve yangın için gereken önlemlerin tümünün gerçekleştirilmesinin önemli ve gerekli ama asıl çözüm olmadığıdır. Zira, yangının ve patlamanın hiç olmaması için gereken risk yönetimi sadece teknik emniyetten ve mühendislikten ibaret olmayıp, proses güvenliğinin bir bütün olarak yönetimi gerekmektedir.
Ülkemizdeki büyük sanayi tesislerinden, risk yönetimi mantığını kavramış olan profesyonel bakış açısına sahip olanlar bu konuda birşey yapmak için harekete geçebilmektedir. Fakat bu değerli kurumlar da nereden başlayacaklarını tam olarak bilememekte, bünyelerinden bir iki mühendisi bu konuyu araştırmaları için görevlendirmekte, konu hakkında doğru yönlendirilme imkanı bulamayan bu yöneticiler de yangın ve benzzeri konularda danışmanlık veren firmaların bu çalışmaları da yapabileceklerini düşünmektedir. Yangın önelemleri çok önemli ve gereklidir. Fakat, HAZOP çok daha kapsamlı bir konu olup, bu konuda (ve genelde sadece bu konuda) çalışan uluslararası danışmanlık şirketlerinin, çalışmanın yapılacağı ülkenin mevzuatını bilen ve dilini konuşan yerli danışmanlarla birlikte oluşturduğu bir ekibin kurulmasını sağlamasının en doğru çözümü sağlayacağı bir sistemdir.
Geçtiğimiz yıllarda HAZOP eğitimlerini genel katılıma açık olarak düzenleyen ilk kurum olan Dönüşen Adam’da iş geliştirmeden sorumlu olan Onur Yaltı, firmanın 2014 ile beraber söz konusu atölye çalışmalarını Türkçe olarak da vermeye başladığını belirtiyor. Söz konusu eğitimin, Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşunun Türkiye çapında 4 rafinerisinde, Türk mühendislerle beraber bir takım olarak gerçekleştirdiği proses güvenliği çalışmalarını yürütmüş yabancı proses danışmanının koçluğunda verildiğini de ekliyor.
Yaltı “Arzu edilirse aynı eğitimi firmalar kurum içi olarak kendi bünyelerinde oluşturdukları gruplara da aldırabiliyorlar” diyor ve devam ediyor “Bir çok firma dil sorunu yüzünden HAZOP eğitimini yöneticilerine Türkçe aldıramıyordu. Oysa artık bu sorunu aştık. Türkiye’de HAZOP konusunda bir bilinç oluşturabilmek için önümüzdeki bir engeli daha kaldırdık”