- Katılım
- 17 Ara 2010
- Mesajlar
- 3,013
- Tepki puanı
- 3,508
- Medeni hal
- Evli
- Meslek
- Uzman (B)
TMGDER'in 2015 SEKTÖR ANALİZİ
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’mızın tehlikeli mal ve kombine taşımacılık faaliyetlerini düzenleme sorumluluğunu tevdi ettiği TMKTD Genel Müdürlüğümüzün, alanında en önemli görevlerinden biri, tehlikeli mal taşımacılığı faaliyetlerinin, ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasını sağlamak yine bu alanda hizmet üretenler ile hizmetten yararlananların hak, yükümlülük ve sorumluluklarını belirleyerek, bu kapsamda gerekli alt yapıyı oluşturmaktır.
Genel Müdürlüğümüzün bu bağlamdaki bir diğer görevi ise tehlikeli mal taşımacılığı sektöründe faaliyet gösteren tarafların eğitimleri için yetiştirilen eğiticiler ile işletmelere yardımcı olmak amacıyla istihdam edilecek veya hizmet alınacak Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlarının (TMGD) nitelikleri, eğitimleri ve belgelendirilmeleri ile görev, yetki ve sorumluluklarına dair usul ve esasları düzenlemektir.
Bu düzenlemelerin gerçekleştirilmesi için iyi bir planlama ile ortaya çıkacak ihtiyaçlara etkin ve verimli bir şekilde çözüm üretilmesi gerekliliğinden hareketle, Ulaştırma Bakanlığımız ve İlgili Genel Müdürlük yetkililerince bu konulara ışık tutacak şekilde nitelikli uzman işgücü ile eğitim kurumlarının fiziki altyapı, donanım ve yeterlilik durumunu ortaya koyan çeşitli mevzuatlar sektörün uyumuna sunulmuştur.
Bugün sahip olduğumuz ve sektöründe faaliyet gösteren işletmelere yardımcı olmak amacıyla istihdam edilecek veya hizmet alınacak uzman iş gücü çalışanlarının yetiştirilmesi ve yetkilendirilmesi konusundaki bu planlama çalışmaları, sahadaki muhataplarının yeterli bilgi ve alt yapı birikimine sahip olmamaları nedeniyle önemli ölçüde kamu tarafından yapılmıştır.
Bu gün gelinen noktada sahada hizmet verenlerin konuya ilişkin farkındalıkları ve muhatapların değişen bilgi ve tecrübe seviyeleri bu planlamanın daha başarılı, sürdürülebilir ve nitelikli bir hizmet sunumu için kamu tarafına katkı sağlayıcı verimli bir bilgi akışının mümkün hale geldiğine yönelik inancı güçlendirmektedir.
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları ve Eğiticileri olarak 2014 yılında kurulan meslek örgütümüz, sektöre yön verecek olan söz konusu gelecek planlamalarına önemli katkılar sağlama hedefiyle çalışmalarını büyük bir gayret ve özveriyle sürdürmektedir.
Bu kapsamda mesleğin henüz çok yeni oluşu ve buna bağlı olarak ihtiyaç duyulan verilere erişimin kısıtlılığı sebebiyle bir “Sektör Raporu” niteliği taşımasada, gelinen noktada mevcut durum, karşılaşılan sorunlar ve çözümüne yönelik önerilerin sunulduğu “Sektör Analizi” ilgililerin dikkatine sunulmuştur.
Saygılarımızla,
TMGDER Yönetim Kurulu A.
Cüneyt ERBİLGİN
.jpg)
Mevcut Durum
Bilindiği üzere 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle sürücü yetiştirmek üzere 123 ve Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) yetiştirmek üzere 100 adet eğitim kurumu, ayrıca gerek bu eğitim kurumlarında ve gerekse sektörde hizmet vermek üzere 128 adet (ADR) SRC5 eğiticisi ve 127 adet TMGD eğiticisi bulunmaktadır.
Yine bu gün itibariyle eğitim almış yaklaşık 21.000 adaydan TMGD sertifikası almaya hak kazanan 6000 civarında aday arasında, sektöre hizmet vermeye hazır 4414 adet TMGD, TMKTD Genel Müdürlüğünce yetkilendirilmiştir.
Bu kapsamda 4237 TMGD, 231 Eğitici olmak üzere sektörde hizmet veren toplam 4468 adet uzman bulunmaktadır. (Şekil 1)
Şekil 1. Uzmanların yetkilerine göre görev dağılımı
Kaynak: TMKTDGM - tmkt.gov.tr
Yukarıdaki şekilde verilen eğitici sayıları, SRC5 ve TMGD Eğiticilerinden oluşmaktadır.
Bu na göre 127 adet TMGD Eğiticisinin;
98’ i yalnız ADR,
10’ u hem ADR hem SRC5,
5’ i hem ADR, hem de RID ve IMDC,
14’ ü ise hem ADR,RID ve IMDG hem de SRC5 eğiticiliği yapmaktadır. (Şekil 2)
Şekil 2. TMGD Eğiticisi yetki kapsamları
Yine 128 adet SRC5 Eğiticisinin;
54’ ü yalnızca SRC5,
36’ sı aynı zamanda TMGD,
38’ i, ise hem SRC5 hemde TMGD eğiticisidir. (Şekil 3)
Şekil 3. SRC5 Eğiticisi yetki kapsamları
Yukarıdaki verilerden de anlaşılacağı üzere 231 eğitici içerisinde yalnızca SRC5 eğiticiliği yapmak üzere yetkilendirilmiş 54 eğitmen ayrı tutulduğunda, eğiticiler içerisinde aynı zamanda TMGD kapsamında yetkilendirilen 176 uzmanın da eklenmesiyle TMGD sayısı 2015 yılı sonunda 4414 olarak kayıtlarda yerini almıştır.
Söz konusu meslekleri icra edenler açısından bütünleşik bir yapıya bürünen görev alanlarına bakıldığında, özellikle ADR kapsamında TMGD yetkisine sahip olan meslek mensuplarının bu dağılımda önemli bir çoğunluğu oluşturdukları görülmektedir. (Şekil 4)
Şekil 4. Yetki kapsamlarının dağılımı
ADR’ nin 1.8.3 bölümündeki ilgili sorumlulukları yerine getirmek üzere yetkilendirilen Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları’nın, sektör çalışanlarının %99’unu oluşturduğu göz önünde bulundurulduğunda, 30 Haziran 2015 itibariyle hizmet vermeye başladıkları tarihten bu günekadar, mevzuatlarımızın uygulanması aşamasında karşılaştıkları sorunların önceliğe alınması gerektiği düşünülmektedir.
1- Yeterli işgücü planlaması:
TMGD hizmeti verenler açısından hizmet verecekleri işletme sayıları ve bu işletmelerde görev yapabilmelerine yönelik çalışma usulleri TMKTD Genel Müdürlüğünce düzenlenmiştir. Buna göre bir TMGD en çok 5 işletmeye hizmet verebilmekte ve bu hizmeti sözleşmeli ya da daimi olarak yerine getirebilmektedir.
Bakanlık kayıtlarında, yetkilendirilen toplam 4414 TMGD’ den, bu gün için 637’sinin göreve başladığı görülmekle birlikte, hizmetin hangi kapsamda ifa edildiği hususunda bir veri bulunmamaktadır.
Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB) alması gereken muhtemel işletmeler incelendiğinde ise, bu gün için 12.927 Akaryakıt İstasyonu, 300 doğal gaz işletmesi (EPDK 31.12.205), 21.500 kimya işletmesi (TUİK 2014), Çevre ve Sağlık Bakanlıklarınca zehirli ve bulaşıcı madde kapsamında lisanslamaları yapılmış 6 bine yakın diğer işletmeler yine özellikle mevcut TMGD Tebliği uyarınca 1.1.2018 tarinde TMGD bulundurma zorunluluğu başlayacak olan ve Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre K1, K2, C1, C2, L1, L2, R1, R2 Yetki belgesine sahip olup, Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik kapsamında faaliyet gösterecek 10 bine yakın taşıma faaliyetlerinde olmak üzere toplam 51.000 civarında işletme olduğu ve bu işletmelerin 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle 16.903 adedinin TMFB aldığı 1306’sının TMGD bulundurduğu görülmektedir. (Şekil 5)
Şekil 5. TMFB kapsamındaki işletmelerin sektörel bazda dağılımları
Ancak bu işletmelerin kaçının TMGD hizmeti alma zorunluluğu olmayan perakende satış faaliyetinde bulunduğu yine bilinmemektedir. 1 Ocak 2018 tarihi itibariyle bu zorunluluğun da yürürlüğe gireceği düşünülürse, bu gün için TMGD başına düşen işletme sayısının 3,8 olduğu görülecektir. Toplam TMFB sayılarına bakıldığında ise sektörün ihtiyacı olan minimum TMGD sayısı 10.200 olarak öngörülsede bu TMGD’ lerin büyük çoğunluğunun hali hazırda bağlı oldukları işletmelere hizmet verdiği düşünüldüğünde, sayının daha da artması beklenmektedir.
Taşımacılarla ilgili bir başka husus olarak, ilgili taşıma faaliyetinde bulunan işletmelerin TMFB yönergesinin ‘Kapsam’ başlıklı 2. Madde b) bendine göre TMFB alma zorunluluğu bulunmaması sebebiyle 1.1.2018 itibariyle bu işletmelerin TMGD sistem girişlerini nasıl gerçekleştirecekleri konusunun açıklığa kavuşturulması faydalı olacaktır.
2- Mesleğe giriş ve sağlıklı hizmet arzı:
22 Mayıs 2014 tarih ve 29007 sayılı TMGD tebliğinin yayımlanmasıyla birlikle SRC5 Eğiticileri başta olmak üzere, ADR mevzuatı kapsamında sektörde faaliyette bulunan bir çok taraf ilgili yetki belgesini temin etmek üzere TMKTD Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen sınavlara katılmış ve böylelikle ülkemizin ilk TMGD’leri sektörde yerini almıştır. Yine Tebliğ kapsamında TMGD yetiştirmek üzere bir çok eğitim merkezi yetkilendirilmiş ve özellikle bu eğitim merkezlerinin bulunduğu bölgelerde yoğun olmak üzere sektöre hizmet verecek danışmanların yetkilendirilmesine hız verilmiştir. (Şekil 6)
Şekil 6. TMGD sayılarının bölgelere göre gözterimi
Kaynak TMKTDGM - www.tmkt.gov.tr
TMGD’ lerin mevcut ikametgah adreslerine göre bulundukları illerde mevcut TMFB sahibi işletmelerin ihtiyaçlarını karşılama oranına bakıldığında, bölgeler arasında bir dengesizlikten söz edebilmenin mümkün olduğu görülecektir. Bu dengesizliğin TMGD Eğitim merkezlerin bulunduğu bölgelerdeki dağılımlardan kaynaklandığı düşünülmektedir. (Şekil 7)
Şekil 7. Mesleki faaliyetlerin bölgeler bazında ilşkilendirilmesi
Yukarıda TMGD ve TMFB sayılarındaki verilerine göre, Marmara bölgesinde TMGD başına düşen işletme sayısı 2,5 iken, aynı oranın İçanadolu ve Egede yaklaşık 4, Akdenizde 4,5, Karadenizde 8, Güneydoğuda 9,5 ve Doğuanadolu bölgesinde ise 26 olduğu görülmektedir. (Şekil 8)
Şekil 8. TMGD ve TMFB sayılarının bölgelere göre karşılaştırılması
Bu durum, önümüzdeki süreçte bölge dışı TMGD istihdamının daha da artmasına ve ayrıca, hizmet verimini etkilemesi muhtemel olan koşulların oluşmasına zemin hazırlamaktadır.
Bu veriler ışığında bölgesel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik sağlıklı bir planlama ve düzenlemenin gerekli olduğu ve bu açıdan ‘bölgesel kontenjan uygulamalarının’ arz ve talebi dengede tutma adına önemli bir işlev göreceği düşünülmektedir. Bunun için ikametgah temelli kontrollü bir bölgesel sınav sisteminin oluşturulması faydalı olacaktır.
Hizmet verimini ve mesleki kaliteyi doğrudan etkilyen bir diğer husus da, genel sektör bileşenleri tarafından TMGD mesleğinin, Çevre ve İş Sağlığı Güvenliği (İSG) alanında verilen hizmet uygulamalarıyla karıştırılmasıdır. Bunun sonucu olarak hem bazı TMGD’ lerin hem de bunlardan hizmet alacak olan birtakım işletmelerin geçmiş İSG uygulamalarındaki benzer refleksleri göstererek belge kullanımı yönünde davranış geliştirdikleri gözlenmektedir. (Resim 1)
Resim 1. Belge kullandırmaya yönelik örnek talepler
Gerek bu anlayış doğrultusunda ortaya çıkan davranışlar ve gerekse danışmanların mevcut bölgesel dağılımı, ‘belge kullanımı’ yönündeki sektörel eğilimleri beslemektedir.
TMGD mesleği üzerindeki bu yanlış ve eksik yaklaşım, mesleğin ek gelir getirici bir alan olarak algılanmasını beraberinde getirmektedir. Yine sektörde mesleğe olan ihtiyacın bazı kesimlerce şişirilmesinin, bu anlayışla hareket etmek üzere mesleğe adım atanların sayısında artışa neden olduğu ve bu anlayışla adım atanların etkisiyle hizmet kalitesi ve ücret dengesinin önemli ölçüde bozulduğu görülmektedir.
Özellikle hali hazırda sadece bağlı oldukları işletmelere hizmet veren TMGD’ler ile aynı zamanda farklı uzmanlık alanlarında görev yapan meslek sahipleri açısından hizmet sunumu ve ücret dengesini temin edici düzenlemelerin yapılmasının gerekli olduğu görülmektedir. Bu düzenlemelerin ayrıca, ticari amaçlarına paralel olarak bu anlayıştaki TMGD potansiyelini değerlendirmek isteyen ‘Danışman Kuruluşları’ da kapsamasının faydalı olacağı düşünülmektedir.
3- Çalışma koşullarının belirlenmesi:
Günümüzde TMGD hizimetinin hangi koşullar altında verileceği açısından bir düzenleme bulunmamaktadır. TMFB kapsamındaki kendi işletmelerinde bağımlı olarak çalışanlar hariç olmak üzere, TMGD yetkisine sahip ve başka bir alanda hizmet vermeyen bağımsız uzmanlar, ya kendi danışmanlık işletmelerini kurma yoluna gitmiş ya da ‘OSGB’ ler gibi başka ‘Danışman Kuruluşların’ bünyesinde yine onlar adına hizmet vermeyi tercih etmişlerdir. Faaliyet Belgeli işletmelerde daimi olarak TMGD görevi yapan ve aslında işletme dışı sahada aktif TMGD hizmeti verebilmek için gerekli imkana sahip olmayan bazı meslek sahipleri ise, kalan işletme haklarını değerlendirmek üzere ek gelir anlayışıyla yine ‘OSGB’ ve kurumsal ‘Danışman Kuruluşlar’ marifetiyle işletmelere yönelik sözleşmeler yapma yoluna gitmişlerdir.
Bu noktada işletmecilik yükünü göze alarak bireysel firmalar oluşturan ve buna bağlı olarak sorumluluk alarak belirli maliyetlere katlanmak zorunda kalan Güvenlik Danışmanları ile söz konusu ek gelir beklentisi içinde olanlar arasında önemli bir haksız rekabetin meydana geldiği görülmüştür. Mevcut örnek durumlar incelendiğinde bir Danışmanın 1 işletme için belirlediği ücreti, başka bir danışmanın 4-5 işletme için verebildiği gözlenmektedir.
Yukarıda sözü edilen bu gibi hususların hizmet kalitesinin düşmesine ve yine mesleki saygınlığın hak ettiği noktadan uzaklaşmasına neden olacağı düşünülmektedir.
Söz konusu TMGD hizmetinin TMFB sahibi işletmelere ilave maliyetler getirdiği bir gerçektir. Bu noktada kamu erkinin, hizmet alanların hak ve menfaatlerini göz önünde tutması gerekliliği de hizmet verenlerce farkında olunan önemli bir husustur. Ancak, sektörel faaliyetlerinin, ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasının da, ilgili uzmanların saygın pozisyonlarının korumasıyla doğrudan ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Bu gün itibariyle hizmet üretenlerin sahip olduğu ‘Mesleki Saygınlık’ ve ‘Mesleki Yeterliliğin’ istenilen seviyede tutulması, sektörün geleceği açısından hassas olunması gereken önemli bir noktadır. Dolayısıyla TMGD mesleğini ek gelir getirici bir faaliyet alanı olmaktan kurtararak, ilgili yasal mevzuatımızın temeli olan yukarıdaki amaçlara ulaşmada sistemin önemli bir parçası olduğu algısının güçlendirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
Sektör mensuplarınca sıklıkla ifade edildiği üzere, TMGD mesleğinin ek faaliyet olarak icra edilmesi bunun getirdiği belge kullanımı, bu gün için sorunların temelini oluşturan son derece önemli bir husus olarak öne çıkmaktadır. Zira bu husus hem mevcut TMGD’lerin bu yöndeki davranışlarını hem de sektöre bu kapsamda girmeye hazırlanan TMGD adaylarının tercih isteklerini tetiklemektedir.
Bu noktadan hareketle, öncelikle;
TMGD Tebliğindeki “istihdam edilecek veya hizmet alınacak TMGD” kapsamlarının belirlendiği hizmet tanımlarının birbirinden ayrılmasının, buna bağlı olarak istihdam edilenler için ‘daimi’ ve serbest çalışanlar için ‘sözleşmeli’ olacak şekilde tanımlandığı yeni bir düzenlemeye gidilmesinin son derece gerekli olduğu değerlendirilmektedir.
Bu kapsamda serbest ve bağımsız olarak çalışan ‘Sözleşmeli TMGD’ler için 5 olarak belirlenen hizmet verecekleri işletme sayısının, bağımlı olarak istihdam edilen ve sektörün doğası gereği başka bir işletme menfaatine hizmet veremeyecek olan ‘Daimi TMGD’leri kapsamamasınınbelge kullanımını önemli ölçüde ortadan kaldıracağı öngörülmektedir.
Bunu destekleyici bir başka unsur olarak, TMGD’ler ile yeni oluşan ‘Danışman Kuruluşların’ çalışma şartlarını kapsayan mesleki rehberlerin hazırlanmasının ve yine Vergi Daireleri ve Ticaret Odaları başta olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlar nezninde ‘Meslek Tanımlarının’ oluşturulmasının, hizmetin mesleki nitelik kazanmasında ve yukarıdaki hizmet tanımlarının belirlenmesinde faydalı ve gerekli olduğu düşünülmektedir.
Mesleğin ek bir faaliyet olarak görülmesi ve belge kullanımı yaklaşımına çözüm olacak şekilde;
a)TMGD mesleğini icra edeceklerin sosyal güvence olmadan bu hizmeti veremeyeceğinin,
b)Bu kapsamda sözleşmeli olarak hizmet verecekler için fatura düzenlediği kendine ait işletmesi üzerinden veyagerektiğinde puantaj usulune uygun olarak ‘OSGB’ ya da ‘Danışman Kuruluş’ altında sigortalılık kayıtlarının yapılmasının,
c)Hali hazırda bazı kurumsal TMFB sahibi işletmelerin sözleşme aşamasında istedikleri sigortalılık belgesinin, tüm Faaliyet Belgeli işletmelerce yerine getirmesi gereken bir yükümlülük şeklini almasının
d)İlgili sigortalılık kapsamının, oluşturulacak meslek tanımına uygunluğunun aranmasının,
e) Özellikle TMFB sahibi işletmelerde bağımlı olarak istihdam edilen TMGD’lerin, başka bir Faaliyet Belgeli işletmeyle sözleşme yapamayacaklarının hükme bağlanmasıyla söz konusu bu önemli sorunun, büyük ölçüde ortadan kalkacağı öngörülmektedir.
Yine mesleki faaliyetleri farklı bir mevzuatla düzenleme altına alınmış ve asgari çalışma süreleri belirlenmiş olan başka alanlardaki uzmanların, aynı işletmede iki farklı yetkilendirmeyle istismar edilmelerinin önüne geçileceği, bu şekilde ilgili uzmanlarının kontenjanlarını ücret ve kalite açısından daha verimli ve nitelikli olarak farklı işletmelerde değerlendirme yolunu seçecekleri düşünülmektedir. Bunun yanında bağlı bulundukları mevzuat kapsamında aktif görev yapan bu uzmanların hizmet verecekleri TMFB sahibi işletme sayılarında sınırlamaya gidilmesinin de TMGD hizmetinin kalite ve verimine olumlu katkısı olacağı değerlendirilmektedir.
4- Saha gereksinimleri:
Bu gün için sahada hizmet veren veya vermeye hazırlanan TMGD’lerin, ağırlıklı olarak sınav öncesi yetkili eğitim merkezlerinden aldıkları eğitimlerin, sektöre hizmet vermek için yeterli olmadığından şikayet ettikleri görülmektedir. Bunun nedeni olarak hizmet verdikleri alanın, ADR bilgisine ek olarak önemli bir lojistik bilgisini de gerektirdiği gösterilebilir. Bu anlamda bu ihtiyacın giderilmesine yönelik gerek özel sektör gerekse sivil toplum kuruluşları olarak farklı zamanlarda çeşitli uygulama ve tecrübe edindirme eğitimleri verildiği bilinmektedir. Ancak bu husus kimi kesimlerce uygulanan yüksek eğitim bedelleri sebebiyle, TMGD’lerin bu ihtiyacının istismarını da beraberinde getirmektedir. Bu sebeple Genel Müdürlük koordinasyonunda olmak üzere, bu ihtiyaçların giderilmesi ve istismarların önlenmesi adına, özellikle henüz hizmet vermeye başlamamış olan ilgili TMGD’lere yönelik belirli zamanlarda meslek içi eğitimlerin verilebileceği değerlendirilmektedir.
Bilindiği üzere Tehlikeli Madde Faaliyetlerinin belirli bir düzene sokulmasına yönelik gelecek planlamalarının yapılabilmesi, uygulama sahasındaki mevcut verilerin sağlıklı bir değerlendirmeye tabi tutulmasına bağlıdır. Bu verilerin toplanması aşamasında ilgili uzmanlara önemli görevler düştüğü bilinmektedir. Ancak gerek TMFB alma sürecini öteleyen ve gerekse Faaliyet Belgesi almasına karşın TMGD bulundurma zorunluluğunu henüz yerine getirmemiş işletmelerin oluşu, gerekli bu verilerin toparlanması sürecini olumsuz yönde etkilemektedir.
Bu durum ayrıca işletme faaliyetlerine ilişkin gerekli raporlamalar ve geleceğe yön verecek olan faaliyet istatisliklerinin hazırlanabilmesinin önünde önemli bir sorun olarak durmaktadır.
Bu kapsamda gerek mevcut faaliyet belgesi sahibi işletmelere ve özellikle sisteme henüz dahil olmamış sektör muhataplarına yönelik teşvik edici denetleme ve tespit faaliyetlerinde, sahaya yayılmış olan uzmanlardan katkı alınmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.
Ayrıca bir başka husus olarak, TMGD tarafından hazırlanacak olan ve yıl sonu itibariyle ilk üç ay içerisinde elektronik ortamında İdare’ye ibraz edilmesi gereken ‘Yıllık Faaliyet Raporlarının’ özellikle yeni Faaliyet Belgesi sahibi alanlar için TMFB alındığı tarihten itibarenmi yoksa ilgili yılın bütününü kapsayıcı bir şekildemi hazırlanması gerektiğinin belirlenmesi beklenmektedir.
Sonuç değerlendirmesi
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları’nın, sektör çalışanlarının %99’unu oluşturduğu göz önünde bulundurulduğunda, karşılaştıkları sorunların önceliğe alınması gerekliliği vurgulanmıştır.
Yeterli işgücü planlaması kapsamında;
Yetkilendirilen toplam 4414 TMGD’ den bu gün için 637’sinin hizmet vermeye başladığı ancak hizmetin hangi kapsamda ifa edildiği hususunda bir veriye ulaşılamamış, bununla birlikte, ilgili kaynak verileri kapsamında Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB) alması gereken işletme sayısının 50 ila 55 bin düzeyinde olabileceği öngörülerek bu işletmelerden 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle 16.903 işletmenin TMFB aldığı ifade edilmiştir. Mantıksal yaklaşımla ihtiyaç duyulan TMGD sayısının her ne kadar 10 ila 12 bin arasında olabileceği söylense de, daimi çalışanlar göz önünde bulundurulması ve belirli düzenleme ve uygulamaların hayata geçirilmesi akabinde bu sayının daha öngörülebilir olacağı saptanmıştır.
Mesleğe giriş ve sağlıklı hizmet arzı kapsamında;
-bölgelere göre mevcut TMFB ve TMGD sayılarındaki veriler ışığında bölgeler arasında önemli bir dengesizliğin olduğu,
-bu durumun, önümüzdeki süreçte bölge dışı TMGD istihdamını daha da artırarak, hizmet verimini etkileyecek koşulların oluşmasını da beraberinde getireceği,
-bu sebeple bölgesel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik sağlıklı bir planlama ve düzenlemenin gerekli olduğu,
-‘bölgesel kontenjan uygulamalarının’ arz ve talebi dengede tutma adına önemli bir işlev göreceği değerlendirilmiştir.
Bazı sektör muhataplarınca TMGD mesleğinin, farklı hizmet uygulamalarıyla karıştırıldığı bunun sonucu olarak hem bazı TMGD’ lerin hem de bunlardan hizmet alacak olan birtakım işletmelerin bu farklı alan uygulamalarındaki benzer refleksleri göstererek belge kullanımı yönünde davranış geliştirdiklerinin altı çizilmiştir.
Ayrıca mesleğin ek gelir getirici bir alan olarak algılanmasının, mesleğe adım atanların sayısında artışa neden olduğu, sorunların temel kaynağı olarak görülen bu anlayışla adım atanların etkisiyle hizmet kalitesi ve ücret dengesinin önemli ölçüde bozulduğu ve bu nedenle bir takım önemli düzenlemelere ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir.
Çalışma koşullarının belirlenmesi kapsamında;
Söz konusu düzenlemelerin hayatı geçirilmesi aşamasında TMFB sahibi işletmelerin hak ve menfaatlerininde göz önünde tutulması gerekliliğinin farkında olunduğu, ancak hizmet üretenlerin sahip olduğu ‘Mesleki Saygınlık’ ve ‘Mesleki Yeterliliğin’ istenilen seviyede tutulmasının, sektörün geleceği açısından önemli olduğu, Dolayısıyla TMGD mesleğini ek gelir getirici bir faaliyet alanı olmaktan kurtararak, Tehlikeli Madde Faaliyetlerinin düzenlenmesi ve planlanması aşamasının önemli bir parçası olduğu algısının güçlendirilmesi gerektiğine vurgu yapılmıştır.
Ayrıca sektör mensuplarınca sıklıkla ifade edildiği üzere, TMGD mesleğinin ek faaliyet olarak icra edilmesinin önüne geçilmesine yönelik bir takım tedbirler öngörülmüş ve bu tedbirlerin sektör sorunlarının büyük bir bölümünü ortadan kaldıracağı inancından hareketle TMGD ve TMFB sahipleri ile bunlar arasında aracılık faaliyetinde bulunan ‘Danışman Kuruluşların’ özellikle sosyal güvenlik başta olmak üzere, çalışma koşullarına yönelik öneriler sunulmuştur.
Saha gereksinimleri kapsamında:
TMGD’lerin eğitim sonrası donanımlarının sektöre hizmet sunma adına istenen seviyede olmadığı ve durumun ayrı bir saha eğitimi ihtiyacını da beraberinde getirdiği dile getirilmiştir.
Tehlikeli Madde Faaliyetlerinin düzenlenmesinde ilgili uzmanlara önemli görevler düştüğü, ayrıca işletmelerin tamamının sisteme dahil olmamaları nedeniyle bu faaliyetlere ilişkin gerekli raporlamalar ve geleceğe yön verecek olan faaliyet istatisliklerinin sağlıklı yapılamadığı belirtilmiştir.
Bu kapsamda sektörü teşvik edici denetleme ve tespit faaliyetlerinde, TMGD’ lerden katkı alınmasının yararlı olacağı ifade edilmiştir.
Ayrıca ‘Yıllık Faaliyet Raporlarının’ idareye sunulması aşamasında dikkate alınacak faaliyet aralıklarının belirtilmesi gerekliliğine dikkat çekilmiştir.
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’mızın tehlikeli mal ve kombine taşımacılık faaliyetlerini düzenleme sorumluluğunu tevdi ettiği TMKTD Genel Müdürlüğümüzün, alanında en önemli görevlerinden biri, tehlikeli mal taşımacılığı faaliyetlerinin, ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasını sağlamak yine bu alanda hizmet üretenler ile hizmetten yararlananların hak, yükümlülük ve sorumluluklarını belirleyerek, bu kapsamda gerekli alt yapıyı oluşturmaktır.
Genel Müdürlüğümüzün bu bağlamdaki bir diğer görevi ise tehlikeli mal taşımacılığı sektöründe faaliyet gösteren tarafların eğitimleri için yetiştirilen eğiticiler ile işletmelere yardımcı olmak amacıyla istihdam edilecek veya hizmet alınacak Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlarının (TMGD) nitelikleri, eğitimleri ve belgelendirilmeleri ile görev, yetki ve sorumluluklarına dair usul ve esasları düzenlemektir.
Bu düzenlemelerin gerçekleştirilmesi için iyi bir planlama ile ortaya çıkacak ihtiyaçlara etkin ve verimli bir şekilde çözüm üretilmesi gerekliliğinden hareketle, Ulaştırma Bakanlığımız ve İlgili Genel Müdürlük yetkililerince bu konulara ışık tutacak şekilde nitelikli uzman işgücü ile eğitim kurumlarının fiziki altyapı, donanım ve yeterlilik durumunu ortaya koyan çeşitli mevzuatlar sektörün uyumuna sunulmuştur.
Bugün sahip olduğumuz ve sektöründe faaliyet gösteren işletmelere yardımcı olmak amacıyla istihdam edilecek veya hizmet alınacak uzman iş gücü çalışanlarının yetiştirilmesi ve yetkilendirilmesi konusundaki bu planlama çalışmaları, sahadaki muhataplarının yeterli bilgi ve alt yapı birikimine sahip olmamaları nedeniyle önemli ölçüde kamu tarafından yapılmıştır.
Bu gün gelinen noktada sahada hizmet verenlerin konuya ilişkin farkındalıkları ve muhatapların değişen bilgi ve tecrübe seviyeleri bu planlamanın daha başarılı, sürdürülebilir ve nitelikli bir hizmet sunumu için kamu tarafına katkı sağlayıcı verimli bir bilgi akışının mümkün hale geldiğine yönelik inancı güçlendirmektedir.
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları ve Eğiticileri olarak 2014 yılında kurulan meslek örgütümüz, sektöre yön verecek olan söz konusu gelecek planlamalarına önemli katkılar sağlama hedefiyle çalışmalarını büyük bir gayret ve özveriyle sürdürmektedir.
Bu kapsamda mesleğin henüz çok yeni oluşu ve buna bağlı olarak ihtiyaç duyulan verilere erişimin kısıtlılığı sebebiyle bir “Sektör Raporu” niteliği taşımasada, gelinen noktada mevcut durum, karşılaşılan sorunlar ve çözümüne yönelik önerilerin sunulduğu “Sektör Analizi” ilgililerin dikkatine sunulmuştur.
Saygılarımızla,
TMGDER Yönetim Kurulu A.
Cüneyt ERBİLGİN
Mevcut Durum
Bilindiği üzere 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle sürücü yetiştirmek üzere 123 ve Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) yetiştirmek üzere 100 adet eğitim kurumu, ayrıca gerek bu eğitim kurumlarında ve gerekse sektörde hizmet vermek üzere 128 adet (ADR) SRC5 eğiticisi ve 127 adet TMGD eğiticisi bulunmaktadır.
Yine bu gün itibariyle eğitim almış yaklaşık 21.000 adaydan TMGD sertifikası almaya hak kazanan 6000 civarında aday arasında, sektöre hizmet vermeye hazır 4414 adet TMGD, TMKTD Genel Müdürlüğünce yetkilendirilmiştir.
Bu kapsamda 4237 TMGD, 231 Eğitici olmak üzere sektörde hizmet veren toplam 4468 adet uzman bulunmaktadır. (Şekil 1)
Şekil 1. Uzmanların yetkilerine göre görev dağılımı
Kaynak: TMKTDGM - tmkt.gov.tr
Yukarıdaki şekilde verilen eğitici sayıları, SRC5 ve TMGD Eğiticilerinden oluşmaktadır.
Bu na göre 127 adet TMGD Eğiticisinin;
98’ i yalnız ADR,
10’ u hem ADR hem SRC5,
5’ i hem ADR, hem de RID ve IMDC,
14’ ü ise hem ADR,RID ve IMDG hem de SRC5 eğiticiliği yapmaktadır. (Şekil 2)
Şekil 2. TMGD Eğiticisi yetki kapsamları
Yine 128 adet SRC5 Eğiticisinin;
54’ ü yalnızca SRC5,
36’ sı aynı zamanda TMGD,
38’ i, ise hem SRC5 hemde TMGD eğiticisidir. (Şekil 3)
Şekil 3. SRC5 Eğiticisi yetki kapsamları
Yukarıdaki verilerden de anlaşılacağı üzere 231 eğitici içerisinde yalnızca SRC5 eğiticiliği yapmak üzere yetkilendirilmiş 54 eğitmen ayrı tutulduğunda, eğiticiler içerisinde aynı zamanda TMGD kapsamında yetkilendirilen 176 uzmanın da eklenmesiyle TMGD sayısı 2015 yılı sonunda 4414 olarak kayıtlarda yerini almıştır.
Söz konusu meslekleri icra edenler açısından bütünleşik bir yapıya bürünen görev alanlarına bakıldığında, özellikle ADR kapsamında TMGD yetkisine sahip olan meslek mensuplarının bu dağılımda önemli bir çoğunluğu oluşturdukları görülmektedir. (Şekil 4)
Şekil 4. Yetki kapsamlarının dağılımı
ADR’ nin 1.8.3 bölümündeki ilgili sorumlulukları yerine getirmek üzere yetkilendirilen Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları’nın, sektör çalışanlarının %99’unu oluşturduğu göz önünde bulundurulduğunda, 30 Haziran 2015 itibariyle hizmet vermeye başladıkları tarihten bu günekadar, mevzuatlarımızın uygulanması aşamasında karşılaştıkları sorunların önceliğe alınması gerektiği düşünülmektedir.
1- Yeterli işgücü planlaması:
TMGD hizmeti verenler açısından hizmet verecekleri işletme sayıları ve bu işletmelerde görev yapabilmelerine yönelik çalışma usulleri TMKTD Genel Müdürlüğünce düzenlenmiştir. Buna göre bir TMGD en çok 5 işletmeye hizmet verebilmekte ve bu hizmeti sözleşmeli ya da daimi olarak yerine getirebilmektedir.
Bakanlık kayıtlarında, yetkilendirilen toplam 4414 TMGD’ den, bu gün için 637’sinin göreve başladığı görülmekle birlikte, hizmetin hangi kapsamda ifa edildiği hususunda bir veri bulunmamaktadır.
Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB) alması gereken muhtemel işletmeler incelendiğinde ise, bu gün için 12.927 Akaryakıt İstasyonu, 300 doğal gaz işletmesi (EPDK 31.12.205), 21.500 kimya işletmesi (TUİK 2014), Çevre ve Sağlık Bakanlıklarınca zehirli ve bulaşıcı madde kapsamında lisanslamaları yapılmış 6 bine yakın diğer işletmeler yine özellikle mevcut TMGD Tebliği uyarınca 1.1.2018 tarinde TMGD bulundurma zorunluluğu başlayacak olan ve Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre K1, K2, C1, C2, L1, L2, R1, R2 Yetki belgesine sahip olup, Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik kapsamında faaliyet gösterecek 10 bine yakın taşıma faaliyetlerinde olmak üzere toplam 51.000 civarında işletme olduğu ve bu işletmelerin 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle 16.903 adedinin TMFB aldığı 1306’sının TMGD bulundurduğu görülmektedir. (Şekil 5)
Şekil 5. TMFB kapsamındaki işletmelerin sektörel bazda dağılımları
Ancak bu işletmelerin kaçının TMGD hizmeti alma zorunluluğu olmayan perakende satış faaliyetinde bulunduğu yine bilinmemektedir. 1 Ocak 2018 tarihi itibariyle bu zorunluluğun da yürürlüğe gireceği düşünülürse, bu gün için TMGD başına düşen işletme sayısının 3,8 olduğu görülecektir. Toplam TMFB sayılarına bakıldığında ise sektörün ihtiyacı olan minimum TMGD sayısı 10.200 olarak öngörülsede bu TMGD’ lerin büyük çoğunluğunun hali hazırda bağlı oldukları işletmelere hizmet verdiği düşünüldüğünde, sayının daha da artması beklenmektedir.
Taşımacılarla ilgili bir başka husus olarak, ilgili taşıma faaliyetinde bulunan işletmelerin TMFB yönergesinin ‘Kapsam’ başlıklı 2. Madde b) bendine göre TMFB alma zorunluluğu bulunmaması sebebiyle 1.1.2018 itibariyle bu işletmelerin TMGD sistem girişlerini nasıl gerçekleştirecekleri konusunun açıklığa kavuşturulması faydalı olacaktır.
2- Mesleğe giriş ve sağlıklı hizmet arzı:
22 Mayıs 2014 tarih ve 29007 sayılı TMGD tebliğinin yayımlanmasıyla birlikle SRC5 Eğiticileri başta olmak üzere, ADR mevzuatı kapsamında sektörde faaliyette bulunan bir çok taraf ilgili yetki belgesini temin etmek üzere TMKTD Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen sınavlara katılmış ve böylelikle ülkemizin ilk TMGD’leri sektörde yerini almıştır. Yine Tebliğ kapsamında TMGD yetiştirmek üzere bir çok eğitim merkezi yetkilendirilmiş ve özellikle bu eğitim merkezlerinin bulunduğu bölgelerde yoğun olmak üzere sektöre hizmet verecek danışmanların yetkilendirilmesine hız verilmiştir. (Şekil 6)
Şekil 6. TMGD sayılarının bölgelere göre gözterimi
Kaynak TMKTDGM - www.tmkt.gov.tr
TMGD’ lerin mevcut ikametgah adreslerine göre bulundukları illerde mevcut TMFB sahibi işletmelerin ihtiyaçlarını karşılama oranına bakıldığında, bölgeler arasında bir dengesizlikten söz edebilmenin mümkün olduğu görülecektir. Bu dengesizliğin TMGD Eğitim merkezlerin bulunduğu bölgelerdeki dağılımlardan kaynaklandığı düşünülmektedir. (Şekil 7)
Şekil 7. Mesleki faaliyetlerin bölgeler bazında ilşkilendirilmesi
Yukarıda TMGD ve TMFB sayılarındaki verilerine göre, Marmara bölgesinde TMGD başına düşen işletme sayısı 2,5 iken, aynı oranın İçanadolu ve Egede yaklaşık 4, Akdenizde 4,5, Karadenizde 8, Güneydoğuda 9,5 ve Doğuanadolu bölgesinde ise 26 olduğu görülmektedir. (Şekil 8)
Şekil 8. TMGD ve TMFB sayılarının bölgelere göre karşılaştırılması
Bu durum, önümüzdeki süreçte bölge dışı TMGD istihdamının daha da artmasına ve ayrıca, hizmet verimini etkilemesi muhtemel olan koşulların oluşmasına zemin hazırlamaktadır.
Bu veriler ışığında bölgesel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik sağlıklı bir planlama ve düzenlemenin gerekli olduğu ve bu açıdan ‘bölgesel kontenjan uygulamalarının’ arz ve talebi dengede tutma adına önemli bir işlev göreceği düşünülmektedir. Bunun için ikametgah temelli kontrollü bir bölgesel sınav sisteminin oluşturulması faydalı olacaktır.
Hizmet verimini ve mesleki kaliteyi doğrudan etkilyen bir diğer husus da, genel sektör bileşenleri tarafından TMGD mesleğinin, Çevre ve İş Sağlığı Güvenliği (İSG) alanında verilen hizmet uygulamalarıyla karıştırılmasıdır. Bunun sonucu olarak hem bazı TMGD’ lerin hem de bunlardan hizmet alacak olan birtakım işletmelerin geçmiş İSG uygulamalarındaki benzer refleksleri göstererek belge kullanımı yönünde davranış geliştirdikleri gözlenmektedir. (Resim 1)
Resim 1. Belge kullandırmaya yönelik örnek talepler
Gerek bu anlayış doğrultusunda ortaya çıkan davranışlar ve gerekse danışmanların mevcut bölgesel dağılımı, ‘belge kullanımı’ yönündeki sektörel eğilimleri beslemektedir.
TMGD mesleği üzerindeki bu yanlış ve eksik yaklaşım, mesleğin ek gelir getirici bir alan olarak algılanmasını beraberinde getirmektedir. Yine sektörde mesleğe olan ihtiyacın bazı kesimlerce şişirilmesinin, bu anlayışla hareket etmek üzere mesleğe adım atanların sayısında artışa neden olduğu ve bu anlayışla adım atanların etkisiyle hizmet kalitesi ve ücret dengesinin önemli ölçüde bozulduğu görülmektedir.
Özellikle hali hazırda sadece bağlı oldukları işletmelere hizmet veren TMGD’ler ile aynı zamanda farklı uzmanlık alanlarında görev yapan meslek sahipleri açısından hizmet sunumu ve ücret dengesini temin edici düzenlemelerin yapılmasının gerekli olduğu görülmektedir. Bu düzenlemelerin ayrıca, ticari amaçlarına paralel olarak bu anlayıştaki TMGD potansiyelini değerlendirmek isteyen ‘Danışman Kuruluşları’ da kapsamasının faydalı olacağı düşünülmektedir.
3- Çalışma koşullarının belirlenmesi:
Günümüzde TMGD hizimetinin hangi koşullar altında verileceği açısından bir düzenleme bulunmamaktadır. TMFB kapsamındaki kendi işletmelerinde bağımlı olarak çalışanlar hariç olmak üzere, TMGD yetkisine sahip ve başka bir alanda hizmet vermeyen bağımsız uzmanlar, ya kendi danışmanlık işletmelerini kurma yoluna gitmiş ya da ‘OSGB’ ler gibi başka ‘Danışman Kuruluşların’ bünyesinde yine onlar adına hizmet vermeyi tercih etmişlerdir. Faaliyet Belgeli işletmelerde daimi olarak TMGD görevi yapan ve aslında işletme dışı sahada aktif TMGD hizmeti verebilmek için gerekli imkana sahip olmayan bazı meslek sahipleri ise, kalan işletme haklarını değerlendirmek üzere ek gelir anlayışıyla yine ‘OSGB’ ve kurumsal ‘Danışman Kuruluşlar’ marifetiyle işletmelere yönelik sözleşmeler yapma yoluna gitmişlerdir.
Bu noktada işletmecilik yükünü göze alarak bireysel firmalar oluşturan ve buna bağlı olarak sorumluluk alarak belirli maliyetlere katlanmak zorunda kalan Güvenlik Danışmanları ile söz konusu ek gelir beklentisi içinde olanlar arasında önemli bir haksız rekabetin meydana geldiği görülmüştür. Mevcut örnek durumlar incelendiğinde bir Danışmanın 1 işletme için belirlediği ücreti, başka bir danışmanın 4-5 işletme için verebildiği gözlenmektedir.
Yukarıda sözü edilen bu gibi hususların hizmet kalitesinin düşmesine ve yine mesleki saygınlığın hak ettiği noktadan uzaklaşmasına neden olacağı düşünülmektedir.
Söz konusu TMGD hizmetinin TMFB sahibi işletmelere ilave maliyetler getirdiği bir gerçektir. Bu noktada kamu erkinin, hizmet alanların hak ve menfaatlerini göz önünde tutması gerekliliği de hizmet verenlerce farkında olunan önemli bir husustur. Ancak, sektörel faaliyetlerinin, ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasının da, ilgili uzmanların saygın pozisyonlarının korumasıyla doğrudan ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Bu gün itibariyle hizmet üretenlerin sahip olduğu ‘Mesleki Saygınlık’ ve ‘Mesleki Yeterliliğin’ istenilen seviyede tutulması, sektörün geleceği açısından hassas olunması gereken önemli bir noktadır. Dolayısıyla TMGD mesleğini ek gelir getirici bir faaliyet alanı olmaktan kurtararak, ilgili yasal mevzuatımızın temeli olan yukarıdaki amaçlara ulaşmada sistemin önemli bir parçası olduğu algısının güçlendirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
Sektör mensuplarınca sıklıkla ifade edildiği üzere, TMGD mesleğinin ek faaliyet olarak icra edilmesi bunun getirdiği belge kullanımı, bu gün için sorunların temelini oluşturan son derece önemli bir husus olarak öne çıkmaktadır. Zira bu husus hem mevcut TMGD’lerin bu yöndeki davranışlarını hem de sektöre bu kapsamda girmeye hazırlanan TMGD adaylarının tercih isteklerini tetiklemektedir.
Bu noktadan hareketle, öncelikle;
TMGD Tebliğindeki “istihdam edilecek veya hizmet alınacak TMGD” kapsamlarının belirlendiği hizmet tanımlarının birbirinden ayrılmasının, buna bağlı olarak istihdam edilenler için ‘daimi’ ve serbest çalışanlar için ‘sözleşmeli’ olacak şekilde tanımlandığı yeni bir düzenlemeye gidilmesinin son derece gerekli olduğu değerlendirilmektedir.
Bu kapsamda serbest ve bağımsız olarak çalışan ‘Sözleşmeli TMGD’ler için 5 olarak belirlenen hizmet verecekleri işletme sayısının, bağımlı olarak istihdam edilen ve sektörün doğası gereği başka bir işletme menfaatine hizmet veremeyecek olan ‘Daimi TMGD’leri kapsamamasınınbelge kullanımını önemli ölçüde ortadan kaldıracağı öngörülmektedir.
Bunu destekleyici bir başka unsur olarak, TMGD’ler ile yeni oluşan ‘Danışman Kuruluşların’ çalışma şartlarını kapsayan mesleki rehberlerin hazırlanmasının ve yine Vergi Daireleri ve Ticaret Odaları başta olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlar nezninde ‘Meslek Tanımlarının’ oluşturulmasının, hizmetin mesleki nitelik kazanmasında ve yukarıdaki hizmet tanımlarının belirlenmesinde faydalı ve gerekli olduğu düşünülmektedir.
Mesleğin ek bir faaliyet olarak görülmesi ve belge kullanımı yaklaşımına çözüm olacak şekilde;
a)TMGD mesleğini icra edeceklerin sosyal güvence olmadan bu hizmeti veremeyeceğinin,
b)Bu kapsamda sözleşmeli olarak hizmet verecekler için fatura düzenlediği kendine ait işletmesi üzerinden veyagerektiğinde puantaj usulune uygun olarak ‘OSGB’ ya da ‘Danışman Kuruluş’ altında sigortalılık kayıtlarının yapılmasının,
c)Hali hazırda bazı kurumsal TMFB sahibi işletmelerin sözleşme aşamasında istedikleri sigortalılık belgesinin, tüm Faaliyet Belgeli işletmelerce yerine getirmesi gereken bir yükümlülük şeklini almasının
d)İlgili sigortalılık kapsamının, oluşturulacak meslek tanımına uygunluğunun aranmasının,
e) Özellikle TMFB sahibi işletmelerde bağımlı olarak istihdam edilen TMGD’lerin, başka bir Faaliyet Belgeli işletmeyle sözleşme yapamayacaklarının hükme bağlanmasıyla söz konusu bu önemli sorunun, büyük ölçüde ortadan kalkacağı öngörülmektedir.
Yine mesleki faaliyetleri farklı bir mevzuatla düzenleme altına alınmış ve asgari çalışma süreleri belirlenmiş olan başka alanlardaki uzmanların, aynı işletmede iki farklı yetkilendirmeyle istismar edilmelerinin önüne geçileceği, bu şekilde ilgili uzmanlarının kontenjanlarını ücret ve kalite açısından daha verimli ve nitelikli olarak farklı işletmelerde değerlendirme yolunu seçecekleri düşünülmektedir. Bunun yanında bağlı bulundukları mevzuat kapsamında aktif görev yapan bu uzmanların hizmet verecekleri TMFB sahibi işletme sayılarında sınırlamaya gidilmesinin de TMGD hizmetinin kalite ve verimine olumlu katkısı olacağı değerlendirilmektedir.
4- Saha gereksinimleri:
Bu gün için sahada hizmet veren veya vermeye hazırlanan TMGD’lerin, ağırlıklı olarak sınav öncesi yetkili eğitim merkezlerinden aldıkları eğitimlerin, sektöre hizmet vermek için yeterli olmadığından şikayet ettikleri görülmektedir. Bunun nedeni olarak hizmet verdikleri alanın, ADR bilgisine ek olarak önemli bir lojistik bilgisini de gerektirdiği gösterilebilir. Bu anlamda bu ihtiyacın giderilmesine yönelik gerek özel sektör gerekse sivil toplum kuruluşları olarak farklı zamanlarda çeşitli uygulama ve tecrübe edindirme eğitimleri verildiği bilinmektedir. Ancak bu husus kimi kesimlerce uygulanan yüksek eğitim bedelleri sebebiyle, TMGD’lerin bu ihtiyacının istismarını da beraberinde getirmektedir. Bu sebeple Genel Müdürlük koordinasyonunda olmak üzere, bu ihtiyaçların giderilmesi ve istismarların önlenmesi adına, özellikle henüz hizmet vermeye başlamamış olan ilgili TMGD’lere yönelik belirli zamanlarda meslek içi eğitimlerin verilebileceği değerlendirilmektedir.
Bilindiği üzere Tehlikeli Madde Faaliyetlerinin belirli bir düzene sokulmasına yönelik gelecek planlamalarının yapılabilmesi, uygulama sahasındaki mevcut verilerin sağlıklı bir değerlendirmeye tabi tutulmasına bağlıdır. Bu verilerin toplanması aşamasında ilgili uzmanlara önemli görevler düştüğü bilinmektedir. Ancak gerek TMFB alma sürecini öteleyen ve gerekse Faaliyet Belgesi almasına karşın TMGD bulundurma zorunluluğunu henüz yerine getirmemiş işletmelerin oluşu, gerekli bu verilerin toparlanması sürecini olumsuz yönde etkilemektedir.
Bu durum ayrıca işletme faaliyetlerine ilişkin gerekli raporlamalar ve geleceğe yön verecek olan faaliyet istatisliklerinin hazırlanabilmesinin önünde önemli bir sorun olarak durmaktadır.
Bu kapsamda gerek mevcut faaliyet belgesi sahibi işletmelere ve özellikle sisteme henüz dahil olmamış sektör muhataplarına yönelik teşvik edici denetleme ve tespit faaliyetlerinde, sahaya yayılmış olan uzmanlardan katkı alınmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.
Ayrıca bir başka husus olarak, TMGD tarafından hazırlanacak olan ve yıl sonu itibariyle ilk üç ay içerisinde elektronik ortamında İdare’ye ibraz edilmesi gereken ‘Yıllık Faaliyet Raporlarının’ özellikle yeni Faaliyet Belgesi sahibi alanlar için TMFB alındığı tarihten itibarenmi yoksa ilgili yılın bütününü kapsayıcı bir şekildemi hazırlanması gerektiğinin belirlenmesi beklenmektedir.
Sonuç değerlendirmesi
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları’nın, sektör çalışanlarının %99’unu oluşturduğu göz önünde bulundurulduğunda, karşılaştıkları sorunların önceliğe alınması gerekliliği vurgulanmıştır.
Yeterli işgücü planlaması kapsamında;
Yetkilendirilen toplam 4414 TMGD’ den bu gün için 637’sinin hizmet vermeye başladığı ancak hizmetin hangi kapsamda ifa edildiği hususunda bir veriye ulaşılamamış, bununla birlikte, ilgili kaynak verileri kapsamında Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB) alması gereken işletme sayısının 50 ila 55 bin düzeyinde olabileceği öngörülerek bu işletmelerden 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle 16.903 işletmenin TMFB aldığı ifade edilmiştir. Mantıksal yaklaşımla ihtiyaç duyulan TMGD sayısının her ne kadar 10 ila 12 bin arasında olabileceği söylense de, daimi çalışanlar göz önünde bulundurulması ve belirli düzenleme ve uygulamaların hayata geçirilmesi akabinde bu sayının daha öngörülebilir olacağı saptanmıştır.
Mesleğe giriş ve sağlıklı hizmet arzı kapsamında;
-bölgelere göre mevcut TMFB ve TMGD sayılarındaki veriler ışığında bölgeler arasında önemli bir dengesizliğin olduğu,
-bu durumun, önümüzdeki süreçte bölge dışı TMGD istihdamını daha da artırarak, hizmet verimini etkileyecek koşulların oluşmasını da beraberinde getireceği,
-bu sebeple bölgesel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik sağlıklı bir planlama ve düzenlemenin gerekli olduğu,
-‘bölgesel kontenjan uygulamalarının’ arz ve talebi dengede tutma adına önemli bir işlev göreceği değerlendirilmiştir.
Bazı sektör muhataplarınca TMGD mesleğinin, farklı hizmet uygulamalarıyla karıştırıldığı bunun sonucu olarak hem bazı TMGD’ lerin hem de bunlardan hizmet alacak olan birtakım işletmelerin bu farklı alan uygulamalarındaki benzer refleksleri göstererek belge kullanımı yönünde davranış geliştirdiklerinin altı çizilmiştir.
Ayrıca mesleğin ek gelir getirici bir alan olarak algılanmasının, mesleğe adım atanların sayısında artışa neden olduğu, sorunların temel kaynağı olarak görülen bu anlayışla adım atanların etkisiyle hizmet kalitesi ve ücret dengesinin önemli ölçüde bozulduğu ve bu nedenle bir takım önemli düzenlemelere ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir.
Çalışma koşullarının belirlenmesi kapsamında;
Söz konusu düzenlemelerin hayatı geçirilmesi aşamasında TMFB sahibi işletmelerin hak ve menfaatlerininde göz önünde tutulması gerekliliğinin farkında olunduğu, ancak hizmet üretenlerin sahip olduğu ‘Mesleki Saygınlık’ ve ‘Mesleki Yeterliliğin’ istenilen seviyede tutulmasının, sektörün geleceği açısından önemli olduğu, Dolayısıyla TMGD mesleğini ek gelir getirici bir faaliyet alanı olmaktan kurtararak, Tehlikeli Madde Faaliyetlerinin düzenlenmesi ve planlanması aşamasının önemli bir parçası olduğu algısının güçlendirilmesi gerektiğine vurgu yapılmıştır.
Ayrıca sektör mensuplarınca sıklıkla ifade edildiği üzere, TMGD mesleğinin ek faaliyet olarak icra edilmesinin önüne geçilmesine yönelik bir takım tedbirler öngörülmüş ve bu tedbirlerin sektör sorunlarının büyük bir bölümünü ortadan kaldıracağı inancından hareketle TMGD ve TMFB sahipleri ile bunlar arasında aracılık faaliyetinde bulunan ‘Danışman Kuruluşların’ özellikle sosyal güvenlik başta olmak üzere, çalışma koşullarına yönelik öneriler sunulmuştur.
Saha gereksinimleri kapsamında:
TMGD’lerin eğitim sonrası donanımlarının sektöre hizmet sunma adına istenen seviyede olmadığı ve durumun ayrı bir saha eğitimi ihtiyacını da beraberinde getirdiği dile getirilmiştir.
Tehlikeli Madde Faaliyetlerinin düzenlenmesinde ilgili uzmanlara önemli görevler düştüğü, ayrıca işletmelerin tamamının sisteme dahil olmamaları nedeniyle bu faaliyetlere ilişkin gerekli raporlamalar ve geleceğe yön verecek olan faaliyet istatisliklerinin sağlıklı yapılamadığı belirtilmiştir.
Bu kapsamda sektörü teşvik edici denetleme ve tespit faaliyetlerinde, TMGD’ lerden katkı alınmasının yararlı olacağı ifade edilmiştir.
Ayrıca ‘Yıllık Faaliyet Raporlarının’ idareye sunulması aşamasında dikkate alınacak faaliyet aralıklarının belirtilmesi gerekliliğine dikkat çekilmiştir.