ARKADAŞLAR BİR ÇALIŞMA DERLEDİM KENDİMCE ...
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (İSGGM) SIK SORULAN ALO 170 SORULARI VE CEVAPLARI
9. SORU
Kamu kurumlarının, çalışanları için iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sağlama yükümlülüğü var mı?
İLGİLİ MEVZUAT
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
AÇIKLAMA
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile getirilmiş olan çalışan tanımıyla; kamu veya özel sektör ayrımı yapılmaksızın çırak ve stajyerler de dahil olmak üzere tüm istihdam edilenler Kanun kapsamına alınmıştır. İşverenin genel yükümlülükleri, Kanunun özellikle 4 üncü maddesinde düzenlenmiş olup diğer maddelerde de işverenler için yükümlülükler bulunmaktadır. Bu bağlamda, Kamu kurumlarındaki çalışanlar için de idarenin, yürürlük tarihlerini dikkate alarak, iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sağlama yükümlülüğü mevcuttur.
10. SORU
Kamu kurumlarında, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirilmesine ilişkin yürürlük tarihleri nedir?
İLGİLİ MEVZUAT
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu
AÇIKLAMA
12.07.2013 tarihli ve 6495 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yapılan değişiklikle birlikte iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili olarak 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 38 inci maddesinin kamu kurumları için yürürlük tarihleri aşağıda belirtilmiştir:
1. 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında elliden az çalışanı olan kamu kurumları için 01.07.2016 tarihinden itibaren başlayacaktır.
2. 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında devamlı olarak elli ve daha fazla çalışanı olan kamu kurumları için tehlike sınıfına bakılmaksızın, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma yükümlülüğü 02.08.2013 tarihinden itibaren başlamıştır.
3. Sayı sınırı olmaksızın kamu kurumlarındaki 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında olmayan diğer çalışanlar için iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma yükümlülüğü 01.07.2016 tarihinden itibaren başlayacaktır.
11. SORU
Kamu kurumlarında, 6331 sayılı Kanun uyarınca diğer yükümlülüklere ilişkin yürürlük tarihleri nedir?
İLGİLİ MEVZUAT
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
AÇIKLAMA
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile getirilmiş olan çalışan tanımıyla; kamu veya özel sektör ayrımı yapılmaksızın çırak ve stajyerler de dahil olmak üzere tüm istihdam edilenler Kanun kapsamına alınmıştır. İşverenin genel yükümlülükleri, Kanunun özellikle 4 üncü maddesinde düzenlenmiş olup diğer maddelerde de işverenler için yükümlülükler bulunmaktadır.
6331 sayılı Kanun; 30.12.2012 tarihinden itibaren bütün işverenlere aşağıda özetlenen yükümlülükleri getirmiştir:
İşyerinde risk değerlendirmesi yapılması, (Md. 10)
Acil durum planlarının hazırlanması, yangınla mücadele ve ilk yardım çalışmalarının yapılması, (Md. 11)
Tahliye planının yapılması, (Md. 12)
İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildiriminin yapılması, (Md. 14)
Sağlık gözetiminin gerçekleştirilmesi, (Md. 15)
Çalışanların bilgilendirilmesi, (Md. 16)
Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin verilmesi, (Md. 17)
Çalışan temsilcisinin/temsilcilerinin görevlendirilmesi, (Md. 20) .
Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu kurulması, (Md. 22)
Diğer işverenler ile İSG çalışmalarında koordinasyonun sağlanması, (Md, 23)
Kısaca 6331 sayılı Kanunda geçiş süresi tayin edilen 6 ve 7 inci maddesi dışında belirlenen işveren yükümlülüklerinin tamamına ve alt düzenlemelerle getirilen yükümlüklere kamu kurumları da uymak zorundadır.
AYRICA ;
Kamu Kurumları İş Güvenliği İçin Hangi Çalışmaları Yapacak?
Tüm kamu ve özel işyerleri 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına alınmıştır. Bu yazımız kamu kurumlarındaki yönetici ve iş güvenliği uzmanı olan memurlara kaynak olması amacıyla detaylı bir şekilde hazırlanmıştır.
2012 yılında yayımlanan 6331 sayılı yasa kapsamında 2013 yılında da birçok düzenleyici yönetmelik yayımlanmış ve ilgili mevzuat işyerlerinin sağlaması gereken iş sağlığı ve güvenliği hizmetleriyle ilgili çeşitli zorunluluklar getirmiştir.
Kamu kurumlarında özellikle işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı görevlendirme zorunluluklarının ertelenmesine odaklanılmakta yapılması gereken diğer konular atlanmaktadır. Burada kamu kurumlarının yükümlülükleri ele alınacaktır.
4857 sayılı kanunun mülga 81. maddesi hariç çalışanlar için, Kamu kurumları için İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Hekimi, Sağlık Personeli görevlendirme yükümlülüğü her ne kadar 1 Temmuz 2016’da başlasa da 50’den fazla çalışanı olan tüm kamu kurumları tehlike sınıfına bakmaksızın İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu oluşturmalı, Risk Değerlendirmesi yapılmalı, Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilmeli, Acil Durum Planları oluşturmalı, Çalışan Temsilcisi seçilmeli ve destek personeli görevlendirmelidir.
Bu yükümlülükleri yerine getirmeyen kamu kurumları ve yöneticileri ağır idari para cezalarıyla karşı karşıya kalmaktadır.
Örneğin 2014 yılında Risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işyerlerine 3.361 TL ve ayrıca aykırılığın devam ettiği her ay için 5.041 TL, acil durum planlarını hazırlamayan, destek elemanı görevlendirmeyen işyerlerine 1.120 TL, devam ettiği her ay için 1.120 TL, Çalışanlara eğitim verme yükümlülüğüne uymayan işyerlerine her çalışan için 1.120 TL, İşyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarına göre çalışan temsilcileri görevlendirmeyen işyerlerine 1.120 TL, İş sağlığı ve güvenliği kurulunu oluşturmayan işyerlerine 2.240 TL idari para cezası verilecektir.
50’den az çalışanı olan kamu kurumları ise yine tehlike sınıfına bakmadan kurul dışında yukarıda sayılan Risk Değerlendirmesi yapmalı, Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermeli, Acil Durum Planları oluşturmalı ve destek personeli görevlendirmeli, Çalışan Temsilcisi seçmelidir.
Şimdi yapılması gereken çalışmalarla ilgili detaylara inelim ve ilgili mevzuatı inceleyelim:
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları
Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturmak zorundadır. 50’den fazla çalışanı olan kamu kurumları da bu kapsama girmektedir.
Kurul, İşveren veya işveren vekili, İş güvenliği uzmanı, İşyeri hekimi, İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi, bulunması halinde sivil savunma uzmanı, bulunması halinde formen, ustabaşı veya usta, Çalışan temsilcisi, işyerinde birden çok çalışan temsilcisi olması halinde baş temsilci’den oluşmaktadır. Kurul’da İş güvenliği uzmanı ve İşyeri hekimi bulundurma zorunluluğu ise 1 Temmuz 2016 tarihine kadar zorunlu değildir.
(İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik)
Risk Değerlendirmesi
Yine tüm kamu kurumları Risk Değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak zorundadır.
Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi çalışmasını yapacak ekip İşveren veya işveren vekili, İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri, çalışan temsilcileri, destek elemanları ve muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlardan oluşmaktadır. Yine bu ekipte iş güvenliği uzmanı ile işyeri hekiminin bulunması zorunluluğu 1 Temmuz 2016 tarihine kadar bulunmamaktadır.
“İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.”
(İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği)
Çalışanların Eğitimi
Kamu kurumları işçi-memur ayrımı olmaksızın tüm çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verdirmek zorundadır.
Çalışanlara verilecek İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimleri tehlike sınıfına göre saat olarak değişmektedir. Az tehlikeli kapsamda olan bir kamu kurumu 3 yılda en az bir defa ve en az 8 saat, tehlikeli kapsamda 2 yılda en az bir defa en az 12 saat, çok tehlikeli kapsamda ise 1 yılda en az 1 defa ve en az 16 saat iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitim vermek zorundadır. Bu eğitimler 4 saat ve katları şeklinde farklı zaman dilimlerinde de değerlendirilebileceği yönetmelikte yer almaktadır.
Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ise uzmanlık alanları dikkate alınarak, İşyerinde görevli iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri tarafından, İşçi, işveren ve kamu görevlileri kuruluşları veya bu kuruluşlarca kurulan eğitim vakıfları ve ortaklaşa oluşturdukları eğitim merkezleri, üniversiteler, kamu kurumlarının eğitim birimleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile Bakanlıkça yetkilendirilmiş eğitim kurumları ve ortak sağlık ve güvenlik birimleri tarafından verilebilmektedir.
EK-1
EĞİTİM KONULARI TABLOSU
EĞİTİM KONULARI
1. Genel konular
a) Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler,
b) Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,
c) İşyeri temizliği ve düzeni,
ç) İş kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki sonuçlar
2. Sağlık konuları
a) Meslek hastalıklarının sebepleri,
b) Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması,
c) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri,
ç) İlkyardım
3. Teknik konular
a) Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri,
b) Elle kaldırma ve taşıma,
c) Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma,
ç) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
d) Ekranlı araçlarla çalışma,
e) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,
f)İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanması,
g) Güvenlik ve sağlık işaretleri,
ğ) Kişisel koruyucu donanım kullanımı,
h) İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü,
ı) Tahliye ve kurtarma
(Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik)
Acil Durum Planlarının Hazırlanması, Destek Elemanı Görevlendirilmesi
İşyerlerinde acil durum planları hazırlanması, önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda yapılması gereken çalışmalar ile bu durumların güvenli olarak yönetilmesi ve bu konularda görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi gerekmektedir.
İşyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden Tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar; Arama, kurtarma ve tahliye, Yangınla mücadele, konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışan destek elemanı olarak görevlendirilmelidir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirilir. İlkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirilir.
10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise Arama, kurtarma ve tahliye ve Yangınla mücadele için bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir.
(İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik)
Çalışan Temsilcisi Seçimi
Kamu kurumları Çalışan Temsilcisi seçmek zorundadır.
İşyerinde görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı aşağıdaki şekilde belirlenir:
a) İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir.
b) Elli bir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki.
c) Yüz bir ile beş yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç.
ç) Beş yüz bir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört.
d) Bin bir ile iki bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş.
e) İki bin bir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı.
Seçim, işyerindeki çalışanların en az yarıdan bir fazlasının katılacağı bir oylamayla yapılır. Oylamanın gizli yapılması esastır. En fazla oy alan aday veya adaylar çalışan temsilcisi veya temsilcileri olarak ilân edilir.
(İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ)
Onaylı Defter Tutma Zorunluluğu
İşyerinde yürütülen iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerine ilişkin her türlü kaydın tutulması zorunlu olduğundan kamu kurumlarının da onaylı defter tutmaları zorunludur.
Onaylı defter: İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından yapılan tespit ve tavsiyeler ile gerekli görülen diğer hususların yazıldığı, seri numaralı ve sayfaları bir asıl iki kopyalı şekilde düzenlenmiş her işyeri için tek olan defteri ifade etmektedir.
İşverenin onaylı deftere ilişkin yükümlülükleri:
•Onaylı defter işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri, Genel Müdürlük veya noterce her sayfası mühürlenmek suretiyle onaylanır.
•Onaylı defter yapılan tespitlere göre iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ile işveren tarafından birlikte veya ayrı ayrı imzalanır. Onaylı deftere yazılan tespit ve öneriler işverene tebliğ edilmiş sayılır.
•Onaylı defterin asıl sureti işveren, diğer suretleri ise iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi tarafından saklanır. Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren sorumludur. Teftişe yetkili iş müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek zorundadır.
(İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği)
İş Güvenliği Uzmanı Memurlar Görevlendirilmek İçin 2016’ya Kadar Beklemek Zorunda mı?
6331 sayılı kanunun 8. maddesinin 7. fıkrası gereğince kamu kurumlarında iş güvenliği uzmanlığı sertifikasına sahip memurlar kurumlarında veya diğer kamu kurumlarında İş Güvenliği Uzmanı olarak 80 saate kadar görevlendirilebilmekte ve bunun karşılığında görev yaptığı her saat için 200 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılmaktadır.
6331 sayılı kanun 1 Temmuz 2016 tarihi itibarıyla iş güvenliği uzmanı görevlendirmenin zorunlu olduğunu ifade etmekte, buradan 2 yıllık geçiş sürecinde yani 1 Temmuz 2016 tarihine kadar görevlendirme yapılamayacağı anlamı çıkmamaktadır.
Yukarıda sayılan kamu kurumlarının iş sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili yükümlülükleri konusunda gerekli çalışmaları bizzat yapacak ve organize edecek en önemli kişi İş Güvenliği Uzmanıdır. İş Güvenliği Uzmanı olmadan bu çalışmaların tamamlanması mümkün değildir.
Hekimler ve İşyeri Hekimlerine özel sektördeki işyerlerine mesai saatleri dışında 30 saate kadar İşyeri Hekimi olarak görev alma izni verilirken böyle bir hak İş Güvenliği Uzmanı olan memurlara verilmemiştir.
İş Güvenliği Uzmanı Memurlar Nasıl Görevlendirilecek?
İş güvenliği uzmanlığı sertifikasına sahip memurlar 6331 sayılı kanunun 8. maddesinin 7. fıkrası gereğince kamu kurumlarında görevlendirileceklerdir.
Görevlendirmeye dair formlar İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği ekinde Ek-5b formunda yer almaktadır.
İş Güvenliği Uzmanı Memur Görevlendirme Formu (word)
SONUÇ
Kamu kurumları tarafından iş sağlığı ve güvenliği konusunda ilgili kanun, yönetmelik ve tebliğ hükümlerine göre gerekli çalışmaların yapılması son derece önem arz etmektedir. Kamu kurumlarının bulundukları yerlerde özellikle diğer işyerlerine örnek olarak bu yükümlülükleri yerine getirmesi gerekmektedir. Aksi takdirde gerek kamu kurumları gerekse kurum yöneticileri kendilerine rücu edilecek yüksek idari para cezalarıyla karşı karşıya kalabileceklerdir.
