Bilgi Akaryakıt Servis Istasyonlarında Dikkat Edilecek Unsurlar

Kaan SAKA

TÜİSAG Kurucusu
Admin
Katılım
17 Ara 2010
Mesajlar
3,013
Tepki puanı
3,508
Medeni hal
Evli
Meslek
Uzman (B)
Tanklar
Akaryakıt servis istasyonlarında tank kapasitesi 300,000 litre yakıt ile sınırlandırılmıştır. Bu rakama ek olarak en büyük tank ise 50.000 litre olmalıdır. Akaryakıt depolanan tanklara ilişkin belirtilmesi gereken ilk unsur söz konusu tankların yer altında konuşlandırılmış olması gerekliliğidir, sonrasında tankların muhakkak topraklamasının yapılmış olması ve söz konusu topraklamanın periyodik olarak kontrol edilmesi esastır.


Doldurma Hattının Tanka Girmesi İçin Mevcut Olan Ağız
Tanklar için zemin altında yer açılıp yerleştirilmesine istinaden her tarafı 15 cm kalınlığında korozyon etkisi olmayan sıkıştırılmış kum ile doldurulmalıdır. Kum sıkıştırılmalıdır; çünkü ancak böyle içerisinde hava bertaraf edilmiş olmaktadır. Hava tankta paslanmaya (korozyona) sebebiyet verebilecektir.

Korozyona ilişkin olarak tankın katodik koruma yani uygun elektrik akımı verilerek, paslanmanın önüne geçilmesi metodu ile korunması önem arz etmektedir. Tankın paslanmasının önüne geçilmesi için benimsenecek bir diğer metot ise tankın yüzeyini, kimyasal reaksiyon oluşturmayacak böylece korozyona uğramayacak şekilde kaplamaktadır. Söz konusu malzemeler cam, elyaf takviyeli plastik, fosfat veya epoksi olabilir. İfade edilen korumanın bütün metal aksam için olması gerekliliği unutulmamalıdır; ancak metal aksam plastik veya galvaniz kaplanmış paslanmaz çelik'ten (alaşım anlamında kromca zengin) imal edildiyse, katodik koruma veya kaplama uygulanması gerekmeyecektir.

Tankın yerleştirilmesinin sonrasında üzerinin kapatılmasında ise dikkat edilecek üç unsur mevcuttur; eğer tankın üzeri kapatılmayacak ise yer üstündeki kotta, söz konusu kazılı alanın çevresi en az 100 cm yüksekliğinde tel örgü ile çevrilmelidir. Eğer üzeri kapatılacak ve araç trafiğine açık olacak ise sıkıştırılmış dolgu malzemesi ve demir takviyeli beton ile örtülmelidir. Araç trafiğine açık olmayacak ise toprak, dolgu malzemesi ve demir takviyeli beton örtü kullanılmalıdır. Araç trafiğine açık olması durumunda mukavemet sağlaması için örtü malzemesi kalınlıkları, trafiğe kapalı olan durumdan göre daha farklı olacaktır.

Tankların havalandırması ise akaryakıt servis istasyonlarında dikkat edilmesi gereken diğer önemli unsurlardan birini oluşturmaktadır; çünkü en yaygın olarak satışı yapılan iki akaryakıtın da buharları mesafe kat edebilir ve patlamalara yol açabilmektedir. Dizel tankların havalandırmasında kullanılacak uçların (baca), ana doldurma alanından ve beklenen kar seviyesinden daha yüksek olması gerekir. Söz konusu uçların anma iç çapları 3 cm'den küçük olmamalıdır. Söz konusu havalandırmaların uçlarına tıkanmasını ve yabancı madde girmesini engelleyecek donanımlar yerleştirilmelidir. Benzin muhteva eden tanklarda ise havalandırma borusu anma çapı yine 3 cm'den düşük olmamalı; ancak bu sefer uzunluğu yer üstünde 3.6 metrenin aşağısında kalmamalıdır. Benzin, dizel'e göre daha yanıcı olduğundan, benzin tanklarının havalandırmaları çevresine göre en az 1.5 metre açıkta kalmalıdır.

Tanklar için ifade edilmesi gereken diğer bir husus, dolumu için açılan açıklıklardır. Söz konusu açıklıkların ve bütün tertibatın sıvı sızdırmaz olması gerekmektedir. Ayrıca dolum için açılan deliklerden içeri nüfuz eden borular tankın dibinden en fazla 15 cm açıklıkta olmalı ve tankın tepesinden doldurma hattı tanka girmeli; ancak belirli bir yaklaşım eğimi olmalıdır. Söz konusu bağlantıların yapıldığı alanlarında yakınında kıvılcıma tahammül yoktur. Dolayısıyla bütün tertibatın ex-proof özellikte olması şarttır. Tankların sızdırmazlığı ve yukarıda belirtilen açıklıklarda kaçak olup olmadığının anlaşılabilmesi için;
  • Günlük satışın,
  • Kullanılan miktarın,
  • Gelen miktarın,
  • Stok miktarının,
her tank ve her yakıt satış istasyonu (pompa veya dispenser) için kaydının tutulması gerekmektedir.

Tankların dolumu konusunda ise tank ve yakıtı getiren aracın topraklanmasının yapılmış olması; söz konusu işlem ile uğraşan çalışanların da topraklanmış olması gerekmektedir. Yakıt aktarımından evvel akaryakıt servis istasyonu çalışanı ne kadar dolum olacağını tankı kontrol ederek öğrenmiş olmalıdır. Çalışanlar söz konusu işlem esnasında üzerinde cep telefonu bulundurmamalıdır. Kullanılan teçhizatlar ex-proof ve sıvı sızdırmaz özellikte olmalıdır.

Akaryakıtın Taşınmasında Kullanılan Tesisat
Yakıtın iletilmesinde aksam için genel anlamda dikkat edilmesi gereken nokta sızdırmaz olmasıdır. Sızdırması durumunda ise güvenli bir yere drenajının yapılması gerekmektedir. Aynı zamanda borular yangına dayanıklı malzemeden imal edilmiş olmalıdır. Eğer açık hava etkisinde kalabileceği bir alandan geçirilmiş veya yerin altından döşenmiş ise, metal esaslı malzeme kullanılmış tesisat için korozyon riski muhakkak düşünülmelidir.

Tesisatın üzerinden eğer araç geçiyorsa, boruların altında yastık malzeme, üzerinde ise sıkıştırılmış dolgu malzemesi bulunmalıdır. Dolgu malzemesinin üzerine asfalt gelecektir. Eğer üzerinden trafik geçmeyecek ise dolgu malzemesi daha ince olacak ve yastık malzemeye gerek kalmayacaktır. Aynı alanı birkaç iletim hattı kullanması durumunda ise yatayda boruların arasında en fazla 25 cm ya da büyük çaplı borunun dış çapı kadar mesafe olmalıdır. Dikeyde ise borular arasında sıkıştırılmış dolgu malzemesine ihtiyaç vardır. Boruların hangi yakıt için kullanıldığının kolaylıkla anlaşılabilmesi için, boruda renk veya sembol kulanılmalıdır. Aynı zamanda eğer söz konusu boru yer üstünde ise üzerinde akış yönü de belirtilmelidir.

Borularda, fiziki bir hasar varsa veya yangın anında yakıtın geri dönmesini engelleyecek tek yönlü akış vanası bulunmalıdır. Ancak söz konusu tesisat iki yönlü de kullanılıyorsa (doldurma ve boşlatma) o zaman blok vana kullanılmalıdır. Blok vana kolay ulaşılır bir alanda bulunmalı veya uzaktan kumandalı olmalıdır. Ayrıca, iletim hatlarında ne kadar çok vana bulunursa hasarın büyümesi veya olayın kontrol edilmesi o kadar kolaylaşacaktır.

Akaryakıt Pompaları
Akaryakıt pompalarının bir diğer adı dispenserdir. Akaryakıt dispenserlerinde genel anlamda dikkat edilmesi gereken hususların başında çevresinde kara taşıtlarının çarpmalarına karşı demir bariyer olmasıdır. İkincil olarak dikkat edilmesi gereken husus, akaryakıt sızmalarının toprağa karışmaması ve tutulabilmesi için hemen altında yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE) malzemeden haznelerin mevcut olmasıdır.

Akaryakıt dispenserleri hususunda dikkat edilmesi gereken en önemli unsur, herhangi bir acil durumda, dağıtımı kesebilecek acil durdurma butonlarının olmasıdır. Acil durdurma sisteminin, akaryakıt dispenserinin uzağında ancak kolay görülebilir ve ulaşılabilir bir alana tesis edilmesi laım gelmektedir.


Dispenserler

Dispenser Ağzı
Akaryakıt pompaları için ise sıkça karşılaşılan hasar, pompa hortumunun aracın üstünde unutulması ve hortumun yerinden kopmasıdır. Söz konusu durum, yakıtın dökülebilmesi, yakıt buharının serbest kalması açısından tehlikelidir; ancak ifade edilen risk, dispenserin üzerinde herhangi bir kuvvetli çekme anında kopmayı sağlayan ve yakıt akışını kesen ayırma tertibatı sayesinde düşürülmüştür. Dispenserin ayırma tertibatına sahip olup olmadığı birincil önem teşkil edecektir. Ayrıma tertibatının bir diğer adı da break away tertibatıdır.

Break away sistemi dışında, dispenserlerde önem verilmesi gereken bir diğer donanım ise, eğer akaryakıt dispensere basınçla gönderiliyorsa, servis istasyonunun devrilmesi durumunda dışarı yakıtın çıkmasını -akmasını engelleyici shut-off valfin mevcudiyetidir. Söz konusu valf sayesinde, pompanın devrilmesi durumunda tesisat valften kırılır ve hat kesilir, yakıt sahaya akmaz.

Yakıt dağıtan birimin sayacının ilgili mevzuata göre periyodik olarak bakımının yapılması gerekmektedir.


Yakıt Birim Sayacı
Akaryakıt Servis İstasyonunun Yapısı
Söz konusu yapıda akaryakıt servis istasyonlarındaki düşük kotta kalmış çukurlar, zeminin altında sayılabilecek çalışma alanları kast edilmektedir. İfade edilen bu noktalarla birlikte; pompa altları, tank üstü menholleri akaryakıt buharının bulunması için kolaylık oluşturduğundan büyük önem teşkil etmektedir. Akaryakıt buharının birikmesine bağlı oluşabilecek yangın riski, gerçekleşmesi durumunda akaryakıt servis istasyonlarının şiddeti en yüksek hasarı olarak kabul edilmektedir. Akaryakıt servis istasyonlarında günümüzde çukurlara izin verilmemektedir. Eğer mecburi olarak 3 metreküpe eşit veya daha büyük hacimli bir bodrum bulunuyorsa söz konusu alan içinde patlayıcı gez derişiminin %25'ine tekabül eden değer algılanır algılanmaz alarm veren detektörler tesis edilmelidir. Söz konusu alarmın akaryakıt akışını ve elektriği kesecek şekilde ayarlanmış olması gerekmektedir. Çukurda, yer seviyesinin altında kalan, büyüklüğü ne olursa olsun her alandaki teçhizat ex-proof, kıvılcım çıkarmaz olmalıdır. Düşük kotta bulunan her türlü alanda ise ex-proof teçhizat kadar topraklama da önemlidir. Topraklamanın olması, ölçülmesi ve istenilen değerde tutuluyor olması gerekmektedir. Ayrıca elektrik kablolarının geçtiği bu tip akaryakıt buharının birikebileceği alanlarda, elektrik tesisatının izoleli borulardan diğer bir ifade ile köpükleme yapılmış borulardan geçirilmesi esastır. Çukurların, yer seviyesinin altındaki alanların büyüklüğüne göre metrekare başına 0.3 metreküplük bir debi ile havalandırılması şarttır. Hava emişi, çukur zemininden en fazla 30 cm üstte bulunan bir noktadan yapılmalıdır.

Yangın
Yakıt istasyonlarının yangın ihbar ve söndürme donanımlarının bulunması gerekmektedir. Metin boyunca izah edildiği üzere, akaryakıt buharının birikebileceği çukurda kalan alanlarda gaz detektörünün tesis edilmiş olması gerekmektedir. Söz konu detektörün alarm vermesi durumunda akaryakıt ve elektrik tesisatının otomatik olarak kesilmesi, sistemin verimini artıracaktır. Ayrıca işletme içinde akaryakıt akışını herhangi bir acil durumda doğrudan kesebilecek, görünür bir yere yerleştirilmiş bir acil durdurma butonu olması şarttır.

Ayrıca akaryakıt buharı ile temas edebilecek alanlarda, akaryakıt tankına dolum yapılan noktalarda kısacası yakıt ile yakın temasta olan alanlarda ex-proof özellikte elektrik teçhizatı tesis edilmiş olmalıdır.

Akaryakıt tesislerinde elektrik müşaviri tarafından tesis edilmiş, bakımı ve ölçümleri düzenli olarak yapılan paratoner bulunmalıdır. Dolum esnasında, tanker çalışanları ve operasyonla ilgili bütün çalışanlar topraklanmalı üstlerinden cep telefonları alınmalıdır.

Akaryakıt servis istasyonlarında sigara içilmemeli, sıcak işlem, kıvılcım çıkartabilecek bütün işlemler de özel izin ile yapılmalıdır. Dolum esnasında cep telefonu kullanılmamalıdır. İlgili uyarı levhaları, okunaklı ve büyük olmalı, görünür noktalara asılmalıdır.

Çıkabilecek bir yangını söndürebilmesi için ise gerekli olan minimum teçhizat için; her dağıtım birimi adasında 1 adet 6 kg'lık kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü, tank dolumuna en az 7 metre, en fazla 30 metre uzağına konumlandırılmış 2 adet en az 30 kg'lık kuru kimyevi tozlu, tekerlekli yangın tüpü gerekmektedir. Ek olarak her 6 dağıtım adası için 1 adet 30 kg'lık kuru kimyevi tozlu tekerlekli yangın söndürücü mevcut olmalıdır. Yangın söndürücüler 6 ayda bir kontrol edilmeli ve kontrol tarihleri üstlerindeki etiketlerde belirtilmelidir. En son olarak 2 metre karelik yanmaz örtü bulunmalıdır.


Acil Durdurma Butonu ve Yangın Alarmı

Yangın Dolabı ve Yangın Tüpü

Kaynak : anadolurisk.com
 
Üst
!!! Reklam Engelleyici Tespit Edildi !!!

Reklam Engelleyici Kulladığınız Tespit Edildi !

Sitemiz geçimini reklam gelirlerinden kazanmaktadır. Bundan dolayı Ad Block gibi reklam engelleyicilerin kullanılmasına izin verilmemektedir. Anlayış göstererek bu site için reklam engelleyicinizi devredışı bıraktığınız için şimdiden teşekkür ederiz.

Devredışı bıraktım, siteyi gezmeye devam edebilirim.